№1
Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
Тақырыбы: Жұлынның топографиясы. Жұлын қабықтары
Факультеті: Жалпы медицина
Кафедрасы: ОПХ-мен топографиялық анатомия және қалыпты анатомия
Пәні: Анатомия 2
Курсы: 3
- Тақырыбы: Жұлынның топографиясы. Жұлын қабықтары
- Мақсаты: клиникалық тексеру негіздерін оқыту және клиникалық ой‑өрісті дамыту үшін жүйке жүйесінің қызметімен және басқа жүйелермен байланыста ми мен жұлынның анатомиясы, топографиясы, жас шамалық ерекшеліктері туралы білім беру
- Оқыту мақсаты:
Дамуы және қызметімен байланыста жүйке жүйесінің анатомиясын, топографиясын, ми мен жұлынның жас шамалық ерекшеліктерін білу. Ми мен жұлынның қанмен қамтамасыз етілуін, вена ағысын, ликвор ағысын және жүйкеленуін білу.
Ми мен жұлынның анатомиялық құрылысын препараттарда көрсету.
- Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- Орталық жүйке-жүйесіне қысқаша сипаттама.
- Қарапайым және күрделі рефлекторлық доға.
- Жұлын пішіні, топографиясы, ішкі құрылысы – ақ және сұр заттар, орталық өзек.
- Жұлын, оның қабықтары (қатты, торлы, жұмсақ), қабық аралық кеңістіктері.Түбіршектері, жұлын ми түйіндері. Жұлын нервтерінің қалыптасуы.
- Жұлынның сегменттері туралы түсінік, бөлімдері, топографиясы.
- Білім берудің және оқытудың әдістері:
Анатомиялық препараттармен және планшеттермен жұмыс жасау, ауызша сұрау, тест тапсырмаларын шешу; кіші топтарда жұмыс жасау; қатарлас пәндермен біріктірілген клиникалық жағдайларды талдау және пікір алысу.
Тестілер:
***
$.Ішкі мүшелердің және қантамырлардың афферентті өткізгіш жолдарының қыртыс ұшының ядросы қайда орналасады?//
төменгі маңдай қатпары қыртысында;//
төменгі төбе бөлігі қыртысында;//
+орталық алды және артқы қатпарларының төменгі бөлігінің және ортаңғы маңдай қатпарының артқы бөлігі (прематорлық аймақ) қыртысында;//
ортаңғы самай қатпары қыртысында;//
қарақұс бөлігі қыртысында.
***
$.Тері анализаторының қыртыс үшы ядросы қайда орналасады?//
+ортаартқылық қатпар қыртысында;//
ортаңғы маңдай қатпары қыртысында;//
төменгі самай қатпары қыртысында;//
ортаалдылық қатпардың төменгі бөлігі қыртысында;//
төменгі төбе бөлігі қатпарында.
***
$.Дене және аяқ-қол терілерінің ыстықты және ауырсынуды сезінудің өткізгіш жолының үшінші нейрондарының денесі қайда орналасады?//
өз жағының медиальды тізелі денесінде;//
қарсы беттегі төрт төмпешіктің төменгі төмпегінде;//
+көру төмпегінде;//
жеке жол ядросында (ромбо шұңқырында)//
жасымық тәрізді ядрода.
***
$.Есті бұлшықетті-буындық сезімді өткізуші жолдың бірінші нейрондарының аксондары қалай өтеді (f.gracilis et cuneatus)?//
+жұлынның артқы түбіршігі арқылы, артқы шылбырдың өз жағымен және солардың құрамында сопақша миға, төменгі және сына тәрізді ядроға дейін;//
жұлынның артқы түбіршігі арқылы артқы мүйізше ядросына, сосын қарсы бетке өтіп және бүйір шылбырлар құрамында сопақша миға дейін көтеріледі;//
жұлынның артқы түбіршігі құрамында өз жағының бүйір шыбырында және соның бойымен бас миынга дейін;//
жұлынның алдыңғы түбіршігі арқылы өз жағының бүйір шылбыры бойымен ромба шұңқырының қозғалтқыш ядросына дейін;//
жұлынның артқы түбіршігі арқылы артқы мүйіздің сезімтал ядросынa дейін.
