Иерсиниоз

Иерсиниоз ауруы

Иерсиниоз– инфекция қоздырғышы фекальді-оральді жолмен берілетін өткір зоонозды бактериалдық ауру. Клиникалық көрінісі полиморфизмді: асқазан-ішек жолдарын, буындарды зақымдаумен, сондай-ақ интоксикация, қызба өршуі және рецидивімен сипатталады.

Этиологиясы: қоздырғыштары-Verginia pseudotuberculosis (V.pst) және Versinia enterocolitica (V.ent). Versinia туысына, enterobacteria тұқымдасына жатады. О,Н антигендері бар (Vжәне W-вирулентті антиген). О-антигені бойынша 8 (V.pst) және 51 (V.ent) сероварианттары бар. Олар инвазияға және клеткаішілік паразиттауға қабілетті. Сонымен қатар эндо және экзотоксин бөліп шығарады. 22-28С (оптимальды) және 2-4С температурада көбейеді, сыртқы ортаға төзімді.

Эпидемиологиясы: Таралуы жергілікті және ошақты.

Инфекция көздері: – жабайы және синантропты кемірушілер (негізгі резервуар)

• ауыл шаруашылық жануарлар (ірі қара мал, шошқа, жылқы т.б.)
• үй жануарлары (ит, мысық)
• үй және жабайы құстар
• адам (ауру және бактериотасымалдаушы)

Берілу жолдары: – алиментарлы (негізінен жиі жеміс-жидекпен)

• су арқылы (ашық су қоймалары)
• тұрмыстық қатынас (жиі ауруханаішілік және жанұялық ошақта)

Мезгілі: қыс, көктем айлары. Иммунитет – толық жетілмеген.

Патогенезі: Негізгі факторлар:- инфекциялық

• токсикалық
• аллергиялық
• иммунопатологиялық

Ену жолдары-ішек және ауыз қуысының шырышты қабаты (тоқ ішектің бастапқы бөлігімен, мықын ішектің дистальді бөлімі).

Патогенез фазалары:- қоздырғыштың енуі және біріншілік зақымдалу (энтеральды)

• аймақтық ошақтарда көрінуі және жалпы реакция (регионарлы)
• генерализация, гематогенді диссеминация
• 2-лік көп ошақты, реактивті аллергиялық және иммунопатологиялық өзгерістер

Патологиялық анатомиясы: патологиялық процестің айтарлықтай өзгеру көрінісі оның қолайлы жерде орналасуымен байқалады.

Клиникасы: ішек иерсиниозы мен псевдатуберкулездің клиникалық көрінісі полиморфты және бір-біріне ұқсас. Сондықтан бұлдардың салыстырмалы диагнозы қиян.

Иерсиниоздың клиникалық жіктелуі:

Ауыр ағымы бойынша:- жеңіл

• орташа ауыр
• ауыр

Ағымы бойынша:– өшірілген

• жедел
• созылыңқы
• созылмалы

Иерсиниоздың негізгі клиникалық көрсеткіштері: гастроинтестинальді формасы 50% жиілікте кездеседі. Интоксикация көрінісінде гастроэнтероколит түрі бойынша өтеді. Қосымшалық болуы мүмкін:- бауырдың ұлғаюы

• малиналы тіл
• буындағы ауырсыну
• катаральді көріністер
• әр түрлі сипаттағы шамалы бөртпе
• күйдіру сезімі (алақан және табанда)
• қабыршақтану (2-3 айдан кейін)
• толқын тәрізді ағым

Абдоминальды формасы:интоксикалық көріністе оң және мықын аймағында аппендицит, мезаденит ауырсыну синдромымен өтеді. Сонымен қатар артралгия және миалгия, бауыр ұлғаюымен жүреді.

