Гипопаратиреоз

Гипопаратиреоз – қалқанша маңы безі арқылы паратгормон секрециясының төмендеуімен, бүйрек каналшаларында кальций реабсорбциясының төмендеуімен байқалатын және ішекте кальций абсорциясының азаюымен жүретін, нәтижесінде гипокальциемияға әкелетін синдром. Гипокальциемия клиникалық практикада өте жиі кездеседі. Қатерлі ісікке шалдыққан бір топ науқастарды зерттей келе, А.U. Derasmo және авт. (1991) 13,4% гипокальциемияны және 17,1% науқастарда магний деңгейінің төмендегенін анықтаған. Ерекше қызығушылықты T.K. Desai және авт. (1988) зерттеуі тудырады, олар ауруханаға түскен науқастарды зерттеп, олардың 70% жалпы және иондалған кальций деңгейінің төмендегенін байқаған. Тек 45% науқастарда гипокальциемия себебі анықталған: СБЖ, жедел панкреатит және гипомагнезиемия. Гипопаратироз кезінде 25ОНD3 1-гидроксилденуі бұзылады, яғни 1,25(ОН)2D3 – биологиялық белсенді D витамині өндірілмейді, ол паратгормон сияқты каналшалардағы кальций реабсорбциясына қатысады. Гипокальциемиямен бірге паратгормон секрециясы төмендеген кезде қанда фосфор деңгейі жоғарылайды (гиперфосфатемия). Бірақ гипокальциемия тек гипопаратироз кезінде ғана кездеспейді.

Гипокальциемиямен жүретін аурулар тізімі:

Паратгормон секрециясының жеткіліксіздігі

аутоиммунды генезді гипопаратироз, соның ішінде полиэндокринды аутоиммунды синдром, аутоиммунды генезді көптеген эндокринді бездердің жеткіліксіздігімен жанұялық гипопаратироз (МЕDАС – синдром); Ди Джорж синдромы – қалқанша маңы безінің агенезі, туа пайда болған кемістік, иммунологиялық жеткіліксіздік;
операциядан кейінгі гипопаратироз;
радиоактивті йодпен емнен кейінгі гипопаратироз;
жарақат, саркоидоз, қалқанша маңы безінің туберкулезды зақымдалуы кезіндегі гипопаратироз;
біріншілік немесе екіншілік мойын ісігінің нәтижесінде дамитын қалқанша маңы безінің бұзылысымен жүретін гипопаратироз

Функционалды гипопаратироз (гипокальциемияға жауап ретінде паратгормонның жеткіліксіз секрециясы)

нәрестелер гипопаратирозы, гипопаратиреозбен ауыратын аналардан туған;
идиопатиялық неонатальды гипокальциемия;
гипомагнезиемия (малабсорбция, құсу және диарея, стеаторея, қант диабеті, жедел панкреатит, алкоголизм);
D витамин жеткіліксіздігі (алиментарлы дефицит, УФ-сәуле жеткіліксіздігі, малабсорбция, стеаторея, қысқа ішек синдромы, созылмалы панкреатит, спру).

Паратгормонға перифериялық резистенттілік

псевдогипопаратироз (Олбрайт синдромы);
гипомагнезиемия;
созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі (уремия);
D витамин жеткіліксіздігі.

Ятрогенді гипокальциемия

фосфат енгізу (тағамдағы фосфор деңгейінің жоғары болуы);
ЭДТА енгізу;
митрамицин, актиномицин, неомицин енгізу;
тиазидты диуретиктерді қолдану;
ұзақ уақыт іш өткізгіш дәрілерді қолдану;
фенобарбитал және тағы басқа құрысуға қарсы дәрілерді пайдалану;
цитратты қанды массивті трансфузия, экстракорпоральды қан айналым жағдайында операция;
кальцитонинды артық қолдану;
бифосфонат қолдану.