***
$.Tractus corticonuclearis – тың екінші нейрондарының аксондары қаңқа бұлшықеттеріне қалай жетеді және дененің қай бөлігіне?//
ІІ,ІІІ,УІІІ,ІХ,Х жұп бас нервтері құрамында бет аймағы бұлшықеттеріне;//
+сәйкес бас нервтерімен (ІІІ, ІУ, У, УІ, УІІ, ІХ, Х, ХІ, ХІІ) бас және мойын бұлшықеттеріне жетеді;//
ІІІ, ІУ, УІ, УІІ жұп бас нервтерінің құрамында мойынның терең бұлшықеттеріне;//
У, УІІ, ХІ жұп бас нервтерінің құрамында, тіл асты сүйегінен төмен орналасқан бұлшықеттерге;//
ІІІ, ІУ, УІ жұп бас нервтерінің құрамында көз бұлшықеттеріне .
***
$.Жұлынның бүйір шылбырында қандай өткізгіш жолдар орналасады?//
tr.rubrospinalis, tr.testospinalis, tr.spinocerebellaris anterior, fasciculus gracilis;//
tr.spinothalamicus, tr.spinocerebellaris posterior, fasciculus cuneatus;//
+tr.spinothalamicus lateralis et anterior, tr.corticospinalis lateralis, tr.rubrospinalis, tr.spinocerebellaris аnterior, tr.spinocerebellaris posterior, tr.spinotectales, tr.olivospinalis;//
tr.vestibulospinalis, tr.corticospinalis anterior, tr.testospinalis;//
tr.rubrospinaliss, fasciculus gracilis, tr.testtospinalis, tr.spinocerebellaris anterior.
$.Экcтрапирамидалық жолдардың екінші нейрондарының денесі қайда орналасқан?//
+жұлынның сұр затының алдыңғы мүйізі ядросында;//
жұлынның бүйір мүйізі ядросында;//
жұлынның артқы мүйізі ядросында;//
сопақша мидың қозғалтқыш ядросында;//
жұлынның сұр затының аралық аймағының медиальды ядросында.
***
$.Қарапайым рефлекторлық доғанын қосқыш нейронының клеткалық денесі қайда орналасқан?//
+жұлынның артқы мүйізінде (шоғырлы клеткадан);//
жұлынның бүйір мүйізінде;//
жұлынның алдыңғы мүйізінде;//
жұлын-ми түйінінде;//
жұлынның аралық аймағында.
***
$. Дене терісінен ауырсыну және ыстықты сезу жолының 2-нейрон аксондары қиылыса ма?//
+қиылысады;//
өз жағымен көтеріледі;//
ми сабауының өз және қарсы жағымен көтеріледі;//
2-нейрон денесінен кейін бірден қарсы жағына көтеріледі, бірақ 3-нейрон денесінен бұрын, ми сабауының ортаңғы сызығы бойында екінші рет қиылысады;//
бас нервісінің өз және қарсы жағының сезімтал ядросының нерв клеткасы денесінде үзіледі.
***
$. Tractus spinothalamicus lateralis-тың 2-ші нейрон денесі қайда орналасқан?.//
+жұлынның сұр затының алдыңғы мүйіз ядросында;//
nucleus proprius-та;//
сопақша ми ядросында;//
жұлынның сұр затының бүйір мүйізінің ядросында;//
nп. thoracicus-та
***
$. Стереогноздық өткізгіш жолының қыртыс ұшы қайда орналасқан.//
+төменгі төбе бөлікшесінде;//
жоғарғы маңдай қатпарында;//
жоғарғы төбе бөлікшесінде;//
төменгі самай қатпарында;//
орталық алды қатпарында.
***
$. Tractus vestibulospinalis-тың 1 нейронының денесі қайда орналасады?//
+ganglion vestibulare-де;//
nucleus vestibularis-те;//
nucleus ambiquus-те;//
nucleus rubber-де;//
төрт төмпектің төменгі төмпегінде.
