Дизентерия ауруы
Дизентерия – антропонозды бактериальды ауру. Жұғу механизмі фекальді-оральді. Клиникалық картинасы комплитикалық синдроммен және жалпы интоксикациялық синдроммен белгіленеді.
Этиологиясы: қоздырғышы Shigella туысына жатады. Shigella 4 тобы (А,В,С,Д) және 4 түрі ажыратылады:
- dysenteria
- flexneri
- Sh.boydi
- sonnei
Sh.sonnei-ден басқа түрлері бірнеше сероварианттардан құралады. Шигеллада О және К антигендері бар. Олар эндотоксионнен тұрады, ал Sh. dysenteria, Sh.flexneri, Sh.sonnei экзотоксин өндіреді. Энтеро-нейро және цитотоксикалық белсенділігін иеленеді. Антибактериальді препараттарға полирезистенті және сыртқы ортаға төзімді.
Эпидемиологиясы: Барлық жерде таралымды.
Инфекция көздері:-жедел және созылмалы дизентериямен ауыратындар транзиторлы бактерия тасымалдаушылар. Көбінесе эпидемиологиялық қауіптілікті өкпе ауруымен ауыратындар төндіреді. Осылардың ішінде ең қауіптісі қоғамдық орында тамақтанатын жұмысшылар.
Берілу жолы: су, тамақ, тұрмыстық қатынас арқылы беріледі. Көбінесе жазда немесе жаз-күз айында ауырады. Сезімталдық-жоғары болады.
Иммунитет: 1-2 жыл мезгілінде спецификалық түрде болады.
Патогенезі: Шигелла асқазанға түскенен кейін ашы және тоқ ішеке өтеді. Тоқ ішекте олар колоноцитке өтіп, сол жерде көбейіп өледі де эндотоксин босап жергілікті әсер көрсетеді. Sh.dysenteriae (Григорьева-Шига) дизентерияларынан басқасына бактериемия тән емес. Токсин әсер ету кезінде күрделі процесстер пайда болады. Олар: ащы ішектің функцияларының бұзылуы (асқорыту, сіңу, моторлы-эвакуаторлы). Сондай-ақ алмасу процестер (белок алмасуы), дәрумендердің және гемостаз жүйесінің бұзылуы. Аурудың дамуында басты рольді организм сенсибилизациясы ойнайды (г.з.т.) Дизентерияның дамуына макроорганизм және қорғаушы факторлар маңызды мағына береді.
Патологиялық анатомиясы: патоморфологиялық өзгерістер дизентерия кезінде тоқ ішектің дистальді бөлімінде көрінеді. Қабынудың келесі түрлері кездесуі мүмкін:
- катаральді
- катаральді-эрозиялы
- катаральді-геморрагиялық
- ойық-жаралы
- фибринозды
Клиникасы. Дизентерияның клиникалық жіктелуі:
1.Жедел дизентерия ұзақтығы 3 айға дейін (ауырлау ағымы, егер 3-4 аптаға дейін сауығу кезеңі болмаса).
- колитикалық формасы (жеңіл, орташа ауырлықта, ауыр)
- гастроэнтероколиттік формасы (жеңіл, орташа ауырлықта, ауыр)
- Созылмалы дизентерия ұзақтығы 3 айдан 2 жылға дейін
- қайталану формасы (рецидивирующие)
- үзіліссіз формасы (непрерывное)
- Бактерия тасымалдаушы формасы (транзиторлы)
Инкубациялық кезеңі бірнеше сағаттан (6-12 сағат) 7 күнге дейін тербелісте болды. Орташа есеппен 2-3 күн. Дизентерия клиникасында екі синдром ажыратылады:
- колитикалық
- жалпы интоксикациялық
Басталуы жедел, кейінен жиі колитикалық синдром көрінеді.