Этиология және патогенез. Аутоимммунды генезді гипопаратироз көп жағдайда идиопатикалық гипопаратироз деп аталады, балалар мен ересектерде де кездеседі. Зерттеу кезінде қан сары суында қалқанша маңы безі және басқа мүшелер мен бездерге антиденелер анықталады (аналық без, бүйрек үсті безі, ұйқы безі, асқазан) Гипопаратироз гипотирозбен, бүйрек үсті безі және жыныс бездерінің жеткіліксіздігімен, гепатит, кандидомикозбен қосарласа жүреді.

Қазіргі кезде полиэндокринді аутоиммунды синдромның үш формасы анықталған:

1-ші тип – гипопаратироз, бүйрек үсті безінің қыртысының жеткіліксіздігі, 2 -3 аурумен қоса (витилиго, алопеция, пернициозды анемия, созылмалы гепатит, малабсорбция немесе стеаторея, қалқанша маңы безінің аутоиммунды аурулары, гипогонадизм) кандидомикоз,
2-ші тип – бүйрек үсті безі қыртысының жеткіліксіздігі, аутоиммунды тироидит немесе ИЗД;
3-ші тип – аутоиммунды тироидит және ИЗД (IIIа), аутоиммунды тироидит пернициозды анемиямен бірге (IIIб), аутоиммунды тироидит витилиго және алопециямен (IIIв) бірге. Кейбір авторлар тағы полиэндокринді аутоиммунды синдромның IV типін бөледі, ол кезде екі немесе одан көп аутоиммунды жүйелі аурулар анықталады (ревматоидты артрит, қызыл жегі).

Көптеген эндокринді бездердің жеткіліксіздігі, аутоиммунды бұзылыстар және кандидомикоз тән синдром МЕDAС-синдромы (Multiple Endocrine Deficiency, Autoimmune, Candidiasis) деп аталады. Бұл синдромның әртүрлі түрлері бар, мысалы гипопаратироз ретінде болатын ювенильды жанұялық эндокринопатия, бүйрек үсті безі жеткіліксіздігі және кандидомикоз. Бірнеше эндокринді бездердің жеткіліксіздігінің клиникалық көрінісі (бастысы қалқанша маңы безі және бүйрек үсті безі) тері, саусақ, жұтқыншақ, қынап кандидомикозымен бірге жүреді. Жиі бұндай науқастарда кератоконъюнктивит болады: көз қызаруы, жарықтан қорқу, блефароспазм, кейде көрудің нашарлауы. 1/3 жағдайда жергілікті шаш түсу байқалады (алопеция) немесе қас пен қабақтың түсуі. Асқазан сөлінің қышқылдығының төмендеуі және асқазанның секрециясының төмендеуі, асқазанның периетальды жасушаларына антиденелердің болуымен және пернициозды анемия симптомдарымен бірге жүреді. Аналық безі жеткіліксіздігі біріншілік немесе екіншілік аменорея арқылы көрінеді. Қалқанша маңы безінің жеткіліксіздігі әртүрлі дәрежедегі гипокальциемиямен көрініс береді.

Ди Джорж синдромы (III-IV бронхиалды қалта дисэмбриогенезы) –қалқанша маңы безінің агенезі немесе дисгенезі, айырша безі аплазиясы, иммунологиялық жеткіліксіздік, туа пайда болған кемістіктер – сирек кездесетін ауру, ол жеке қалқанша маңы безі жеткіліксіздігімен немесе туа пайда болған қалқанша маңы безі болмауымен көрініс береді. Клиникалық тұрғыда бұл науқастарда гипопаратироз және кандидомикоз анықталады. Ауру аутосомды-рецессивті тип бойынша тұқым қуалайды және нәрестелер тетаниясы ауыр инфекциялық аурулармен қатар жүреді, себебі айырша безінің болмауынан және Т – лимфоцит түзілуінің бұзылысынан терең жасушалық иммунитет бұзылысы байқалады. Бұл патология кезінде туа пайда болған аорта дефектісі және тетрада Фаллло синдромымен қатар жүреді. Науқастар ерте инфекция және жүрек жеткіліксіздігінен қайтыс болады, бірақ жүректің және айырша безінің салыстырмалы зақымдалуында ересек жағдайға дейін өмір сүреді. Қалқанша маңы безінің қызметі бұзылған; кейде паратгормон секрециясы кішкене түзеледі.

