Педиатриядағы реанимация. Балалардағы жансақтау
Реанимация– терминальдық жағдай мен клиникалық өлім кезіндегі жандандыру және өмірге ең керекті ағзалардың қызметін қарқынды ем арқылы қалпына келтіру.
Әр адам ағзасының ерекшілігіне, табиғатына, бұл апаттың қандай жағдайда болғанына, сырқат түрлерінің сатыларына байланысты клиникалық өлу кезеңінде жандандыру, қарқынды ем дер кезінде жасау арқылы табысқа жетуге болатынын білу керек.
Жас ерекшеліктеріне қарай, балалар ересектерге қарағанда қатерлі жағдайға көбірек тап болады. Мұндайда тек қарқынды көрсетілген көмек қана бала өмірін құтқарып қалуы мүмкін.
Реанимациялық көмек түрлері тек қана жүрек соғуы, дем алуы тоқтап тіршілік белгілері толық тынғанда қолданылуы керек деген ұғым бар. Бірақ, шындығында адам ағзасының қызметі бірден тоқтамай тіршілік әрекеттері біртіндеп сатылап төмендей бастайды. Адам тіршілігінің тоқталуын белгілі бір биологиялық заңдылықтарға бағынышты сатылы құбылыс ретінде түсінген жөн. Сондықтан қарқынды ем мүмкіншіліктерін алғашқы кезеңдерінде – тіршілік белгілерінің төмендей бастаған сатысында қолдана бастау керек. Қазіргі реанимация ұғымы адам ағзасының тіршілік белгілерінің бәсеңдеп, нашарлай бастаған уақытынан басталатын емдік әдістер жиынтығын білдіреді.
Терминальдық жағдай – ағзада тіршілік қызметінің тежелу сатысы немесе адам өмірінің үзілу кезеңі деп аталады.
Ол адам өмірінің соңғы кезеңі, тіршілік пен өлім аралығы.
Терминальдық жағдайдың ұзақтығы әр түрлі, негізінде науқастың күйіне, өлімге дұшар ететін себептеріне байланысты. Бұл уақыт едәуір созылуы мүмкін.
Ғылыми және тәжірибелік тұрғыдан адам өмірінің үзілу кезеңін үш сатыға (фазаға) бөледі. Олар преагония, агония және клиникалық өлім деп аталады.
Айта кететін жағдай, адам ағзасы тіршілік құбылыстарының бәсеңдеу, тоқтау кезеңдерінде ағзалар мен жүйелер қабілетін қайта қалпына келтіруге болады. Ол үшін дер кезінде толық жедел көмек көрсетілуі керек.
Емдік шаралар қолданылмаған жағдайда клиникалық өлім сатысы биологиялық өлімге әкеп соқтығады. Бұл өлім – адам ағзасында тіршілік белгісі қайта қалпына келмей тіндегі өзгерістерге алмасады.
Ем қолданылмаған жағдайда ауру үдеп, қан айналу мен тыныс алу қызметінің нашарлауы асқына келе адам ағзалары, денеде алмасуы аяқталмаған заттар көбейеді. Токсиндер құрамы артып, ағза улана бастайды.
Науқастың агония жағдайы ақыл-есінен және көз рефлекстерінен түгел айырылуы мен сипатталады. Сонымен қатар жүректің соғу үндері бәсеңдеп әрең естіліп, систолалық қан қысымы 40-30 мм-ге дейін төмендейді, тіптен анықталмайды да, пульсі өте әлсіз, немесе шекті тамырларда білінбейді. Күре тамырға соғысы тереңдеп (төмендеп), жиілеуі мүмкін. Бірақ уақыт өткен сайын тынысы тарылып, жөнсіз, ретсіз болып қалыптан шыға бастайды. Жағдайы нашарлаған сайын тыныс алу құбылысына және қосымша тыныстың бұлшық еттердің қатысу үлесі күшейе түседі, тек соңғылардың көмегімен ғана өкпеде газ алмасуы сүйемелдене тұрады. Дегенмен, ағза жасушаларының гипоксиясы тоқтамай, тереңдей түседі. Осылардың салдарынан орталық ми мен жүрек қызметі де күрт төмендейді.
