СИЛЛАБУС

«Фармакология – 1» пәні бойынша

5В130100 « Жалпы медицина»  мамандығы бойынша

Дәрістер: 18 сағат 

Тәжірибелік сабақтар: 54 сағат 

СӨЖ: 36 сағ 

Емтихан:  IV семестр 

Барлығы: 108 сағат 

Курс: 2 

Семестр: IV

Силлабус Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандартына сәйкес құрастырылған. (Астана, 2006). 5В130100   «Жалпы медицина» мамандығы үшін «Фармакология-1 » пәнінен оқу бағдарламасы негізінде жасалған

Құрастырушылар: Мухамбетов Д.Д.

Таржанова Д.Ш.

Жусупова Г.Д.

Силлабус «Астана медицина унивеситеті» АҚ 5В130100  «Жалпы медицина» мамандығы бойынша оқытылатын студенттерге арналған

1.7 Оқытушылар туралы мәлімет

Кафедра меңгерушісі – Мұхамбетов Дәмір Даулетқалиевич

Фармакология және клиникалық фармакология – 14.00.25 мамандығы бойынша медицина ғылымдарының докторы, профессор

Профессор: Стикеева Райхан Куандыковна – 14.00.16 – патологиялық физиология мамандығы бойынша медицина ғылымдарының докторы

Кафедра доценттері:

Жусупова Гульнара Даргеровна – 14.00.25 – фармакология және клиникалық фармакология мамандығы бойынша медицина ғылымдарының кандидаты

Таржанова Динара Шакеновна – 14.00.16 – патологиялық физиология мамандығы бойынша медицина ғылымдарының кандидаты

Гурцкая Гульнара Марсовна –14.00.25 – фармакология және клиникалық фармакология мамандығы бойынша медицина ғылымдарының кандидаты

Оқытушылар:

Уайсова Дана Сагитбековна

Тасбалтаева Ажар Мукановна

Алиакбарова Нургуль Жумабековна

Коранова Толганай Сабыровна

Уызбаева Индира Каирбековна 

1.8 Мекенжайы:

Кафедра Сарыарқа даңғылы, 33, 8 қабатында орналасқан. Телефоны: 44-41-60 

Студенттер құқылы:

• Дәрісті оқитын оқытушыға немесе оқытушыға фармакология мәселелерін қамтитын сұрақтар қоюға;
• Егер дәріс оқитын оқытушымен немесе оқытушының көз қарасымен сәйкес келмейтін тақырып бойынша туындаған ойларды ғылыми негіздеп, дәлелдеуге;
• Егер тақырып бойынша кейбір сұрақтар толық қамтылмаса, оқытушыдан қосымша түсініктеме сұрауға;
• Өздерін қызықтыратын тақырыптар бойынша кафедраның СҒҚ кружоктарына қатысуға;
• Емтихан нәтижесімен келіспеген студент емтихан өткен күннен кейінгі күннен кешіктірмей апелляцияға беруге құқылы.

Айыптау  шаралары:

• Тәжірибелік сабақтар мен дәрістерге студенттер формасыз (ақ халат) кіргізілмейді.
• Тәжірибелік сабақтар мен дәрістерде ұялы телефондарын сөндірмеген студенттер сабақтан шығарылады және сабаққа қатыспайды деп есептелінеді және сол сабақты қайта өтеуі тиіс.
• Коллоквиумды уақытылы тапсырамаған студент 1 жұма арасында өзінің мұғаліміне немесе басқа мұғалімге өтеу сағатында тапсыруға қақысы бар.
• Cебеппен босатылған сабақтар өтеу кестесі бойынша сабаққа рұқсат қағазын көрсеткеннен кейін өтеу уақытында өтеледі.
• Cебеппен босатылған дәріс оқытушыға жазған конспектісін көрсету арқылы өтеледі.
• Білім алушы пән бойынша рұқсат беру рейтингісі кемінде 50% болса ғана емтиханға жіберіледі.

2. Бағдарлама

2.1 Кіріспе

«Фармакология – 1» пәні дәрілік заттардың тірі ағзамен байланысын және әсерін оқытатын ғылым болғандықтан барлық мамандықтар студенттерінің оқытылуы міндетті.

