Плеврит

Плеврит 

Плеврит- плевра беттерінің қабынып, олардың беттерінде фибриннің түзілуі немесе плевра қуысында сипаты әртүрлі экссудаттардың жиналуы.

Этиологиясы:

• Инфекциялық:
• Бактериялық ( пневмококк, стафилококк, грам- таяқшалар т.б)
• Туберкулез, мерез, бруцеллез, іш сүзегі, бөртпелі сүзек, туляремия( өте сирек);
• Вирустық инфекциялар;
• Саңылауқұлақтар (коксидоидоз, бластомикоз т.б);
• Инфекциялық емес плевриттер себептері:
• Қатерлі ісіктер;
• Өкпе рагі;
• Лимфома;
• Мезотелиома;
• Дәнекер тінінің жайылмалы аурулары:
• ЖҚЖ, Ревматоидты артрит;
• Басқа себептер:
• Өкпе инфарктісі; Панкреатит; Диафрагмалық іріңдік; Асбестоз; Жарақат; Дәрі қабылдау (бром криптин); Торакомиядан кейнгі күй

Патогенезі: Инфекциялық плеврит инфекцияның тікелей енуінен дамиды;

Микроорганизмдердің плевраға түсу жолдары:

• Тікелей жанасу арқылы – инфекцияның плевраасты ошақтардан плевраға өтуі ( пневмония, абсцес,бронхоэктаз, іріңдеген киста, туберкулез т.б)
• Лимфогенді жолмен – тін сұйықтығының ретроградты ағуында;
• Гематогенді жолмен тарауы ( онша маңызы жоқ)
• Сыртқы ортадан тікелей енуі ( жарақаттар, операциялар)
• Осы себептермен қатар плевра зақымдануына мына жағдайлар септігін тигізеді;
• Қан және лимфа тамырларының өткізгіштігін арттыратын улы заттардың бөлінуі (эндотоксиндер);
• васкулиттер;
• лимфа айналымын бұзатын ісіктік процестер;
• жергілікті және жалпы аллергиялық процесстер;
• организм реактивтілігінің өзгеруі.

Патоморфологиясы

• Плевра ісінген;
• Плевра бетінде фибринді экссудат;
• Фибринді экссудат не сіңеді, не фиброзды тінге айналады;
• Плевра тыртықтанған;
• Экссудатты плевритте – плевра қуысында экссудат болады.

Плевриттер классификациясы:

І. Этиологиясына қарай:

• Инфекциялық плевриттер( қоздырғышты көрсету керек);
• Бейинфекциялық плевриттер ( басты себеп ауруды көрсету керек);
• Идиопатиялық плеврит ( себебі белгісіз)

ІІ. Экссудаттың сипаты:

• Фибринді;
• Сарысулық;
• Іріңді;
• Сарысулық-фибриндік;
• Шіріктік;
• Геморрагиялық;
• Эозинофильдік;
• Холестериндік;
• Хилездік.

ІІІ. Даму барысы:

• Жедел;
• Қатал;
• Созылмалы.

ІV.Экссудаттың орналасуы:

1. Жайылмалы;
2. Қалталанған: а) өкпе ұшында (апикальды)

б) қабырғалық (паракостальдық)

в) костадиафрагмалық

г) диафрагмалық (базальдық)

д) парамедиастенальдық

е) бөлік аралық (интерлобарлық)

Клиникасы:

Плевра беттерінің қабыну процесімен зақымдануының клиникасында 3 басты синдромды ажыратады:

• Фибринді (құрғақ) плеврит синдромы;
• Экссудатты плеврит синдромы;
• Іріңді  плеврит синдромы (плевра эмпиемасы).

Құрғақ плеврит:

• кеуде торының ауырсынуы (зақымдаған жағына байланысты ауырсынуы;
• құрғақ жөтел;
• ықылық;
• мойын ауруы;
• тыныс алуы үстірт және жиі;

Экссудатты плеврит:

• Кеуденің зақымдалған жағына салмақ сезіну;
• Ауырсыну;
• Ентікпе;
• дене қызуының болуы;
• Құрғақ жөтел;
• Сұйықтық көп жиналса – цианоз, мойын веналарының ісінуі байқалады.

Плевра эмпиемасы:

• Интоксикация симптомдары;
• жүдеу;
• плевра қуысына сұйықтық жиналу симптомдары.

Диагностикасы:

• Негізгі тексерулер:

Құрғақ плеврит:

• пальпацияда ауырсынудың болуы;
• перкуссияда: өкпенің төменгі шетінің қозғалысының шектелгені;
• аускультацияда: тыныс әлсіреген, плевра үйкелісінің шуы естіледі.

Экссудатты плеврит:

• палпацияда – қабырғааралықтарының қарсыластығының жоғары болуы( Потенжер оң белгісі), дауыс дірілінің болмауы немесе өте әлсіз болуы;
• перкуссияда – сұйықтық үстінде перкуссиялық тұйық дыбыс, жиналған сұйықтық көлемі 400-500 мм кем болмаса  анықтауға болады ;
• аускультацияда – тұйықтық аймағының бетінен әлсіз тыныс естіледі немесе естілмейді, кейде тұйықтық шегінен жоғары, фонендоскоппен немесе алақанмен басып тұрып демді терең алдырғанда, плевра үйкеліс шуы және ылғалды сырылдар естілуі мүмкін.
• ҚЖА, ЗЖА;

Аспаптық тексерулер:

• Рентгенологиялық әдіс:

Құрғақ плевритте – диафрагма күмбезінің жоғары тұрғаны, тынысты терең ішке алғанда оның қалыңқы болуы, өкпенің төменгі шеттері қозғалысының шектелгені көрінеді.

Эксудатты плевритте – жоғарғы жағының қия шекарасы бар гомогенді қарайғандық, көкірекаралығының сау жаққа қарай ығысуы.

• УДЗ – шектелген сұйықтықтарды анықтауда басты әдіс болып есептеледі, ол бар сұйықтықтың көлемін және сипатын ( серозды және іріңді) анықтауға мүмкіндік береді.
• Плевра пункциясы – плевра қуысында сұйықтықтың барын және оның сипатын анықтауға, сұйықтықтың сипатына қарап потологиялық процесстің себебін анықтауға мүмкіндік береді
• Тұнбаны цитологиялық зерттеу маңызды.

Плевриттің рентген түсіріліміндегі көрінісі: 

Емі:

• Режим (ауыр жағдайда) төсектік;
• Диета 10 – 15 стол;
• Этиотропты ем – негізгі себебін жою;
• Патогенетикалық ем:
• қабынуға қарсы,десенсибилизация емі ( ацетилсалицил қышқылы 1,0 тәулігіне 3-4 рет, вольторен, индометацин, бутадион, кальций хлориды т.б)
• Симптоматикалық ем:
• ауырсындыратын құрғақ жөтел болса – дионин, кодеин, либексин, тусупрекс.
• Экссудатты алу;
• организмнің реактивтілігін күшейту мақсатында:
• құнарлы тамақтану, витаминдер комплексі, плазма кұю т.б.
• Физиотерапия, емдік дене шынықтыру және массаж.