Туа пайда болған гипопаратирозды неонатальды гипокальциемия (тетания) айыра білу қажет, ол шала туған және дене салмағы төмен, респираторлы жүйе патологиясы бар балаларда кездеседі. Нәрестелерде қан сары суында кальций деңгейі 2 ммоль/л (8 мг/100 мл) дейін төмендейді де, гипокальциемиямен көрініс береді. Жоғарыда айтылған тұқым қуалаушы аурулары бар нәрестелерде қанда кальций деңгейі айқын төмендейді және гипогликемиямен қатар жүреді. Қан сары суында бұндай науқастарда паратгормон деңгейі төмендеген; оның деңгейінің жоғарылауы және кальций алмасуының қалпына келуі өмірінің 14-21-ші күні қалпына келеді.

Нәрестелерде екінші аптада кездесетін тетания, сиыр сүтін берген соң, гиперфосфатемия және гипокальциемия әсерінен болады. Сиыр сүті әйел адам сүтіне қарағанда фосфарға бай болып келеді.

Гиперпаратирозбен ауыратын аналардан туған балаларда, өмірінің алғашқы 10 күнінде гипокальциемия анықталады және 2 – 3 ай сақталады. Ерте транзиторлы неонатальды гипокальциемия механизмі өтпелі компенсаторлы кальцитонин гиперсекрециясымен байланысты және ана қан сары суындағы жоғары деңгейдегі паратгормон және кальций деңгейіне байланысты баланың қалқанша маңы қызметінің тежелуімен байланысты. Бұндай аналарда гиперпаратироз анықталмаған және субкомпенсаторлы формада болған және баласындағы тетания анасының тексерілуі қажеттігін көрсетеді.

Операциядан кейінгі гипопаратироз клиникалық практикада жиі кездеседі. Бір немесе бірнеше қалқанша маңы безінің қызметінің қалқанша безіне жасалған операциядан операциядан кейінгі бұзылысы паратгормон секрециясының төмендеуіне және тетания дамуына әкеледі. Струмэктомия сәтті орындалса да, гипопаратироз 0,5-4% жағдайда кездеседі. Диффузды токсикалық зоб операциясы кезінде қалқанша маңы безінің қызметі уақытша төмендесе, ал қалқанша безінің қатерлі ісігі кезіндегі тотальды тироидэктомия кезінде үнемі гипопаратироз дамиды. Операциядан кейінгі гипокальциемия жиі әйел адамдарда кездеседі.

Басқа жағынан, егер операция кезінде көп қан тамыры лигирленсе, гипопаратироз айқындығы мен жиілігі жоғарылайды. Бұл жағдайда қалқанша маңы безінің қызметінің бұзылысы ишемия әсерінен болады және жиі қайтарма нерв зақымдалуы байқалады. Гипопаратироз бұндай жағдайларда паратгормон жеткіліксіздігінен дамиды. Егер ерте операциядан кейінгі гипопаратироз қалқанша маңы безінің қан айналым бұзылысымен байланысты (ишемия), кеш – фиброз көрінісімен, олар операциядан кейінгі бірнеше уақыттан соң дамиды.

Диффузды токсикалық зоб немесе қалқанша безінің рагын радиактивті йодпен емдеу кезінде кейбір науқастарда осы терапиядан соң әртүрлі деңгейдегі гипопаратироз дамиды. Гипопаратироз қалқанша маңы безінің әртүрлі патологиялық процесспен зақымдалуынан да дамиды (туберкулез, саркоидоз, амилоидоз, гемахроматоз). Сирек жағдайда тетания қалқанша маңы безінің ісіктік метастаздануымен байланысты болады.

Гипокальциемия себебі D витаминінің дефициты болып табылады, ол тағамдағы жеткіліксіздігімен және бауырда (25-гидроксилаза жеткіліксіздігі) немесе бүйректегі (1-гидроксилаза) гидроксилдену бұзылысымен байланысты. Бауырдың әртүрлі аурулары, жедел немесе созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі гипокальциемиямен байланысты болады. Туа пайда болған гипомагнезиемия кезінде магний тұздарының изолирленген сіңірілу жеткіліксіздігі әсерінен паратгоромон секрециясы бұзылады да, гипокальциемия дамиды. Бұл кезде кальций деңгейі магнийды ағзаға үнемі енгізіп тұрған кезде қалпына келеді.