Жылына мыңдаған химиялық қосылыстар зерттеледі. Олардың тек он шақтысы ғана клиникалық практикада жаңа жоғары белсенділіктегі дəрілік препараттар ретінде пайдаланылады. Жыл сайын қолданыстағы дəрілердің механизмдері, оларды қолдану көрсеткіштері мен қарама-қарсы көрсеткіштері кеңейгені немесе өзгергені нақтыланып отырады. Осыған байланысты фармакология медицинаның ең күрделі пəндерінің бірі болып табылады.

Фармакология – мультитәртіпті ғылым, теориялық ғылымдарды клиникалық тәжірибелермен, әсіресе фармакотерапияның мәліметтерімен біріктіретін көпсалалы ғылым. Дәрілік заттардың жасушалық, субжасушалық, физиологиялық әсер ету механизмін және бүкіл ағзаға фармакотерапияның әсерлерін анықтау фармакологиялық зерттеудің құндылығы болып келеді. Осыған орай барлық мамандықтардың дәрігерлеріне фармакотерапияның негіздерін білу қажет.

2.2  Пəннің мақсаты:

         Әртүрлі ауруларды  емдеу кезінде дəрі-дəрмектерді дұрыс таңдау үшін,  студенттерде дəрі-дəрмектердің фармакодинамика және  фармакокинетиканың жалпы заңдылықтары туралы түсінікті қалыптастыру.

2.3 Пəннің міндеттері:

• рецепттерді рәсімдеудің жалпы  қағидаларын жəне рецептуралық

жазбалар құруды және әртүрлі дәрілік түрлерге рецепт жазуды үйрету;

• дəрілік түрлерді таңдауды жəне дəрілік заттарды қолдану тəсілдерін

үйрету;

• дəрілік заттардың мөлшерін және концентрациясын есептеуді үйрету;
• дəрілік заттардың әсер ету механизмі, негізгі фармакологиялық

ықпалдары  және  өзара байланысы туралы түсінікті қалыптастыру;

• дəрілік заттардың қолдану мүмкіндіктерін және ағзаның жүйелер мен

мүшелер қызметтеріне әсерлерін болжауды бағалуды үйрету;

• патогенді микроорганизмдердің, қарапайымдылардың, құрттардың өмірін жою үшін қолданылатын дәрілік  заттарды таңдауды үйрету.

2.4 Білім берудің түпкілікті нəтижелері:

А. Студент білуге және түсінуге тиісті:

• фармакология пəні мен міндеттерін;
• дəрі-дəрмек, дəрілік зат, дəрілік препарат, дəрілік түр туралы түсінікті;
• жедел көмек жағдайларында қолданылатын негізгі өмірге қажетті дәрілік заттардың халықаралық патенттелмеген аттарын;
• рецепт құрылымын, әртүрлі дәрілік түрлерге рецепт жазу ережелерін;
• дəрілік заттардың фармакокинетика мен фармакодинамикасының жалпы заңдылықтарын;
• дəрілік заттардың жіктелуін;
• дəрілік заттардың әсер ету механизмдерін;
• дəрілік заттардың жанама және қалаусыз әсерлерін, олардың алдын алу және пайда болған жағдайда  жою шараларын.

В. Студент білімдерін және түсініктерін қолдана білуге тиісті:

• алған білімін болашақ мамандығында қолданады;
• әртүрлі дәрілік түрлерге рецепт жазуды;
• дәрілік түрлерді, қолдану тәсілдерін және дәрілерді енгізу жолдарын таңдауды;
• рецептерге түзету жүргізуді, препаратты ауыстыруды, мөлшерлерін бағалауды;
• дəрілік заттардың фармакологиялық әсерлерінің жиынтығын, механизмін және әсер орнын анализдеуді;
• ағзаның жүйелер мен мүшелер қызметтеріне өзгертуге бағытталған дəрілік заттарды таңдауды, сонымен қатар патогенді микроорганизмдердің, қарапайымдылардың, құрттардың өмірін жою үшін қолданылатын  дәрілік  заттарды таңдауды;
• дəрілік заттардың жанама және қалаусыз әсерлерін танып білуді, олардың алдын алу және пайда болған жағдайда  жоюды;
• жаңа дəрі-дəрмектер арсеналында бағыт-бағдар алуды, олардың қолданып отырған препараттан артықшылығын, өзара ауыстыру принциптерін және жиі таралған синонимдерін білуді.

