Асқорыту жүйесінің аурулары. Себептері. Емі.

Асқорту жүйесінің аурулары сан алуан, және әрқайсысы өзіне тән клиникалық көріністерімен ерекшеленеді. Асқорту жүйесіне жататын ағзалар (өңеш, асқазан, бауыр, ішек) әрқайсысына жеке-жеке көңіл бөліп қарауды талап етеді. Сондықтан осы мақалада біз оларға бөлек тоқталмай, жалпы көріністері мен себептерін айтып кетеміз.

Өңештегі негізгі симптомдар және синдромдар

  •   Өңеш бойынша тамақтың асқазанға өтуінің дисфагиялық өзгерістері:
  • Өңештің қатерлі ісігі
  • Асқазанның кордиалды бөлігінің аденокорциномасы
  • Өңештің қатерлі емес ісігі
  • Өңеш стриктурасы
  • рефлюкс-эзофагит
  • Өңештің қолқа аневризмасымен, медиастиналды ісіктермен, диафрагмалды жарықпен басылуы
  • Жүйелі аурулар: склеродермия, дерматомиозит
  • Жүктілік

  Диагностикасы:

  • Баримен рентгендік тексеру
  • эзофагоскопия
  • биопсия
  • Монометриялық және кинорадиографиялық тексеру

Іштің ауырсынуы

Себептері:

  • Ішек қабырғаларының шамадан тыс созылуы немесе спастикалық тартылуларының нәтижесінде, күшті толқын тәрізді ауырсынуларға әкеледі, ол тамақ түрлерәне де байланысты болуы мүмкін;
  • Ішкі ағзалардың ишемиялары, сонымен қатар жүректің, колика түріндегі ішектің ишемиясы;
  • Іш қуысының қабынуы – «жедел іш» суретімен перитонит.
  • Іштегі ауырсынудың сипаттамасы:
  • орналасуы, берілуі, үзақтығы: жиілігі және уақыты, факторлары, күшейетін және басатын ауырсыну.

Диагностикасы:

  •  физикалық әдістер, лабораторлы тестер қанның, зәрдің, нәжістің, контрастпен АІЖ рентгенологиялық тексерілуі, өзгерген тіндердің биопсиясымен эндоскопия, УДЗ, КТ, лапароскопия, лапаротомия.
  • Әштегі ауырсынуды тудыратынаурулар:
  • холецистит, холелитиаз, сүлелі панкреатит, сүлелі перитонит, жүйелі аурулар: жүйелі қызыл жегі, түйінді периартериит, Шенлейн-Генох ауруы;
  • уланулар: диабеттік кетоацидоз, порфирия, қорғасынды улану.

Асқазандық диспепсия.

Бірқатар симптомдармен сипатталады: жүрек айну, құсу, кекіру, аузында ашты дәм, күйдіру.

Себептері:

  1. Ұлтабар және асқазанның ойық жарасы
  2. Антралды гастрит, дуоденит
  3. Сүлелі холецистит
  4. Өт тас ауруы
  5. Жүйке жүйесінің аурулары
  6. улану
  7. инфекция
  8. жүктілік

Диагностикасы:

Емі: 1) диета; 2) антисекреторлы препараттар: холинолитиктер, антацидтер, Н2-блокаторлар, протонды помпа блокаторлары; 3) антиоксиданттар, иммуномодуляторлар; 4) антихеликобактериалды ем: протонды помпаның блокаторлары, висмут, метронидазол, тетрациклин, кларитромицин, азитромицин; 5) антидепрессанттар

Диарея

Ішек  қызметінің бұзылыстары:

  • қортылу
  • Қортылған тамақтардың, сұйықтықтың, электролиттердің, витаминдердің сіңірілуі.
  • қорғаныс (иммунологиялық, механикалық, энзиматикалық, перисталтикалық).

Себептері:

  • инфекциялар: холера, дизентерия
  • Қалқанша бездің қатерлі ісігі
  • Жаралы колит, Крон ауруы
  • Медикаменттермен улану: колхицин, дигоксин, хинидин, антибиотиктер
  • демпинг-синдромы
  • Карциноидты ісіктер
  • гипертиреоз
  • диабеттік нейропатия
  • склеродермия

Диагностикасы: 

  • қан және зәрдің лабораторлық текесрулері
  • капрология, нәжісті себу
  • Эндоскопиялық әдістер

Іш қату – тоқ ішектің сирек босаңсуымен нәжістің кідіруі.