***
$.Ересек адамдардың жұлындарының орналасу деңгейі.//
+І мойын омыртқасынан ІІ бел омыртқасына дейін;//
І мойын омыртқасынан І бел омыртқасына дейін;//
І мойын омыртқасынан І сегізкөз омыртқасына дейін;//
үлкен шүйде тесігінен ІІ сегізкөз омыртқасына дейін;//
І мойын омыртқасынан ІІІ бел омыртқасына дейін.
***
$.Жұлынның сұр затында ядролардың орналасуы (қызметі бойынша).//
алдыңғы мүйізде – вегетативті, артқы мүйізде – сезімтал, бүйір мүйізде – қозғалтқыш;//
+ алдыңғы мүйізінде – қозғалтқыш, артқы мүйізде – сезімтал, бүйір мүйізде – вегетативті, сезімтал;//
алдыңғы мүйізде – сезімтал, артқы мүйізде – вегетативті, бүйір мүйізде – қозғалтқыш;//
алдыңғы мүйізде – қозғалтқыш, артқы мүйізде – сезімтал, бүйір мүйізде – вегетативті;//
алдыңғы мүйізде – сезімтал және вегетативті, артқы мүйізде – қозғалтқыш, бүйір мүйізде вегетативті.
***
$.Алдыңғы жұлын-мишық жолының рецепторы қайда орналасады?/
теріде;//
+ бұлшықетте, сіңірде, буын қапшығында;//
қантамырлар қабырғасында;//
дененің жоғарғы бөлігінде;//
бас және мойын тамырларында.
***
$. Нерв жүйесінің даму көзі.//
эктодерма, мезодерма, мезенхимасы;//
энтодерма;//
+ эктодерманың дорзальды бөлігі;//
мезодерма-дорзальды бөлігі;//
мезодерма мезенхимасы.
***
$. Алдыңғы жұлын-мишық жолының-рецепторы қайда орналасады.//
+ бұлшықетте, сүйек қабығында, сіңірде, фасцияда, жалғамада;//
лимфа тамырларында;//
венада;//
артерияда;//
қан тамырларында.
***
$. Ауырғанды және температураны сезінудің 3-нейрон денесі қайда орналасқан?//
сопақша мидың қосарланған ядросында;//
+ көру төмпегінде;//
әкету нервісінің ядросында;//
бет нервісінің ядросында;//
қосымша нервісінің ядросында;
***
***
$. Жұлынның алдыңғы шылбырынан қандай өткізгіш жолдар өтеді?//
+ tr.tectospinalis, tr.corticospinalis anterior, tr.vestibulospinalis, tr.reticulospinalis, tr.spinothalamicus ventralis;//
tr.rubrospinalis et spinocerebellaris anterior;//
tr.spinocerebellaris posterior;//
fasciculus gracilis, tr.corticospinalis lateralis;//
fasciculus cuneatus, tr. spinocerebellaris ventralis.
***
$. Жұлын-ми нервтерінің алдам терісімен қарымқатынасы қандай?//
тек қана терінің нервтенуі сегментарлық мінезбен жүреді;//
әрбір жұлын-ми нерві терінің белгілі бір бөлігімен байланысты;//
адам терісінің нервтенуі жұлын құрылысының сегментарлығымен белгіленеді;//
әрбір жұлын-ми нервінің түбірі терінің белгілі бір бөлігін нервтендіреді;//
+ жұлын-ми нервтері өз сомиттерінің терісін нервтендіреді.
***
$. Жұлын-ми нервтері қалай түзіледі?//
+ алдыңғы және артқы жұлын түбірлерінің қосылуынан түзіледі;//
артқы түбірлердің жалғасы болып табылады;//
алдыңғы түбірлердің және жоғарғы мен төмен жатқан жұлын сегментерінің қосылуынан түзіледі.//
алдыңғы жұлын түбірлерінің жалғасы болып табылады;//
артқы түбіршек және жоғары, төмен орналасқан жұлын сегменттерінің бірігуінен.