     С. Студент өз пікірін жеткізе білу керек:

• дəрілік заттардың мөлшерін, концентрациясын есептеуді;
• әртүрлі дәрілік түрлерге рецепт жазуды;
• негізгі өмірлік маңызы бар дəрілік препараттарға рецепттер жазуды;
• енгізу жолдарын таңдауды;
• клиника мен дəріхана қызметкерлерін, сонымен қатар халықты ақпараттандыру үшін дəрі-дəрмектер туралы деректер іздеуге жəне өңдеуге.

1. D. Студенттің коммуникативтік қабілетілігі болуға тиісті:

• пәнаралық ұжымда жұмыс істей алуды;
• мамандар үшін және кәсіби емес аудиторияға өзінің зерттеу жұмыстарын немесе әдебиеттік ізденіс нәтижелерін ұсына білуді. 

Е.  Студент оқуға қабілеттілігін көрсете білуге тиісті:

• әртүрлі дәрілік түрлерге рецепт жаза білу;
• дəрілік заттардың фармакологиялық әсерлерінің жиынтығын, механизмін және әсер орнын анализдеуді;
• өз еркімен жаңа бағыттарды зерттей білу;
• академиялық мобильдік және алмасу бағдарламасы бойынша шетелде оқу үшін шет тілдерін толығымен игеру;
• медицинада дəрілік заттардың жаңа ашылулар мен қолдану тәсілдерімен хабардар болу;
• студенттің өзіндік жұмысын орындау кезінде интернетті қолдана білуді, заманауи отандық және шетелдік әдебиеттермен қолдана білуді.

2.5  Пәннің алғы реквизиттері: Молекулярлы биология және медициналық генетика, биологиялық химия, физиология – 1, микробиология

2.5  Пәннің кейінгі реквизиттері: Ішкі аурулар пропедевтикасы, жалпы хирургия  және клиникалық пәндер

       2.6 Пәннің қысқаша мазмұны:

Фармакология курсы келесі бөлімдерден тұрады:

• Жалпы фармакология
• Жалпы рецептура
• Афферентті иннервацияға әсер ететін заттар
• Эфферентті иннервацияға әсер ететін заттар
• ОЖЖ-не әсер ететін заттар
• Орындаушы ағзаларға әсер ететін заттар
• Алмасу процесстері мен гомеостазға әсер ететін заттар
• Химиотерапевтикалық заттар

2.7. 1 Дәрістің тақырыптық жоспары

2.7.2Тәжірибелік сабақтардың  тақырыптық жоспары 

     – Оқытушылардың консультация беру уақыты кестеге сәйкес.

– Күнтізбелі-тақырыптық жоспарға сәйкес қорытынды бақылау уақыты.

2.8 Студенттердің өзіндік жұмыстарының  тақырыптары 

2.10 Оқыту және үйрету әдістері

• тақырыптық, мәселелік және шолу дәрістерін оқу;
• тәжірибелік сабақтар;
• тәжірибелік сабақтың хаттамасын құрастыру;
• топта тақырыпты талдау;
• кіші топтарда жұмыс істеу;
• ситуациялық есептерді шешу;
• тесттік тапсырмаларды орындау;
• аралық бақылау;
• кеңес беру.

ҮСӨЖ бақылау  және ұйымдастыру формалары:

Рефераттар, презентациялар

Рефераттар мен презентацияларды топта талқылау және қорғау

Аралық бақылауда СӨЖ сұрақтары бойынша сұрастыру

2.11 Білімдерін және дағдыларын бағалау әдістері:

Ағымды бақылау:

• тәжірибелік сабаққа хаттама толтыру
• жазбаша бақылау: кіріс бақылау билеті (рецепттер жазу, алгоритм, препаратты фармакологиялық сипаттамасы бойынша анықтау)
• ауызша сұрау
• ақуалды есептерді шешу
• тесттік тапсырмаларды орындау
• СӨЖ көлемінде рефераттық тапсырмаларды және жеке тапсырмаларды бағалау

1. Ауызша жауап беру және ақуалды есептерді шешуді бағалау критерилері (ОӘК шешімі №1 хаттама 28.08.2013 ж.)

 Тәжірибелік сабақтың жазбаша бақылауын бағалау критериі:

Тәжірибелік сабақтың жазбаша бақылауына сабақта алған білім деңгейін анықтауға арналған билеті кіреді

Бақылау билеттеріне 2 рецепт – 50%, алгоритм – 25% және фармакологиялық сиппатамасы бойынша препаратты анықтау – 25%, жалпы 100% бағаланады.