- іште толғақ тәрізді ауырсыну (сол жақ мықын аймағында)
- жиі сұйық нәжіс (3-5-тен тәулігіне 20 рет). Нәжіс массасының
мөлшерінің азаюынан шырышты және қан аралас болады. Нәжіс түрі «ректальді плевка» тәрізді болады.
Жалпы интоксикация синдромы кейінірек пайда болады (2-3 сағаттан кейін).
- дене қызуы жоғарлайды (қалтыраумен немесе қалтыраусыз)
- әлсіздік, бас ауруы, лоқсу, құсу, тәбеті төмендейді
Интоксикация синдромы аурудың 2-3 күнінде көрінеді
- аурудың жақсы болжамды ағымында сауығу 2-4 аптада басталады
- ауырлау ағымында сауығу аурулардың 0,5-10% басталуы мүмкін.
Гастроэнтероколитикалық формаға тән:
- қысқа инкубациялық кезең (6-8 сағат)
- жедел басталуы жалпы интоксикация симптомы және гастроэнтерит болуымен. Колит белгілері аурудың 2-3 күнінде қосылады.
- жиірек сусыздану синдромы дамиды
- алиментарлы жолмен жұғуын қармайды
Дизентерияның созылмалы ағымы аурулардың 2-5% кездеседі. Созылмалы дизентерияның қайталану ағымында клиникалық ремиссия болады, ал үзіліссіз ағымында ол болмайды.
Ал бактерия тасымалдаушы (транзиторлы) туралы айтуға болады мынандай жағдайда:
- егер шигелланың капрокультурасы бөлінсе
- егер ағымның 3 айында бөлінген копрокультурада диарея болмаса
- егер қанның серологиялық зерттеуде теріс қорытынды болса
- егер патоморфологиялық өзгерісте
Асқынулары: – инфекция-токсикалық шок
- гепатоволемиялық шок
- аралас шок
- ішектен қан кету
- перитонит (перфорациялық ойық жара кезінде)
- инвагинация
- тік ішекке түсу
- артқы өту жолының жарылуы
Дизентерияны шығыны:– сауығу (көптеген аурулардың негізгі шығымы)
- созылмалы формаға өтуі (2-5% ауруларда)
- постдизентериялық колит
- ішек дисбактериозы
Диагностика: дизентерия диагнозы мынаған негізделеді:
- клиникалық негізге
- эпидемиологиялық негізге
- арнайы зертханалық негіздерге
Арнайы диагностикалық әдістер:
- бактериологиялық зерттеу (нәжістің, құсық массанының)
- серологиялық реакция (РНГА)
- аллергиялық сынама
Арнайы емес әдістер:
- капрограмма
- ректороманоскопия
Салыстырмалы диагностикасы:
- тамақтық токсикоинфекция
- сальмонеллез
- холера
- амебиаз
- иерсиниозбен және басқа ауруларымен (диарея бұзылуы кезінде).
Емдеуі: Дизентерия емдеуі стационарлы және үйде болады. Госпитализация клинико-эпидемиологиялық байланысты жэүргізіледі.
Режим ауыр ағымына байланысты
Этиотропты препараттар (фуразолидон, неваграмон, метациклин, ципрофлоксоцин) жеңіл түрінде күніне 2-3 рет, орташа және ауыр ағымында 5-7 күн.
- патогенетикалық терапия интоксикациялық синдром негізінде жүргізеді
- дезинтоксикациялық терапия
- регидратациялық терапия –дегидратация кезінде
- негізгі белгілерде қолданылады: организмнің иммундық реактивтігін жоғарлаттын препарат (метилурация)
- ферменттер (креон, фестал)
- эубиотики (бифидум бактерин, лактобактерин)
- физиолечение
- симптоматикалық заттар
Профилактикасы: дизентерия кезінде профилактика жүргізіледі: жалпы санитарлы-гигиеналық талаптар берілу жолына байланысты жүргізу
Дизентерия жайлы толық мәліметті оқи кетіңіз.
Жазған: Молдаханов Еркебулан