***
№2
Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
Тақырыбы: Ми тамырларының анатомиясы. Жүйке жүйесінің жастық ерекшеліктері
Факультеті: Жалпы медицина
Кафедрасы: ОПХ-мен топографиялық анатомия және қалыпты анатомия
Пәні: Анатомия 2
Курсы: 3
- Тақырыбы: : Ми тамырларының анатомиясы. Жүйке жүйесінің жастық ерекшеліктері
- Мақсаты: клиникалық тексеру негіздерін оқыту және клиникалық ой‑өрісті дамыту үшін жүйке жүйесінің қызметімен және басқа жүйелермен байланыста ми мен жұлынның анатомиясы, топографиясы, жас шамалық ерекшеліктері туралы білім беру
- Оқыту мақсаты:
Дамуы және қызметімен байланыста жүйке жүйесінің анатомиясын, топографиясын, ми мен жұлынның жас шамалық ерекшеліктерін білу. Ми мен жұлынның қанмен қамтамасыз етілуін, вена ағысын, ликвор ағысын және жүйкеленуін білу.
Ми мен жұлынның анатомиялық құрылысын препараттарда көрсету.
- Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- Мидың бөліктері. Мидың цитоархитектоникасы. Бассүйек жүйкесінің анатомиясы және топографиясы.
- Вегетативтік жүйке жүйесі. Симпатикалық және парасимпатикалық жүйке жүйесінің анатомиясы және топографиясы. Мүшелердің вегетативтік жүйкеленуі. Мидың және жұлынның өткізгіштік жолдары.
- Ми мен жұлынның қанмен қамтамасыз етілуі. Ұлкен мидың артериальды Виллизий шеңбері. Захарченко шеңбері.
- Ми мен жұлынның жастық ерекшеліктері.
- Білім берудің және оқытудың әдістері:
Анатомиялық препараттармен және планшеттермен жұмыс жасау, ауызша сұрау, тест тапсырмаларын шешу; кіші топтарда жұмыс жасау; қатарлас пәндермен біріктірілген клиникалық жағдайларды талдау және пікір алысу.
Ситуациялық есептер:
Тақырыбы: Бас миы тамырларының анатомиясы. Нерв жүйесінің жастық ерекшеліктері.
Науқастың бет терісінде көптеген іріңді жаралар бар. Бұл жағдайда инфекция бастың қай бөлігіне және қандай тамырға өтуі мүмкін. Қандай пайыздық қатынаста болуы мүмкін?
Травмотологиялық бөлімге науқас бастың соққыдан кейінгі ауруына шағымданып келді. Сіздің ойыңызша бас ауруының себебі неде?
Тестілер:
$. Бас миының қанмен жабдықталуы.//
carotis interna, cerebri anterior, ophtalmica;//
cerebri media, chorioidea, meningea posterior;//
+ cerebri anterior, cerebri media, cerebri posterior;//
cerebri anterior, vertebralis;//
cerebri media, maxillaris, carotis extern
***
$. Бас миынан веналық қанның ағыуы.//
+v.ophthalmica, vv.meningea, vv.cerebri, v.jugularis interna; //
v.labirinthi, v.diploicae, v.jugularis interna;//
v.cerebri magna, sinus cavernosus, sinus basilaris, sinus dura matris;//
v.jugularis externa, vb.jugularis interna;//
v.ophthalmica, vv.meningea, v.jugularis extern
***
$. Бас миы қойнауларынан веналық қанның ағыуы.//
v.jugularis interna, v.jugularis externa, v.subclavia;//
+ v.jugularis interna, v.emissaria parietalis, v.emissaria mastoidea, v.cerebri magna; //
plexus venosus pterygoideus, v.occipitalis, v.jugularis interna;//
v.jugularis externa, v.jugularis interna;//
v.jugularis externa, v.emissaria, v.cerebri magn
***
$. Мойын артерияларының даму көзі.//
2 вентральды қолқадан;//
2 дорзальды колқадан;//
ІУ жұп қолқа доғаларынан;//
+ ІІІ-ІУ жұп қолқа доғалары мен дорзальды қолқаның бөлігінен;//
У жұп қолқа доғаларынан.