  1. Ауру, іш қатумен жүреді
  2. Механикалық обструкция: қатерлі ісік, стриктуралар, ректоцеле, мегаколон, аналды тескітің жарылулары, операциядан кейінгі асқынулар;
  3. Метаболикалық ем: қант диабеті, гипотиреоз, гиперкальциемия, гипокалиемия, гипомагниемия, уремия, ауыр металдармен улану;
  4. Жүйелі аурулар: амилоидоз, жүйелі склеродермия;
  5. Неврологиялық аурулар: Паркинсон ауруы, жұлын жарақаты немесе ісігі, цереброваскулярлы аурулар, склероз;
  6. Басқа жағдайлар: депрессия, буынның дегенеративті аурулары, иммобилизация, жүрек ауруы.

Диагностикасы: проктосигмоскопия, нәжісті тексеру.

Емі:

  1. Толықтыратындар: отруби, жолжелкен дәні
  2. Осмосты босататын заттар: лактулоза, магнидің сульфаты, полиэтиленгликоль, макрогол
  3. Ішектің қызметін ынталандыратын заттар: бисокодил, сенна
  4. прокинетиктер: тегасерод (6 мг/тәу)

Сіңірілудің  бұзылу  синдромы

  • Колоридің жетіспеушілігінің нәтижесінде саламқтың азаюы
  • Тамақтың жеке компоненттерінің жетіспеушілігі шақыратын симптомдар: анемия, қанталау, тетания
  • Диарея және стеаторея түрінде ашы ішектің қызметінің бұзылуы

  Себептері:

  1. Асказан ішек жолында ас қорытылуының жетіспеушілігі : панкреатит, ісіктер , гастроеюностомия кезіндегі билиарлы обструкция.
  2. Шырышты қабық эпителиінің сіңіру қабілетінің бұзылысы: целиакия, спру, лямблиоз, ішек резекциясы , ферментопатиялар,   Крон ауруы , Уиппл ауруы , амилоидоз, лимфома.
  3.  лимфа жолдарының обструкциясы салдарын ішектен лимфа және қан ағымының  бұзылысы (лимфома, туберкулез, мезентериальды тамырлық жетіспеушілік )
  4. Созылмалы алкоголизм
  5. Ұзаққа созылған жара ауруы
  6. Кең спектрлі антибиотиктермен емдеу

Асқорыту жолдарынан   қан кету

Симптомдары:

  • кофетәрізді құсу
  • мелена (қара түсті нәжіс)
  • АҚ төмендеуі, тахикардия, суық жабысқақ тер
  • Орталық веноздық қысымның төмендеуі (қалыпты жағдайда 6-13 мм су бағанасы)
  • Қызба және азотемия
  • гематокриттің 30-40% және одан да төмендеуі

Себептері:

жоғары бөлімдерден:

  • 12-ішек және асқазан жарасы, гастрит
  • Өңеш веналарының варикозды кеңеюі
  • Маллори-Вейс синдромы
  • эзофагит
  • Асқазан және өңеш ісіктері
  • телеангиэктазиялар
  • Көптеген полипоздар.

Төменгі бөлімдерден:

  • жаралы колит
  • Крона ауруы, амебиаз
  • геморрой
  • Тоқ ішектің полипозы,ісіктері

Диагностика:

  • эзофагогастродуоденоскопия
  • ангиография
  • Радиоизотопты зерттеу
  • Асқорыту жолдарын рентгеноконтрастты зерттеу
  • Қан анализі
  • Жасырын қанға нәжісті тексеру

Гастроэнтерологиядағы қазіргі кездегі зерттеу, диагностика әдістері:

  • Рентгенологиялық әдістер
  • УДЗ
  • КТ және МРТ
  • Селективті  ангиография
  • Эндоскопия
  • Helicobacter pylori-ды анықтау
  1. серологиялық иммуносорбентті әдіс
  2. тыныстық тест
  3. шырышты қабаттың биоптаттарын морфологиялық бағалау (ПЦР)

Бауыр зақымдануының негізгі симптомдары

Холестаз және сарғаю

Себептері:

1) билирубин метаболизмінің бұзылуы

  • Конъюгирленбеген  гипербилирубинемия
  • Билирубин өнімінің жоғарылауы (гемолиз, гематоманың таралуы, гемотрансфузиялар)
  • Бауырдың сіңіру қабілетінің төмендеуі (дәрілік генез)
  • Конъюгацияның төмендеуі (нәрестелерде Жильбер, Криглер-Найар синдромы);
  • Каналшалық транспорттың төмендеуі (Дубин-Джонсон, Ротор синдромы);
  1. Бауыр аурулары: – вирусты гепатиттер А, В, С, гепатотоксиндер (саңырауқұлақтар, алкоголь), дәрілік (изоланид, метилдопа), метаболикалық бұзылыстар (жүктілік, Вильсон-Коновалов ауруы), бауыр ишемиясы(гипотония, операциядан кейінгі), альфа 1-антитрипсин жетіспеушілігі, гемохроматоз

-Айқын холестазбен көрінетін бауыр аурулары: отбасылық бұзылыстар, саркоидоз, лимфомалар, инфекциялар;

-Бауыр ішілік, өт өзектерінің қабынуы(біріншілік билиарлы цирроз, дәрілер)

  1. Өт өзектерінің обструкциясы: тастар,өт жолдарының аурулары, біріншілік склероздаушы холангит, операциядан кейінгі стриктуралар, ісіктре,ұйқы безі басының қатерлі ісігі, панкреатит, порталды венаның аневризмасы.