         Тәжірибелік сабақтың  қорытынды бағасы – бұл тәжірибелік сабақтың  ауызша және жазбаша бақылауынан шығатын орта баға. 

    III. Рубежді бақылау:

ЖМ 2 курс  студенттері үшін рубежді бақылау кафедрада жазбаша бақылау түрінде өтеді.

Рубежді бақылау тапсырмаларына  20 – тест сұрақтары, 3 препаратқа рецепт жазу, жіктелу және алгоритм  кіреді.

Рубежді бақылау нәтижелерін бағалау критерилері:

Бақылаудың жалпы бағасы 100%, оның ішінде тест тапсырмалары – 30%, рецепт жазу – 30%,  жіктелу -30%. алгоритм – 10% құрайды.

Қорытынды баға – орта арифметикалық баға. 

Ескерту: тәжірибелік сабақ тақырыбы бойынша хаттама болмаса жалпы баллдан 10% алынады, егер студент қанағаттанарлықсыз баға алса немесе 50%-дан төмен алса бір аптаның ішінде ауызша тапсыруға мүмкіндік береді.

Білімді бағалаудың балл-рейтингтік әріптік жүйесі оқушылардың бағасын дәстүрлі шкалаға ауыстыру

Пән бойынша рейтинг төмендегі формула бойынша есептеледі: 

ЖРБ=(АББХ + РББY + CӨЖZ) 

Х+У+Z =1,0

(Х=0,5; У=0,3; Z=0,2)

ЖРБ– жіберу рейтингі бағасы. Бұл тәжірибелік сабақтын баллдық орташа соммасынан шығатын орташа мәнді орта баға, рубежді бақылау және СӨЖ-дің баллының орташа сомасымен.

АББ – тәжірибелік сабаққа қойылатын орташа баға (ағымдағы бақылау бағасы).

РББ – рубежді бақылау бағасы

СӨЖ – СӨЖ орташа бағасы.

Жіберу рейтингі студенттің қорытынды бағасының 50 баллын құрайды. Өту бағасы 50-ден төмен болса қорытынды баға саналмайды. Семестрде алған бағасы 50 және одан көп болса емтиханға жіберілді деп саналады. Пән бойынша қорытынды бағаға жіберілу ретинг бағасын және қорытынды баға кіреді. Қорытынды бағаны есептеу кезінде әр бәр компоненттің салмақтық үлесі есептелінеді: жіберу рейтингі 60%-ды құрайды, қорытынды бақылау бағасы -40%-ды құрайды.

Жеке рейтинг баллын санау әдісі

ЖР= (Р1 Х 0,5 + Р2 Х 0,3 + Р3 Х 0,2)*

ЖР –студенттің жеке рейтингі

Р1  – ағымды бақылаудың орташа бағасы

Р2  – аралық бақылаудын орташа бағасы

Р3  – СӨЖ орташа бағасы

ҚБ – емтихан бағасы

* – әрбір себепсіз қатыспаған сабақпен дәріс үшін жалпы рейтингтен 1% кемітіледі (ОӘК шешімі хаттама №1 28.08.2013ж.) 

         Студенттің пән бойынша (ҚБ) академиялық рейтингі студенттің жіберу рейтингі және қорытынды бақылау бойынша бағасы оң нәтижелі болса ғана саналады. Бағаны (ҚБ) емтихан алушы келесі формула бойынша санайды:

ҚБ = ЖРБ*0,6 + ҚББ*0,4

2 кезең қорытынды бақылауды өткізу кезінде 1 және 2 кезеңге арналған емтихан бағалары ведомостын сәйкесінше кестесіне байланысты жеке қойылады және келесі формула бойынша (ҚБ) есептеледі:

ҚБ = ЖРБ*0,6 + ( ҚББ₁ + ҚББ₂ )/2*0,4 

Пәндер бойынша ҚБ есептеу қорытынды бақылаудың әр бір кезеңі бойынша он нәтижелі баға алған кезінде саналады. Аттестация кезеңдерінің бірінде қорытынды баға қанағаттанарлықсыз баға болып шықса қорытынды баға саналмайды.

Тәжірибелік сабақтың (ағымды бақылау, рубежді, соңғы бақылауды), СӨЖ, СӨЖО  білімдерін бағалау критерийлері