Гипокальциемия фуросемид, митрамицин, ЭДТА және цитратты қанды енгізген кезде байқалады және бұл кезде бірінші болып иондалған кальций деңгейі төмендейді. Гипоальбуминемия кезінде керісінше кальций деңгейі төмендейді, ал иондалған кальций деңгейі қалыпты деңгейде сақталады.

Псевдогипопаратироз – сирек кездесетін тұқым қуалаушы ауру, гипопаратироз симптомдары ергежейлікпен, домалақ бетпен, брахидактилия, тері астылық кальцификатпен бірге көрініс береді. 1942 ж. Е.Олбрайт және авт. бұл патология үшін қалқанша маңы безінің экстрактын енгізген кезде фосфатурия болмауын байқаған, сондықтан осы ауруды псевдогипопаратироз деп атаған. Паратгормонға перифериялық тіндердің (бүйрек және сүйек тіні) резистенттілігі гормональды-рецепторлық байланыстық, осы байланыстыққа жауап ретінде цАМФ жеткіліксіз өндірілуі байқалады, нәтижесінде паратгормонның биологиялық эффектісін іске асыратын спецификалық ақуыздарының синтезіне жауапты пострецепторлы механизмдердің өзгерісі болады. Осының нәтижесінде дамитын гипокальциемия паратгормон секрециясын стимуляциялайды, нәтижесінде қан сары суында оның концентрациясы жоғары. Қалқанша маңы безінде функционалды элементтердің гиперплазиясы дамиды. Аурудың доминантты жыныс хромосомасымен байланысқан тұқым қуалаудың спорадикалық типі кездеседі. Паратгормон енгізуге цАМФ және фосфордың зәрмен экскрециясы, қан сары суындағы кальций деңгейі, экзогенді паратгормонға резистенттілік, Gs-a ақуыздардың биологиялық белсенділігі мен мутациясы псевдогипопаратироздың – Iа, Ib, Iс и II типті түрлерін ажыратады, сонымен қоса псевдо-псевдогипопаратирозға ажыратылады.

“Псевдо-псевдогипопаратироз” термині псевдогипопаратирозға тән көріністер болса (бой өсуінің тежелуі, брахидактилия, домалақ бет, тері астылық кальцификация), бірақ гипокальциемия болмаған кезде қолданылады. Бұл науқастарда паратгормонға патологиялық рецепторлары болмайды және аденилатциклазды жүйе және цАМФ түзілуі бұзылмаған болады. Жоғарыда айтылған аурулар немесе синдромдар жеке өздігінен гипокальциемия шақырмайды, бірақ белгілі жағдайларда және бірнеше этиологиялық факторлар әсерінен тетания дамуы мүмкін. Бұндай науқастарға бикарбонат немесе басқа заттар енгізу гипокальциемия және тырысу тудырады.

Клиникалық көрінісі.