Агония жағдайында ағзаның өлу-өшуге қарсы тұру қасиеті деп есептелетін үйлестіру, жымдастыру тетіктерінің іске қосылуы мүмкін. Осының арқасында кейбір өшіңкіреген, тіптен өшкен қабыл еттердің, әсіресе тыныс алу қан айналым қызметінің қайта жандануы, кейбір жағдайда тіптен бір сәт ақыл-естің қалпына келуі байқалады. Бірақ олар өте қысқа мерзімге созылады. Компенсациялық өзгерістер күрт нашарлап, үзіледі.
Адам өмірі үзілуінің агония кезеңі бірер минуттан бірнеше сағатқа созылуы мүмкін. Көмек көрсетілмеген жағдайда бірнеше минут ішінде тыныс алу мен жүрек қызметі тоқталады. Тыныс, қан айналымы жүйесінің қызметінің нашарлауы мен қуат көздерінің (гликозид) бұзылу себебінен компенсаторлық тетіктерінің тұйыққа тірелуіне әкеледі.
Клиникалық өлім – ағза жасушалары тіршілігінің соңғы сатысы-дәрігерлік көмектер нәтижесінде қайта жандануы мүмкін.
Клиникалық өлім деп ағзадағы тершілік белгілерінің (ми қызметі, тыныс алу мен қанайналымы) толық тоқтаған, бірақ оттегі жетімсіздігіне өте сезімтал ағзалар жасушаларында (орталық ми, жүйе) қайтымсыз өзгерістер болып үлгермегендіктен қайта жандану мүмкіндіктері бар жағдайын айтады.
Сырт қарағанда клиникалық өлім белгілері: ақыл-естен айырылуы, тыныс алу мен қан айналымының тоқтауы, қимыл-қозғалыс белгілерінің жоқтығы, арефлексия, атония, көз қарашығының барынша кеңеюі. Қан айналымы тоқтауының бұлтартпас белгілері – мойын күре тамырлары соғуының білінбеуі мен ЭКГ-де біріңғай түзу сызықтың пайда болуы.
Терминальдық өтпелі кезеңде заттың алмасуы тоқтайды, орталық ми жасушаладында қант пен гликоген мөлшері төмендейді де сүт қышқылы артады. Макро-ЭРГТ фосфор құрылымдары (АТФ пен АДФ) күрт азаяды. Сондай-ақ ақуыздың оңай гидролизденетін және байланысқан амидты топтар құрамы төмендейді, алшақ көбейе түседі.
Сонымен қатар, ағзада зат алмасуының бұзылысына байланысты қышқылдар көп жиналып, артериялық қанның рН көрсеткіші 6,8-6,4-ға дейін жетіп, өте қауіпті метаболитикалық ацидоз дамиды, ағза уланады (эндогендік интоксикация: бәрінен бұрын жоғарғы ми қыртысы аммон мүйізі мен мишық зақымданады.
Ал үлкен мидың орталық төменгі қабаты едәуір төзімді келетіндіктен аздап зақымданады. Клиникалық өлім кезеңінің ұзақтығы 5 минутке созылады деп есептеледі.
Негізінен бұл көптеген жағдайларға байланысты:
- Клиникалық өлім кезеңіндегі ағза жағдайы
- Өлер алдындағы кезеңінің ұзақтығы мен сипаты
- Жүрек қызметі тоқталуының себептері
- Науқастың жасы
- Қоршаған орта температурасы және т.б.
Айта кететін жағдай клиникалық өлім жағдайында миокардтың маңызды функциялық қасиеттері: автоматизм, өткізгіштік, жүрек соғысы тоқтаса да, 20-30 минут жұмысын жалғастыра алады. Жүректің бұл қасиеттері, оның соғуы тоқтаса да реанимация әрекеттерін қолдану мен оны жүзеге асырылуына негіз болады. Барлық жағдайларда балалардың тыныс алу қызметінің тоқтауының себептері көп: анатомиялық, физиологиялық, дене құрылысының жетілмеуі ағза қызметтерінің бұзылуына қолайлы жағдай туғызады. Мысалы, тыныстық бұлшық еттер әлсіз, жақсы жетілмеген, сол себептен жылдам, жиі дем алғанда тезірек зорығады: тыныс жолдары тар, жұтқыншақ, кеңірдектен келетін рефлекстердің бәсеңдігіне байланысты жөтелу арқылы қақырықты шығара алмайды және т.б. Көп жағдайда тыныс жолдарының обструкциясы шығады.