  Бауыр  паренхимасының цитолизі зақымдалған бауыр клеткаларынан аминотрансфераза, лактатдегидрогеназа, γ глютамилтранспептидаза ферменттерінің қанға өтуімен сипатталатын лабораторлы синдром.

Бауырклеткалық жетіспеушілік:

  • Протромбин,белок синтезінің бұзылуы
  • Холестерин синтезінің бұзылуы
  • Бірнеше биологиялық белсенді заттар инактивациясының бұзылуы: токсиндер, эстрогендер (бауырлық энцефалопатия, бауырдан тыс белгілер)
  • Серотонин мөлшерінің жоғарылауы.

  Емі: белокты шектеу,антибактериальді заттар, іш өткізетін заттар,  омепразол, ацетилцистеин.

  Гиперспленизм – порталды гипертониямен қатар, эритроциттер, лейкоциттер және тромбоциттер мөлшерінің төмендеуі.

  Диагностика:  гемограмма, жасырын гиперспленизм кезінде сүйек миын зерттеу.

 Емі: спленэктомия.  

Порталы  гипертензия:

  • Асцит
  • Кіндік және іштің бүйір қабырғасының веналарының кеңеюі, өңеш веналараның варикозды кеңеюі
  • Көкбауыр ұлғаюы
  • УДЗ кезінде порталды веналар диаметрінің 12 мм-ден жоғарылауы

  Диагностика: рентгенконтрасты зерттеу, эзофагогастроскопия, спленопортография, құрсақ қуысының УДЗ.

  •   Өңеш веналарынан қан кетуді емдеу:
  • Вазопрессин (терлипрессин), дицинон, жаңа  мұздатылған плазма,үнемі β-адреноблокаторларды қабылдау.

  Хирургиялық әдістер: өңештің варикозды  кеңейген веналарының эндоскопиялық склеротерапиясы, оларды лигирлеу, бауыр трансплантациясы.

 Ісінулік асциттік синдром

Натрий мен судың ұсталуы, порталды гипертония

  Диагностика: 1) асциттік сұйықты  (клеткалық құрам), белок, нейтрофилдер мөлшерін, амилаза белсенділігін анықтау, бактериологиялық зерттеу, атипиялық клеткаларға цитологиялық зерттеу, МТ;

   2) Құрсақ қуысы ағзаларының УДЗ-і

  Емі: 1) диуретикалық терапия: спироно лактон (100-400 мг/с)  фуросемидпен бірге (40-160 мг/с), натрий сарысуын бақылау (126-135 ммоль/л)

  2) рефрактерлік асцит кезінде терапевтік парацентез жасау.

Бауырлық энцефалопатия (БЭ) бауырдың детоксикациялық бұзылысы нәтижесінде қайтымды психикалық және неврологиялық бұзылыстар(аммиак детоксикациясы).

Триггерлі факторлар: асқазан-ішек жолдарынан қан кету, инфекция, тағам белогының артық мөлшнрі, алкоголь қабылдау, диуретиктермен улану, массивті парацентез.

 БЭ формалары: 1) латентті – клиникалық симптоматиканың және ЭЭГ да өзгерістердің болмауы; 2) БЭ жедел және жедел асты рецидивирлеуші формалары I – IV  кезеңдері (команың)

3) портожүйелі БЭ – порталды гипертония және бауыр жетіспеушілігі

4) созылмалы  портожүйелі БЭ – айқын портожүйелі коллатералдар.

Емі: негізгі принциптері

  • этиологиялық факторды шектеу
  • Триггерлі  факторды жою
  • Тоқ ішекті тазарту (клизма)
  • диета (белок тағамдарын шктеу)
  • Медикаментозды терапия:
  • лактулоза (дюфалак)
  • антибиотиктер: метронидазол, рифампицин, дипрофлаксоцин, альфанормикс.
  • Бауырда аммиакты инактивациялайтын препараттар (орнитин)
  • ОЖЖ тежеуші процестерді азайтатын препараттар (флумазенил)

 

Пікір үстеу

Сайттағы материалды алғыңыз келе ме?

ОСЫНДА БАСЫҢЫЗ

Бұл терезе 3 рет ашылған соң кетеді. Қолайсыздық үшін кешірім сұраймыз!