Паратгормон жеткіліксіздігі жиі гипокальциемия себебі болып табылады, ал иондалған кальций деңгейінің төмендеуі нерв және бұлшықет қозғыштығының жоғарылауына әкеледі, нәтижесінде қаңқа бұлшықеттерінің және тегіс салалы бұлшықеттердің тырысу симптомокомплексі дамиды. Олар тетания, эквивалентты тетания және латентты тетания деп бөлінеді. Тетания ұстамасы спонтанды басталады немесе механикалық, акустикалық қоздыру немесе гипервентиляция әсерінен пайда болады. Шұғыл немесе алдын ала белгілі көріністерден басталады (жалпы әлсіздік, бұлшықет ауырсынуы, бет аймағындағы, аяқ – қолдағы парестезия), кейін бөлек бұлшықеттердің фибриллярлы тартылулары пайда болып, олар тоникалық немесе клоникалық тырысуға ұласады. Қол бұлшықеттерінің тырысуы бүгу бұлшықет қызметімен көрініс береді, қол арнайы позиция– “ акушер қолы” позасында болады. Аяқ бұлшықеттерінің тырысуы кезінде жазу бұлшықет көрінісімен, ал табан бүгу көрінісімен жүреді (“ат табаны”). Бет бұлшықеттерінің тырысуы тризм, қабақ тырысуы, “балық ауызы” арқылы көрініс береді. Бұлшықет тырысулары ауырсынулы болып келеді, науқас есі сақталған болады. Вегетативті нерв жүйесінің қызметі бұзылады. Тері шығу, бронхоспазм, бүйрек және бауыр коликасы тетания ұстамасы кезінде дамиды. Ларингоспазм дамуы мүмкін және ол бала жасында өмірге үлкен қауіп тудырады. Тамыр бұлшықеттерінің тырысу әрекетіне араласуы стенокардия, бас сақинасы немесе Рейно синдромының себебі болып табылады. Кейбір жағдайларда генерализденген тырыспа тек вегетативті нерв жүйесімен инервацияланатын бұлшықеттерге таралады (ішкі мүшелер, тамырлар), гипопаратироз диагнозын анықтау бұл кезде қиындық тудырады. Бұндай ұстаманы эквивалентті тетания деп қарастырады. Кейде бұндай пароксизмдер эпилепсия маскасы арқылы жүреді және гипокальциемия және эпилепсия арасында клиникалық дифференцация жүргізу мүмкін емес, себебі тетания эпилептикалық тырысудың себебі болады. Бұндай жағдайларда электроэнцефалография дұрыс диагностикаға көмектеседі.

Латентты тетания – тетания ұстамасын тек диагностикалық әсер ету процедураларымен ғана шақырылады. Бұл форма паратгормон деңгейінің төмендеуінен болмайтын гипокальциемияға ғана тән. Тетанияның латентті формасын диагностикалау кезінде, қозғалмалы нервтердің механикалық немесе электрлік қоздыруы нәтижесінде дамитын белсенді симптомдар үлкен мағынаға ие.

Труссо симптомы –қолға жгут немесе сфигмоманометр манжетын иық аймағына салған соң 2 – 3 минуттан соң дамитын “ акушер қолы” ретінде қолдың тырысуы. Иық нервісін механикалық қысу бұлшықет спазмына әкеледі.

Хвостек симптомы – бет нервісі шығатын аймақтан қолмен немесе балғамен ұрғылау кезінде бет нервісінің тартылуы. Бұлшықет тартылуына байланысты үш түрлі жауап болады: Хвостек I – тек ауыз шеті бұлшықетінің тартылуы; Хвостек II – ауыз шеті бұлшықеті мен мұрын қанатшаларының тартылуы; Хвостек III – бет нервісімен инервацияланатын, бет аймағының барлық бұлшықеттерінің тартылуы. Хвостек I симптомы 25% ересек, дені сау адамдарда байқалады.

Эрба симптомы – гальваникалық ток арқылы стимуляцияға сезімталдық табалдырығының төмендеуі. Бұл симптом тарихи мағынаға ие, себебі гальваникалық аппаратура қазір шығарылмайды.

Вейс симптомы – көздің сыртқы аймағынан соққылаған кезде, орбитаның домалақ бұлшықетінің және маңдай бұлшықетінің жиырылуы.

Шлезингер симптомы – тізе буынында бүгілген аяқты жамбас буынында пассивті бүгу кезінде жамбас бұлшықетінің тырыспалы жиырылуы және табан супинациясы.

Өкпенің гипервентиляция сынамасы жасырын тетанияны анықтау үшін қолданылады. Өкпе гипервентиляциясы әсерінен дамитын алкалоз иондалған кальций деңгейінің төмендеуіне әкеледі және науқастарда Хвостек, Труссо симптомдары дамиды.

Латентті гипопаратироз кезінде құрғақ, қатты тері байқалады, қолдың саңырауқұлақтық зақымдалуы, экзема немесе псориаз, шаштың құрғақтығы мен сынғыштығы, қабақ пен кірпіктердің түсуі, тырнақ сынғыштығы. 5% латентті гипопаратироз кезінде катаракта дамиды. Тері астылық кальцификаттар гипокальциемия кезінде жиі құлақ қалқаны аймағында кездеседі және гиперфосфатемиямен жүреді. Сирек оссифицирлеуші миозит кездеседі. Псевдогипопаратироз кезінде саусақ және алақан сүйектерінің қысқаруы тән. Жиі тістердің зақымдалуы байқалады – тіс жегісі, уақытынан бұрын тістердің түсуі. Кейбір жағдайларда латентты гипокальциемия тоқыма немесе хат жазу кезінде алақан тырысуы арқылы көрініс береді. Тетания тироидты гормондармен ем алатын науқастарда оның дозасын азайтқан кезде, диуретик қабылдайтын науқастарда байқалады.

Диагноз және дифференциальды диагностика.

Тетания диагностикасында анамнез және клиникалық картинаны ескеру қажет. Туыстарындағы тетания ұстамасы, бұрын радиоактивті йодпен ем жүргізу, қалқанша безіне операция, бауыр және бүйрек аурулары, созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі, ішек аурулары, созылмалы панкреатит болуы гипокальциемия дамуын көрсетеді. ЭКГ кезінде Q-T ұзаруы, S-T изоэлектрлік интервалы, Т тісшесінің өзгеріссіздігі байқалады.

Кальций деңгейі қан сары суындағы деңгейі 1,87 ммоль/л (7,5 мг/100 мл) төмен, ал иондаушы кальций –1,07 ммоль/л (4,3 мг/100 мл) төмен. Биологиялық белсенді болып иондаушы кальций саналады, ал ацидоз кезінде (бүйрек жеткіліксіздігі) иондаушы кальций деңгейі қалыпты деңгейде сақталады, ал ацидозды бикарбонат инфузиясымен немесе диализ арқылы коррекциялау кезінде ғана төмендейді, нәтижесінде тетания дамиды. Жұмсақ тіндер рентгенографиясы бүйрек, бұлшықет, базальды ганглий кальцификациясын, ал қаңқа рентгенографиясы – остеопороз, сүйектің субпериостальды резорбциясын, қаңқаның мешелдік деформациясын көрсетеді. Егер тетания ұстамасы ұзақ уақыттық латентті гипокальциемия кезінде пайда болса, скрининг-тест ретінде Сулкович сынамасы информативті болады, ол кезде кальцийурия байқалмайды. Егер кальций деңгейі қанда 1,75-1,62 ммоль/л (7-6,5 мг/100 мл) төмен болса, кальций зәрмен бөлінбейді. Латентті гипопаратироз анықтау үшін ЭДТА немесе трилон Б – пен сынама жүргізіледі, ол кезде тамыр ішілік (1 кг дене салмағында 70 мг 500 мл 5% глюкоза ерітіндісін 2 сағат бойы) енгізген кезде, қан сары суындағы кальций қосылыстарымен комплексті қосылыстар түзеді және оның шығарылуын тездетеді. Сау адамдарда трилон Б енгізген соң, қан сары суында алғашқы сағаттарда төмендеуі байқалады, 4 – 10 сағаттан соң қалпына келеді, ал гипопаратироз кезінде кальцидің деподан (сүйек) мобилизациясының төмендеуіне байланысты оның деңгейі қан сары суында осы уақыт аралығында да, 24 сағаттан соң да төмен деңгейде сақталады. Гипопаратирозға триада тән: гипокальциемия, гиперфосфатемия және гипокальциурия. Кальцидің тәуліктік экскрециясы 10-50 мг дейін төмендеген. Қанда паратгормон деңгейі анықталмайды, бірақ ол псевдогипопаратироз және D витамині жеткіліксіздігі кезінде қалыпты болады. Паратгормон деңгейінің жоғарылауы созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі кезінде жоғарылайды. Гипо- немесе D авитаминозы кезінде гипокальциемия паратгормон деңгейінің жоғарылауымен гипосфосфатемия және сілтілі фосфатаза деңгейінің жоғарылауымен жүреді. Гипомагнезиемия да тетания ұстамаларымен бірге жүреді. Ағзада магний жеткіліксіздігі көп көлемде магний жоқ сұйықтық енгізгенде, бауыр циррозы, созылмалы алкоголизм, малабсорбция синдромы, тиазидты диуретиктерді интенсивті қолдану кезінде, бүйрек жеткіліксіздігі кезінде және біріншілік гиперальдостеронизм кезінде байқалады.