Балаларда көптеген жағдайларда тыныс алуының тоқтауына тыныс жолдарының көмір тотығымен химиялық улануы, күюі, суға бату, жарақаттануы, бөгде затқа қақалып тұншығу, түрлі аурулар кезінде, қабыну-ісіну, тұншығу себеп болады.
Қан айналымның бұзылуы мен тоқтап қалуы да әр түрлі себептерге байланысты: асфиксия, гипоксия, жүрек аурулары, көп мөлшерде қан кету, қабыну, дәрі-дәрмектің әсерінен (адреналин, новокаин, новокаиномид, жүрек гипозидтердің) болады, жүрек тоқтау анестетиктер шамадан тыс қолданғанда, рефлексогендік зонада хирургиялық әрекет жеңіл сатысында қолданғандықтан, электролиттік тепе-теңдік бұзылғанда болады. Балалардың рефлекстерінің жоғары болуына байланысты, қан айналымның рефлекторлы тоқтауы жиі кездеседі.
Клиникасы мен диагностикасы. Терминалдық кезеңде ағза қызметтерінің күрт төмендеуі (ми, жүрек тыныс алу т.б.) ал клиникалық өлім – тыныс алу мен қанайналымының толық тоқталуымен сипатталады.
Тыныс алу қызметінің бұзылу кезінде тері мен еріннің барынша көгеруі, көмекші тыныстық еттердің бәсең қимылдары, естен тану, еріксіз нәжіс пен зәр шығару, тыныстың толық тоқтау белгілерімен айқындалады. Тері түсінің өзгеруі, қан айналысының, бұзылуының себептеріне байланысты. Егер жүрек соғысы кенет тоқтаса, дене күлгін-сұр түсті, ал гипоксияда – көгерген түсті болады.
Гемодинамикалық өзгерістер: қан қысымының төмендеуі, басында тахикардия, соңында брадикардия өзгерісіне сабақтасуы, жүрек соғысы ырғағының бұзылысынан (аритмиядан) пайда болады және дер кезінде емдік көмек көрсетілмесе, жүрек соғысының тоқталуына әкеледі. Қан айналымының бұзылысында аурудың түсі сұрланып көгере бастайды. ЭКГ-да жүрек қарыншасының тоқтамалы экстрасистоласы, тахикардиясы және жүрек-қарынша блокадасының II-III дәрежесіне дейін жетеді. Жүрек соғуының кенеттен тоқтауының негізгі айғақтарына:
- Ірі күре тамырлар соғуы білінбейді
- Тыныс алуы тоқталады
- Ақыл-есі жоғалады
- Жүрек үні естілмейді
- Көз қарашығы барынша кеңейеді
- Науқастың тері түсі сұрланып, көгереді, аяқ-қолы суытады. Көз қарашығының кеңеюі негізгі айғақ болғанмен, ол кеш білінетіні 30-60 секундта құбылыс.
Клиникалық өлімнің басты айғағына күре тамырдың (үйқы артериясының) соқпауы мен ЭКГ-де изоэлектрлік сызықтың жазылуы, көз қарашығының барынша кеңеюі, тыныс алу қызметінің жоқтығы жатады.
Терминальдық және клиникалық өлім кезіндегі бала реанимациясы. Қан айналымының тапшылығы, немесе тоқтаған кезде, ең бірінші ми жасушалары тіршілік ете алмай, қайтымсыз өзгерістерге ұшырауы мүмкін. Егер, дер кезінде қан айналымы мен тыныс алу тапшылығын емдемесе, ми жасушалары оттегінсіз 4-5 минуттан кейін тіршілігінен, әртүрлі дәрежеде, айырылуы мүмкін. Сондықтан, уақытында жедел және реанимациялық көмек қолдану өз нәтижесін, жемісін береді.
Клиникалық өлім ұзақтығы, адамның жасына, сол кезге дейінгі денсаулығына, әр адамның өзіндік табиғатына, қоршаған ортасының температурасына байланысты. Жас балаларда, үлкен адамдарға қарағанда түрлі ауруларға онша қатысы болмаған, мықты келеді де, өлім кезеңінде, қалыптағыдан ұзағырақ өлім мерзімі болуы мүмкін. Ауырған кезде бұл жағдай едәуір қысқарады. Төменгі температура жағдайларында (арнайы гипотермия, аяз, суық ауа, су) клиникалық өлім әдеттегіден едәуір ұзарады. Керісінше жоғары температура кезінде, зат алмасуы құбылысының қарқынды артуына байланысты жасушалардың бұзылуы тездеп, клиникалық өлім мерзімі қысқарады, ми жасушаларының қайта қалыпқа келу өзгерісіне кедергі жасайды.