***
№3
Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
Тақырыбы: Мидың ликворлық жүйесінің анатомиялық ерекшеліктері
Факультеті: Жалпы медицина
Кафедрасы: ОПХ-мен топографиялық анатомия және қалыпты анатомия
Пәні: Анатомия 2
Курсы: 3
- Тақырыбы: : Мидың ликворлық жүйесінің анатомиялық ерекшеліктері
- Мақсаты: клиникалық тексеру негіздерін оқыту және клиникалық ой‑өрісті дамыту үшін жүйке жүйесінің қызметімен және басқа жүйелермен байланыста ми мен жұлынның анатомиясы, топографиясы, жас шамалық ерекшеліктері туралы білім беру
- Оқыту мақсаты:
Дамуы және қызметімен байланыста жүйке жүйесінің анатомиясын, топографиясын, ми мен жұлынның жас шамалық ерекшеліктерін білу. Ми мен жұлынның қанмен қамтамасыз етілуін, вена ағысын, ликвор ағысын және жүйкеленуін білу.
Ми мен жұлынның анатомиялық құрылысын препараттарда көрсету.
- Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- Мидың бөліктері. Ми қабықтары, қабықаралық кеңістіктері.
- Ми қарыншалары. Соңғы мидың қуысы, бүйір қарыншалар: олардың шекаралары, үшінші қарынша қуысы мен байланысы. Бүйір қарыншалардың қан тамыр өрімі.
- Үшінші қарынша шекаралары және байланыстары.
- Төртінші қарыншаның қабырғалары, қатынастары.
- Жұлын сұйықтығының пайда болуы, циркуляциясы мен ағысы.
- Білім берудің және оқытудың әдістері:
Анатомиялық препараттармен және планшеттермен жұмыс жасау, ауызша сұрау, тест тапсырмаларын шешу; кіші топтарда жұмыс жасау; қатарлас пәндермен біріктірілген клиникалық жағдайларды талдау және пікір алысу.
Ситуациялық есептер:
Тақырыбы: Мидағы ликвор сұйықтығының анатомиялық ерекшеліктері.
Нейрохирургияға бас миы жарақаттанған бала түсті. Диагнозын анықтау үшін жедел жұлын пункциясын жасау қажет және ликвор алу керек.Жұлынды жарақатап алмай пункционды инені қандай омыртқалар арасына салады?
№1
Студенттердің өзіндік жұмысына арналған әдістемелік өңдеу
Тақырыбы: Балалардың жүйке жүйесінің анатомиясы
Факультеті: Жалпы медицина
Кафедрасы: ОПХ-мен топографиялық анатомия және қалыпты анатомия
Пәні: Анатомия 2
Курсы: 3
- Тақырыбы: Балалардың жүйке жүйесінің анатомиясы
- Мақсаты: клиникалық тексеру негіздерін оқыту және клиникалық ой‑өрісті дамыту үшін жүйке жүйесінің қызметімен және басқа жүйелермен байланыста ми мен жұлынның анатомиясы, топографиясы, жас шамалық ерекшеліктері туралы білім беру
- Тапсырмалар: Жүйке жүйесінің дамуы, қызметтері Жаңа туған баланың ми және жұлынның құрылыс ерекшеліктері, топографиясы. Мидың жасқа байланысты өзгерістері.
- Орындау түрі: Негізгі және қосымша әдебиетпен, электрондық мағлұматтармен жұмыс істеу, тақырыпты өздігімен меңгеру, мәнжазбалар дайындау, оқытушыдан кеңес алу
- Орындау критериі: тақырыптың негізгі сұрақтарын меңгеру
- Тапсыру мерзімдері: 5 семестр
- Бағалау критерийлері: Тақырыптың негізгі сұрақтарын білу
- Әдебиет
- Рақышев А.Р. Адам анатомиясы І, ІІ том. – 2004.
- Рақышев А.Р. Адам анатомиясының атласы, І, ІІ том. Алматы: «Кітап»,
- Әубәкіров Ә.Б., Сүлейменова Ф.М., Досаев Т.М. ж.т.б. Адам анатомиясы, атлас. І, ІІ, ІІІ, ІV том. Астана: «Фолиант», 2008.
- Бақылау: мәнжазбаны қорғау, дискуссия.