Генерализденген формасы: аралас варианты-интоксикация симптомы (қалтырау, қызба, бас ауру, бас айналу, апатия, әлсіздік, ұйқысыздық, тершеңдік, сүйек сынғыштығы, бұлшық еттегі ауырсыну) немесе асқазан-ішек жолдарының симптомдарымен (іштегі ауырсыну, құсу, жүрек айну, іш өту) басталады.

Катаральді синдром (тамақтағы ауырсыну, құрғақ жөтел), алақан-табандағы күйдіру сезімі, буындағы ауырсынумен көрінеді.

Обьективті белгілерге сипаттама:- бет, мойын гиперемиясы

• қол-аяқ сүйектерінің гиперемиясы (қолғап, шұлық симптомы)
• коньюктивит
• энантема
• аурудың 2-3-ші күніндегі экзантема (кейде 1-ші күні) әртүрлі сипаттағы (дақты, папулезді, артикальді, эритрематозды т.б.) дақтар. Кейде қышумен бірге (ірі буынның айналасы және табиғи қатпарлардағы бүкіл денеге жайылған)
• 2-ші аптадағы қол саусақтары, алақан, табан терілерінің ірі немесе ұсақ пластикалық қабыршақтануы
• бауыр, көкбауыр ұлғаюы
• ағымның 5-6 күніндегі толқын тәрізді қызба

Болуы мүмкін; – гепатит

• серозды менингит
• пиелонефрит
• пневмония

Септикалық вариант: (2-3% жағдайда). Өзгерудің сипаты:

• гектикалық түрдегі ұзақ қызба
• қалтырау
• профузды
• айқын интоксикация
• әртүрлі мүшелер мен жүйелердің зақымдануы (пневмония, полиартрит, миокардит, эндокардит, менингоэнцефалит, жедел бүйрек жетіспеушілігі, гепатит т.б.

ІІ-лік ошақты форма: мына түрде көрінеді:

• моно және полиартрит ірі буындардағы (5-8%)
• гастроэнтерит өткергеннен кейін 2-3 аптадан кейінгі түйіндер эритема (2-10%)
• типтік көріністегі миокардит
• Рейтер синдромы (артрит, коньюктивит, уретрит)

Асқынуы:– токсико-инфекциялық шок

• жедел бүйрек жетіспеушілігі

Диагностикасы: иерсиниоз диагнозын зертханалық зерттеудің оң (+) қорытындысымен және клинико эпидемиологиялық мәлімет негізінде қояды.

Зертханалық әдістер:

• бактериологиялық (фекалин, зәр, қан, ми-жұлын сұйықтығы)
• қандағы, сілекейдегі, зәрде иерсиний антигенін анықтауға ИФА әдісі
• серологиялық (РА, РНГА)

Салыстырмалы диагнозы: иерсиниоздардың салыстырмалы диагнозын ас-токсикоинфекциясымен, сальмонеллезбен, дизентериямен, скарлатиналық және клиникалық көрінісі ұқсас басқа да аурулармен жүргізді.

Емі: ауру ағымының ауырлығымен және клиникалық формалардың көрінісімен жүргізіледі.

Комплекстік емге кіреді:

• режим
• диета
• патогенетикалық терапия (дезинтоксикационды)
• этиотропты препараттар (токсициклин, тетрациклин, гентамицин, левомицитин, цефалоспариндер, фторхинолонды препараттар және т.б.)

Көрсеткіштер бойынша:

-қабынуға қарсы препараттар

– иммунды корректорлар

Шығын:

• сауығу (негізгі)
• постиерсиниозды колит
• дәнекер тканьдердің жүйелік ауруларының қалыптасуы (түйінді периартрит) жүйелі қызыл жиегі, анкилоздаушы + спондилоартрит)

Шығару ережесі:иерсиниозбен ауырған адамдарды клиникалық сауығу көрінісі пайда болғанда шығарады.

Диспансеризация: анықталмаған

Профилактикасы: тамақтардың бұзылуын алдын алу үшін санитарлы-гигиеналық шаралар жүргізеді.

Жазған: Еркебулан Молдаханов