Сондықтан, бірден қолдан дем алдырып, газ алмасуы мен қан айналысының бұзылуына жол бермеу керек. Клиникалық өлім кезінде, кімде-кім жанынан табылса, сол реанимациялық әрекеттердің «медииналық мамандығына қарамастан, шамасы келгенше жүргізуі тиіс». Қалай болғанда да, адам өмірін сақтап қалу әрбір азаматтың борышы деп түсіну керек. Ең басты көмек, бұл жағдайда, оттегімен қамтамасыз ету болып табылады.
Ең алдымен тыныс жолдарының ашықтығына көз жеткізіп, егер ішінде бөгде зат, ауыз қуысының, асқазанның сұйықтықтары болса тазалау керек.
Баланы шалқасынан тегіс-қатты жерге жатқызып, басын артқа қарай шалқайтып, жақ иегін алдыға қарай жылжытады. Ауыз бен жұтқыншақ қуысын резина баллонымен немесе электросорғышпен сорып тазартады. Тіл мен кеңірдек қуысын бітемеу үшін, ауыз қуысы мен кеңірдек аралығына түтік қойылады. Нәрестелер мен сәбилер тұншыққанда аяқтарын көтеріп, тыныс жолдарындағы бөгде заттарды арқасынан қағу арқылы шығарады. Ересек балаларды, сумен тұншыққанда басы мен кеудесін тізесінен төмен қаратып тыныс жолдарын тазартады. Реанимация кезеңінде, басын төмен немесе бір бүйірінен жатқызса, тыныс жолдарындағы сұйық заттардан тез арылуына жағдай жасалады. Егер, тыныс жолдары ашылып, дем алысы дұрысталмаса, қолдан демалдыруды бастау керек. Иығы мен жауырын астына кішкене жастық қойып, басын артына қаратып, тыныс жолдарын ашып, қолдан дем алдыру, «ауыз бен ауыз» арқылы, немесе арнайы қол дем алдыру аспаптарымен, электронды-жүйелі күрделенген аппараттармен жүйелі режимде дем алдыруға мүмкіндік береді. Ол аппараттар қатарына: «РО5 РО6», «Бэбилог-2» (Германия), Fasa – «Sechrist» (Япония), «Бэр» (АҚШ) жатады. Күрделігіне байланысты бұл аппараттармен жұмыс істеу үшін арнайы білім керек.
Қолдан дем алдыру оттегімен үрлеудің негізгі мақсаты – өкпе үлпершектерін (альвеолы) желдендіру арқылы, газ алмасуын қамтамасыз ету.
«Ауызбен ауызға» немесе «ауызбен мұрынға» үрлеу арқылы дем алдыру. Бұл тәсілдің қарапайымдылығы сол, медициналық білімі жоқ адамдар да, ешқандай құрал жабдықсыз, өкпені желдендіру әрекетін жасай алады. Бұл тәсілді экспираторлық деп те атайды. Баланың басын шалқайтады да, кеудесін кере 2-3 рет ауаны жұтып, өкпедегі газды таза ауаға алмастыру мақсатында, өкпеге үрлейді. Егер үрлеген кезде кеудесі көтеріліп, ал тоқтағанда төмен түссе, тыныс жолдарынан жел шыққан дыбыс байқалады. Демек, газ алмасу құбылысы дұрыс бағытта деп ойлау керек. Егер де үрлеген кезде кіндіктен жоғары іш бөлігі көтерілсе, өкпені желдендіру әрекеті дұрыс емес. Сондықтан ауаның асқазанға кетпеуі үшін, басты барынша шалқайтып, немесе тыныс түтікшесін қою арқылы ауаның асқазанға кету мүмкіншілігін азайту керек. «Ауызбен ауызға» немесе «ауызбен мұрынға» үрлегенде кездейсоқ ауру жұқтырудан сақтанған жөн. Ауызбен үрлеу кезінде, ауызға немесе мұрынға бірнеше қабат дәкелі салфеткамен үрлеу керек. Үрлеу кезінде, әр баланың минутына жас шамасына қарай жиілігін білу керек, 40- 24-18 ден кем болмау керек
Арнайы қол аспаптарымен өкпені желдендіру. Бұл тәсілде қол, маска аппараттарымен, дем беру аппараттарымен (Пол — -2-4. СССР) жүзеге асырылады. Масканы ауыз бен мұрынды қоса бетке жауып, өкпені дем алдыру үшін, резина қапшығы арқылы, қолмен, ретімен сығымдайды. Қолмен дем алдыру кезінде, кеуденің көтеріліп басылуын қадағалау керек. Ауаның өкпеге тегіс өтуі үшін маска мен беттің арасы саңылаусыз тығыз болғаны жөн. Амбу қол дем алдыру аппаратымен таза ауа және оттегімен түтік арқылы дем алдыру мүмкіндігі толығымен бар. Ең қауіпсіз және қолайлы өкпені желдендіру тәсілі – кеңірдекті интубациялау арқылы бірнеше тәулік ағзаға қажетті газ алмасу деңгейін қамтамасыз етіп жүргізу. Мұндай дем алдыру тәсілінің аппараттары жоғарыда көрсетілген.