Емі.

Паратгормонмен орынбасушы ем сирек қолданылады, себебі оны ұзақ қолданған кезде антиденелер түзіледі. Басты ем D витамині мен кальций препараттарын қолдану болып табылады. Қазіргі кезде мынадай D витамині препараттары қолданылады: витамин D2-кальциферол, немесе эргокальциферол; витамин D3-холекальциферол; дигидротахистерол-АТ-10, немесе тахирол; 25-гидроксихолекальциферол-оксидевит, уан – a, a-кальцидол, 1 альфакальцидол; 1,25-дигидроксихолекальциферол-рокалтрол, немесе кальцитриол. Витамин D2 күніне 1-2 мг қабылданады (40 000 -80 000 МЕ), 0,25 мг-ға, әрбір 14 күн сайын қанда кальций деңгейі 2 ммоль/л (8 мг/100 мл) дейін жеткенше, баяу түрде дозаны жоғарылатады. Осындай әсерге дигидротахистерол (АТ-10) ие, ол да клиникалық практикада кеңінен қолданылады. Ақырғы кезде 1(ОН)D3 және 1,25(ОН)2D3 қолданылады, олардың биологиялық әсері 3-6 күннен соң, ал витамин D2 және АТ-10 –2-4 аптадан соң дамиды. D витаминінен басқа қосымша 1 г тәулігіне кальций препараттарын қолданады (кальций хлорид, кальций глюконат). Нормокальциемия дамыған кезде науқастарды кальций деңгейі жоғары диетаға ауыстырады (сүтті – жемісті диета), ол кезде кальций препараттарының деңгейін төмендетеді. Асқазан – ішек жолынан сүт тағамдарында және басқа тағамдарда болатын және зәр арқылы кальций экскрециясын жоғарылататын фосфаттың сіңірілуінің төмендеуі үшін 20-30 мл алюминий гидрооксиді қолданылады. Тетания терапиясы тамыр ішілік 10% кальций хлоридін немесе кальций глюконаты қолданылады. Кальций глюконаты тамыр қабырғасын қоздырмайды және тамыр маңы аймақтарына кездейсоқ жіберген кезде некроз шақырмайды, бірақ 50% жағдайда Са2+ иондары азырақ болады, сондықтан оның дозасы кальций хлориді дозасымен салыстырғанда екі есе болу қажет. 1 мл 10% кальций глюконат ерітіндісінде 9 мг кальций болады. 90-180 мг кальций деңгейі тетания ұстамасын басуға жеткілікті. Кальций препараттын баяу енгізеді және жүрек пен артериялық қысым әрекетін бақылап отыру қажет. Егер тамыр ішілік кальций енгізген кезде әсері қысқа уақыттық болса, тамыр ішілік кальций глюконатын 1 кг дене салмағына 15-20 мг есебімен енгізеді. Бұл кальций көлемін 5% глюкоза ерітіндісімен бірге 4-6 сағат бойы енгізеді. Инфузия кезінде гиперкальциемия алдын алу үшін қайталамалы түрде кальций деңгейін қар сары суында анықтап тұру қажет. Гипокальциемия емі кезінде қа сары суында тек кальций деңгейін ғана емес, фосфор және магний деңгейін анықтау қажет және терапияны қандағы олардың деңгейі қалыпты болатындай етіп, комбинациялау қажет. D витаминін қабылдау кезінде нефрокальциноз және нефролитиаз даму қаупі жоғары болғандықтан, бүйрек қызметін тексеріп тұру қажет. Ақырғы уақытта гипокальциемия емінде сәтті түрде қалқанша маңы безінің трансплантациясы қолданылады.

Ұқсас материалдарды қарай кетіңіз:

Гипопаратиреоз

Гипопаратиреоз

Добавить комментарий Отменить ответ