Қан айналысын қолмен сүйемелдеу, қолдан немесе жасанды түрде, қан айналымын сүйемелдеу, жүрек-тамыр соғысының бұзылу кезеңінде, немесе жүрек соғысының тоқтаған кезінде атқарылатын тәсілдер болып есептеледі.
Бұл жағдайда қан жүруін жандандырудың ең қолайлы тәсілдерінің бірі – тікелей жүрекке әсер ету үшін – сығымдау тәсілі деп аталады. Сығымдау тәсілі екі түрде жасалады. Сырттан (кеуде сыртынан) немесе тікелей іштен сығымдау (кеуде ішінен). Тікелей іштен сығымдау тәсілінде, хирургтың көмегі керек. Бұл тәсіл сондықтан, ірі хирургиялық құралы бар дәрігерлік ауруханаларда жасалады. Балаларда, сырттан сығымдау тәсілінің тиімділігі зор. Сондықтан балаларға, әсіресе нәрестелер мен сәбилерге тікелей іштен сығымдау тәсілі көп қолданыла бермейді. Егер кеуде тұсы жарақаттанып, төс сүйегі немесе бірнеше қабырғасы сынған болса, онда жас шамасына қарамай кеудені хирургиялық әдіспен ашу керек.
Жүректі сырттан сығымдау. Бұл тәсіл өте қарапайым, кез-келген жерде құрал-жабдықсыз көмек көрсете алады. Қатты жерге (стол, еден т.б.) жатқызып, кеуде тұсын ашып, өкпеге 4-5 рет үрлегеннен кейін бастау керек. Жүректің омыртқа мен төс сүйегінің арасында екенін ескеріп, күшті жоғарыдан төмен, жүрекке тікелей – төс тұсынан алақан немесе саусақ арқылы түсіреді. Баланың жас шамасына қарай, бұл әдіс әртүрлі тәсілмен жүргізіледі. Нәрестелер мен сәбилерде, сығымдау күші түсірілетін жер – төстің орта тұсы, ал ересек балаларда – төстің үштен бір бөлігі. Сәбилерде, алақанның ішкі жағымен, бармақ немесе ортаңғы саусақ арқылы сығымдауға болады. Кейде ол үшін екі саусақ қолданылады. Күшті көбірек керек еткенде, әсіресе ересек балалар мен үлкен адамдарға, алақанмен немесе екі қолды бірінің үстіне бірін қойып басады. Кеудеге түсер қысым жиілігі, жасына қарай, жүрек соғуының минуттық қалыпты санынан кем болмау керек (сәбилер үшін 100-140, ересектер үшін 70-90 қысым). Неғұрлым сығымдау кезінде күш көбірек түссе, соғұрлым екі сүйек арасында қысылып, қан ми мен басқа тамырларға көп кетеді. Кеуде тұсына қысылу жасағанда сәбилер төсі 1-2 см, ал ересектерде 3-4 см ішке қарай ығысуы керек.
Әдетте тиімді жүргізілген сырттан сығымдаудың айғағы:
- Мойын күре тамырларының немесе шеткі тамырлардың серпіні байқалады (atenoralis radialis).
- Бет сұрлануы, көгеруі азайып, бет бозғылданып, қызара бастайды.
- Көз қарашықтары кішірейіп, жарыққа әсер беруі қалпына келе бастайды.
Денедегі жарақаттан қан аға бастайды. Баланың тыныс алу белгілері, кеуде мен жүрек тұсы қимылдай бастайды. Жүректі сырттан сығымдау тиімсіз болған жағдайда, тікелей іштен сығымдау тәсіліне көшеді. Жүректі сырттан сығымдау кезінде төс сыну, пневмоторакс, гематоракс сияқты асқынулар болуы мүмкін.
Реанимация кезеңінде қолданылатын дәрі-дәрмектер. Дәрілер, жандандыру кезінен бастап сығымдау тәсілімен бірге қолданады:
- Жүрек еттерінің метаболизмі мен өткізгіштігін, қозу қабілетін , систолалық қысымын күшейту үшін – адреналин, норадреналин (нәрестелер үшін 0,25 мг, ересек балалар үшін 0,5 мг).
- Ацидозды залалсыздандыру үшін – 4% натрий бикарбонатын (2,5 м л/кг есебінен).
- Жүректің, қан тамырларының қозу қабілетін, А-В адреномиметиктердің күшін арттыратын глюкокортикоидтық гормондар (преднизолон, дексазон), қалыпты мөлшерінен 2-3 есе көп (кезбе жүйке қозуын басу үшін жүректің рефлекторлық тоқтауына жол беру үшін).
- Атропиннің 0,1% ерітіндісі әр жасына 0,05 мг-нан қан тамырларының өткізгіштігін жақсарту үшін.
- 10% кальций хлорид ерітіндісі (1,0 мг әр жасына)
- Гипоксиялық зиянды әсерлерді басу т.б.
Адреналин, қантамырларының альфа-бетта адренорецепторларына әсер етіп, жүрек соғуының жандануына жағдай жасайды, шеткі тамырлардың тонусын көтеріп, қан тамырларын тарылта түседі. Соның арқасында, диастолалық қан қысымы көтеріліп, жүрек қантамырында қан жүрісі жақсара бастайды. Белгілі бір жағдайларда (вена, артериялардан беру амалының жоқтығынан), жүректің сол жақ қарынша қуысына енгізу – бірден бір тәсілі болып табылады. Ол үшін, 10 см-лік инемен, төстің сол жағынан 0,5-1,0 см шеткері, 4-5-қабырға аралығында жүректің сол жақ қарыншасын тесіп, тиісті дәрілерді енгізеді. Бұл тәсілдің оң және теріс жақтары аз емес. Жүрек тесу әрекеті кезінде реанимациялық әрекетті тоқтату керек. Бұның өзі клиникалық өлім кезеңін ұзартып, гипоксия әсері үдей түседі. Пункция кезінде өкпе- жүрек тамырлары зақымдануы мүмкін. Пневмоторакс, гемоторакс, жүрек тампонадасы сияқты жағдайларға әкелуі ықтимал.
Реанимация кезеңінде дәрі-дәрмек енгізу үшін венаның қажеттілігін ұмытпаған жөн. Бұдан басқа, жіліншік, өкше сүйектері, тері асты, бұлшық ет арқылы енгізу жедел көмек бере алмайды. Кейбір тәжірибелерде, реанимация кезінде, тіл асты, кеңірдек пен бронх арқылы енгізу әдістері де қолданылып жүр. Бұл тәсілдер, қан тамыры арқылы енгізу әсеріне жақын қарапайым және тез қолданылады. Интубация жасалғаннан кейін, дәріні түтік арқылы кеңірдек пен бронхқа жіберуге болады. Бірақ, дәрілер дозалары екі есе көп, физиологиялық ерітіндімен жылытып, бірге жіберілуі шарт. Тыныс жолдарын тітіркендіретін натрий бикарбонаты, 10% кальций хлориды ерітіндісін қолдануға болмайды.
Жүректі іштен сығымдау, сырттан сығымдау тиімсіз болғанда, қабырғалар мен төс сүйегі сынғанда, жүрек кеуденің бір жағына ығысқанда т.б. жағдайларда жасалуы тиіс.
ЭКГ мен жүрек фибрилляциясын анықтаған соң, дефибрилляциялайтын электр ток аппараты қолданылады. Дефибрилляциялауды электр ток техникасын, қауіп-қатерін білетін дәрігер жүргізу абзал. Жүрек жұмысы жанданғаннан соң, емдеу жұмысының мақсаты тыныс, жүрек-қан тамырларының қызметін нашарлатпай, орталық ми, оның сыртқы қабаты қызметін қалпына келтіру болып табылады.
Ұқсас материалдарды қарай кетіңіз:
