Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
Тақырыбы: тұз–су алмасуы. бүйрек және ЗӘР БИОХИМИЯсы.
Сағат саны: 5
Курс: 2
Мамандығы – жалпы медицина
Тақырыбы: тұз – су алмасуы. бүйрек және несеп БИОХИмиясы.
Мақсаты: Тұз – су алмасуының гормондармен реттелуі туралы түсінік құру
Гомеостазды ұстап тұруда бүйректің биологиялық маңызы туралы түсінік қалыптастыру.
Оқыту мақсаты:
Электролиттік алмасу мен бүйректің патологиясымен байланысты аурулардың диагностикасы және патогенезін түсіндіру үшін бүйрек және су – тұз алмасуы туралы білімін қолдануды үйрету.
Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- тұз-су алмасуы туралы түсінік. Электролиттер туралы түсінік.
- тұз – су алмасуын реттейтін гормондар: альдостерон, вазопрессин, натрий-уреті. Әсер ету механизмі, синтезі.
- Ренин-ангиотензин жүйесі. Бүйректік гипертензияның себептері.
- тұз – су алмасуының гормондық ауытқулары.
- Фосфор және кальцийдің алмасуы. Физиологиялық рөлі, ағзаға түсуі.
- Паратгормон, кальцитонин, кальцитриолдің фосфор-кальций алмасуындағы орны:
Паратгормонның синтезделуі мен әсер ету механизмі
Кальцитриолдың құрлысы мен синтезі
Кальцитониннің синтезделуі және әсер ету механизмі
7. ДЗ витамині гормондық белсенділік көрсететін туындысының түзілуі
8. Кобальт, мыс және темір алмасуы.
9.Мешел ауруындағы фосфор-кальций алмасуының бұзылуы. Гипер- және гипокальциемиалары.
- Бүйрек тінінің қалыпты және патологиялық зат алмасу ерекшеліктері.
- Бүйректің амин қышқылдар және аммиактың алмасуындағы рөлі. Глутаминазалар.
- Ацидоз кезінде бүйректің биохимиялық процесстері.
- Несептің құрамы мен жалпы қасиеттері.
Білім берудің және оқытудың әдістері: практикалық сабақ – пікір сайыс түрінде.
Пiкiр сайыс барысында мыналарға назар аудару қажет: бүйректердiң биoлoгиялық функциясына, зәрдiң паталoгиялық және қалыпты компоненттеріне, бүйрек паталoгиясы және су – тұз алмасуымен байланысты ауруларға. Альдостерон бүйрек үсті безінің қыртысты қабатында түзіледі. Қандағы NаС1 концентрациясы төмендегенде оның секрециясы ұлғаяды. Бүйректе альдостерон Nа реабсорбциясының жылдамдығын және нефрон каналдарындағы хлор аниондарының реабсорбциясын жылдамдату арқылы NаС1 организмде қалуына себеп болады.
Кальций мен фoсфoрдың басым бөлігі сүйек тіндерінде орналасқан сонымен қатар кальций термoреттелуге, бұлшық ет жиырылуына, нервтік импульстарды жеткізуге қатысады.Фoсфoр сүйек тіндерінің қалыптасуымен қатар көптеген биологиялық маңызды мoлекулалардың кұрамына кiредi,.Фoсфoр мен кальцйдің алмасуының бұзылуы көптеген аурулардың туындауына алып келедi: мешел, oстеoпoрoз, остеомальяция, остеит, жүйкелік тітіркенудің бұзылуы және т.б.
Бақылау: Сұрақтарға жауап және тест түрінде.
- Гиперкортицизм кезінде несепте және қандағы биохимиялық көрсеткіштер қалай өзгереді?
- Гипокортицизм кезінде несепте және қандағы биохимиялық көрсеткіштер қалай өзгереді?
- Вазопрессин және альдостерон секрециясы мен синтезі қалай реттеледі?
- Глутамин гидролизінің реакциясын жазыңыз
- Аммониогенездің реакциясын жазыңыз. Оның биологиялық маңызын түсіндіріңіз.
- Ренин-ангиотензин жүйесінің әсер ету схемасын құрастырыңыз.
- Мешел ауруының пайда болу себептерін көрсетіңіз.
- гипо- немесе гипер кальциемияның себептері неде?.
Тестік бақылау:
- Гормондар – реттеу жүйесінің өкілдері:
а) эндокриндік; б) жүйкелік; в) иммундық;
г) аутокриндық; д) паракриндық
2.Синтезін гиппоталамус гормондары жылдамдатады:
а) либерин; б) троптық гормондар; в) статин;
г) инсулин; д) тироксин
- 3. холестериннен синтезделеді:
а) адреналин; б) кортизол; в) инсулин;
г) окситоцин; д) тироксин
- Негізгі алмасудың жылдамдығын тездетеді:
а) кальцитриол; б) вазопрессин; в) тироксин;
г) адреналин; д) глюкагон
- Ергежейлік болу себебі:
а) соматостатиннің көп бөлінуі; б) Соматотропиннің жетіспеушілігі;
в) D витаминнің жетіспеушілігі; г) Инсулиннің жетіспеушілігі;
д) соматотропиннің көп бөлінуі
6.Инсулин стимулирует:
а) гликогеннің синтезін ; б) гликогеннің фосфоролизін; в) цАМФ синтезін;
г) протеинкиназаның активациясын; д) гликогенфосфорилазаның
активациясын
7.Қанттық емес диабеттің себебі:
а) инсулиннің жетіспеушілігі; б) тироксиннің жетіспеушілігі; в) кортизолдың жетіспеушілігі;
г) вазопрессиннің жетіспеушілігі; д) кортизолдың көп бөлінуі;
- феохромоцитом кезінде қанда көтеріледі :
а) кальцитриол; б) вазопрессин; в) тироксин;
г) адреналин; д) глюкагон
9.мүше – глюкагон нысанасы:
а) ішек; б) майлы тін; в) жұмыртка безі;
г) бүйрек; д) ми
- цитозолдік механизммен жұмыс істейді:
а) вазопрессин; б) инсулин; в) кортизол;
г) тиреотропин; д) соматотропин
- Эндокриндік жүйелерді координациялаушы мүше:
а) гипофиз; б) сердце; в) печень;
г) гипоталамус; д) поджелудочная железа
12.Гормондарға тән емес:
а) Қашықтан әсер етуі; б) әсер етуінің жоғары талғамдылығы;
в) жоғары биологиялық белсенділік; г) әсер етуінің қысқа мерзімділігі;
д) түзілген орнында әсер етуі
13.Тирозиннің туындыларына жатады:
а) тиреолиберин; б) глюкагон; в) инсулин;
г) адреналин; д) кортизол
14.Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатында синтезделеді:
а) вазопрессин; б) инсулин; в) кортизол;
г) тиреотропин; д) соматотропин
15.Мүше – вазопрессиннің нысанасы:
а) бүлшықет; б) артериолдар; в) сүт бездері;
г) бүйрек; д) өкпелер
16.Қант диабетінің себебі:
а)инсулиннің жетіспеушілігі; б) тироксиннің жетіспеушілігі; в) кортизолдың жетіспеушілігі;
г) вазопрессиннің жетіспеушілігі; д) кортизолдың көп бөлінуі;
17.Триптофаннан синтезделеді:
а) тиреолиберин; б) мелатонин; в) инсулин;
г) адреналин; д) кортизол
18.Фосфодиэстеразаның түзілуін күшейтеді:
а) вазопрессин; б) инсулин; в) кортизол;
г) тиреотропин; д) соматотропин
- Май тініндегі және бүлшықет жасушасындағы глюкоза транспортын тездетеді:
а) вазопрессин; б) инсулин; в) кортизол;
г) тиреотропин; д) соматотропин
20.Мембрана-цитозольдық механизм арқылы әрекет жасайды:
а) кортизол; б) альдостерон; в) кальцитриол;
г) адреналин; д) тестостерон
21, стресс кезіндегі бүйрек үсті безінің милы қабатынан бөлінетін гормон :
а) кортизол; б) адреналин; в) паратирин;
г) альдостерон; д) тестостерон
22.Жетіспеушілігі гипергликемия мен кетонемияны туғызады:
а) кортизола; б) адреналина; в) инсулина;
г) альдостерона; д) тестостерона
- Май қышқылдарының алғашқы туындысы :
а) простагландин; б) адреналин; в) окситоцин;
г) альдостерон; д) кальцитонин
24.Тирозиннен синтезделеді:
а) кортизол; б) тироксин; в) паратирин;
г) эстрадиол; д) тестостерон
- Май тініндегі липогенезді күшейтеді:
а) кортизол; б) адреналин; в) инсулин;
г) альдостерон; д) тестостерон
- Жетіспеушілігі микседема ауруын туғызады:
а) инсулин; б) тироксин; в) глюкагон;
г) эстрадиол; д) тестостерон
27.Май тініндегі липолиздің жылдамдығын тездетеді:
а) инсулин; б) адреналин; в) глюкагон
г) дұрысы а, б және в; д) дұрысы б және в
- Бүйрек жетіспеушілігінен пайда болуы мүмкін:
а) соматостатиннің көп бөлінуі; б) соматотропиннің жетіспеушілігі;
в) кальцитриолдың жетіспеушілігі; г) инсулиннің жетіспеушілігі;
д)соматотропиннің аз бөлінуі
29.Стероидты диабеттің себебі болып табылады:
а) инсулиннің жетіспеушілігі; б) тироксиннің жетіспеушілігі;
в) кортизолдың жетіспеушілігі; г) вазопрессиннің көп бөлінуі;
д) кортизолдың көп бөлінуі;
- D витаминінен синтезделеді:
а) кальцитриол; б) вазопрессин; в) тироксин;
г) адреналин; д) глюкагон
- Холестериннің туындысы болып саналады:
а) тиреолиберин; б) глюкагон; в) инсулин;
г) адреналин; д) альдостерон
32.Мүшелер-вазопрессиннің нысанасы:
а) бұлшықеттер; б) артериолдар; в) бүйрек каналдары;
г) дұрысы а және б; д) дұрысы б және в
33.Кальцитониннің нысанасы:
а) сүйек тіні, бүйрек; б) ұйқы безі; в) гонады;
г) қалқанша безі; д) біріңғай салалы бұлшық еттер (мысалы: жатыр)
34.Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатында синтезделеді:
а) кортикостерон; б) адреналин; в) дұрысы а және г;
г) альдостерон; д) дұрысы а, б және г
35.Гормондар әсерін жеткізуші аралық зат:
а) ц-АМФ; б) креатин; в) карнитин;
г) глюкоза; д) холестерин
36.Антидиуретикалық әсер көрсетеді :
а) вазопрессин; б) адреналин; в) инсулин;
г) альдостерон; д) тестостерон
37.Гипогликемия пайда болады:
а) инсулин көп бөлінгенде; б) тироксин көп бөлінгенде;
в) қызу стрессте; г) инсулиннің жетіспеушілігінде;
д) кортизолдың шамадан тыс көтерілуінде
38.Гексокиназаны белсендіреді:
а) тироксин; б) адреналин; в) инсулин;
г) альдостерон; д) тестостерон
39.Глюкоза мен амин қышқылдарының жасушаға транспортын жылдамдатады:
а) инсулин; б) адреналин; в) глюкагон;
г) альдостерон; д) кальцитонин
- мембрананың өткізгіштігіне жергілікті әсер етеді:
а) кальцитонин; б) адреналин; в) инсулин;
г) альдостерон; д) тестостерон
41.Кальций и фосфаттың алмасуын реттейді:
а) паратирин; б) кальцитонин; в) тироксин;
г) дұрысы а және б; д) дұрысы б және в
42.Инсулин синтезделеді:
а) Ұйқы безінде; б) Буйрек үсті ми қатпарында;
в) бүйрек үсті тамырында; г) аналық безде; д) ұрықта
43.Андрогендер синтезделеді:
а) триптофаннан; б) холестериннен; в) метиониннен;
г) тирозиннен; д) фенилаланиннен
- Бауырдағы гликогеннің жұмсалуын жылдамдататын гормондар:
а) глюкагон, адреналин; б) инсулин, адреналин;
в) инсулин, тироксин; г) инсулин, глюкагон;
д) инсулин, глюкагон, адреналин, тироксин
45.Гипергликемия байқалады:
а) ащығуда; б) тироксиннің жетіспеушілігінде;
в) кортизолдың жетіспеушілігінде; г) инсулин көп бөлінгенде;
д) Қызу стрессте
46.«Қант жүктемесі» диагностикада қалданылады:
а) гипотиреоза; б) гипопаратиреоза;
в) гипертиреоза; г) Бауырдың қызметінің өзгеруіне;
д) Қант диабетіне
47.Паратгормон бұл:
а) гликопротеид; б) қарапайым белок; в) стероид
г) катехоламин; д) пептид
48.Гиперкальциемия пайда болады:
а) кальцитониннің жетіспеушілігі; б) ішектегі сіңірілу бұзылғанда;
в) гипопаратиреозде; г) гипервитаминозде D;
д) дұрыс тамақтанбаған,дауда
- Қандағы кальцитонин көрсетеді:
а) Са2+концентрациясының көтерілуін б)Са2+ концентрациясының төмендеуін
б) Глюкоза деңгейінің жоғарылауын ; г) D дәруменінің төмендеуін;
д) фосфаттың концентрациясының төмендеуін
50.Кальцйдың қандағы нормасы:
а) 3,0-5,0 ммоль/л; б) 1,0-2,0 ммоль/л; в) 2,1-2,6 ммоль/л;
г) 5,0-8,0 ммоль/л; д) 3,0-4,0 ммоль/л
51.Жасушалар-кальцитониннің нысаналары:
а) бұлшықеттер және артериолдар; б) бүйректер, сүйек тіні; в) ішек және бүйректер;
г) бауыр, бүйректер, сүйек тіні; д) бүйректер, бұлшықеттер, сүйек тіні
52.Гипокальциемияңың себептері:
а) гиперкортицизм; б) гипертиреоз; в) гиперпаратиреоз;
г) D дәруменінің жетіспеушілігі; д) гипопаратиреоз
- сүйек тінінің резорбциясы күшейтеді:
а) кальцитонин; б) паратгормон; в) тиронин;
г) соматотропин; д) вазопрессин
- Аденилатциклаза арқылы әрекет етеді:
а) кортикостерон; б) кальцитриол; в) тироксин
г) паратгормон; д) тестостерон
55.Сүйектің бітуіне кедергі жасайды:
а) паратгормон; б) кальцитонин; в) тироксин;
г) инсулин; д) глюкагон
56.Бүректегі Са2+ экскрециясын жоғарылатады:
а) паратгормон; б) кальцитонин; в) тироксин;
г) инсулин; д) глюкагон
57.Ультра күлгін сәулелері емдеуде қолданылады:
а) подаграны; б) ісікте; в) мешелде;
г) артритті; д) гепатитте
58.Ц-АМФ ішкі жасуша аралық заты:
а) кортикостеронның; б) кальцитриолдың; в) тироксиннің
г) паратгормонның; д) тестостеронның
59.Кальцитонин бұл:
а) гликопротеид; б) простой белок; в) стероид;
г) катехоламин; д) полипептид
60.Қандағы паратгормонның секрециясын жоғарылатады :
а) Са2+ концентрациясының көтерілуі б) Са2+концентрациясының төмендеуі
б) глюкозаның жоғарылауы; г) D дәруменінің төмендеуі;
д) фосфаттың төмендеуі
61.Холекальциферол гидроксилденгенде кальцитриол түзіледі:
а) бұлшықетте; б) ішекте; в) теріде;
г) ұйқы безінде; д) бауыр мен бүйректерде
62.Бала қанындағы кальций мен фосфаттың концентрациясының қалыпты мөлшері:
а) 10-20 мг%; б) 30-40 мг%; в) 10-20 мг%;
г) 60-80 мг%; д) 40-55 мг%
63.Қандағы фосфаттың мөлшері:
а) 3,0-5,0 ммоль/л; б) 1,0-2,0 ммоль/л; в) 2,2-2,6 ммоль/л;
г) 5,0-8,0 ммоль/л; д) 3,0-4,0 ммоль/л
64.Жасушалар-кальцитриолдың нысанасы:
а) бұлшықеттер және артериолдар; б) бүйректер, сүйек тіні; в) ішек және бүйректер;
г) бауыр, бүйректер, сүйек тіні; д) бүйректер, бұлшықеттер, сүйек тіні
65.Гиперкальциемия пайда болады:
а) гиперпаратиреозда; б) гипопаратиреозда;
в) D дәруменінің жетіспеушілігінде; г) Кальцитониннің жетіспеушілігінде;
д) соматотропиннің жетіспеушілігінде
66.Геномға әрекетін тигізіп, құрылымдық ақуыздардың синтезін тұжырымдайды :
а) кальцитонин; б) паратгормон; в) кальцитриол;
г) вазопрессин; д) глюкагон
67.Мешел ауруы пайда болады:
а) D дәруменінің жетіспеушілігінен; б) паратириннің жетіспеушілігінен; в) ақуыздардың жетіспеушілігінен;
г) Күн сәулесінің аздығынан; г) Коллаген синтезінің бұзылуынан
68.Бүйректегі кальцийдың реобцорбциясын үлкейтеді:
а) паратгормон; б) кальцитонин; в) тироксин;
г) инсулин; д) глюкагон
69.Кандағы кальций мен фосфаттың ересек адамдардағы коннцентрациясының мөлшері:
а) 10-20 мг%; б) 30-40 мг%; в) 10-20 мг%;
г) 60-80 мг%; д) 40-55 мг%
70.Кальцитонин синтезделінеді:
а) ұйқы безінде; б) бүйрекүстінде; в) гипофизде;
г) гипоталамуста; д) С-жасуша түріндегі безде
71.Ішектегі кальцийдың сіңірлуін күшейтеді:
а) кальцитонин; б) гастриксин; в) альдостерон;
г) кальцитриол; д) соматотропин
72.Кальцитриол:
а) гликопротеид; б) жай белок; в) стероид;
г) катехоламин; д) пептид
73.Қандағы Nа+ реобцорбциясын күшейтеді:
а) кальцитонин; б) гастриксин; в) альдостерон;
г) кальцитриол; д) соматотропин
74.Гиперкальциемия синтезінде жоғарылайды:
а) вазопрессин; б) окситоцин; в) кальцитонин;
г) паратгормон; д) кальцитриол
75.Бүйректегі кальций мен фосфаттың шығуын күшейтеді :
а) кальцитонин; б) вазопрессин; в) окситоцин;
г) паратгормон; д) кальцитриол
76.Пропиокортин белсенді емес аралық заты болып табылады:
б) глюкагонның; б) альдостеронның; в) инсулиннің;
г) липотропиннің, эндорфиннің, меланотропиннің, кортикотропиннің;
д) адреналиннің, норадреналиннің
77.Гормондардың биологиялық әрекетінің ерекшеліктері:
а) Биологиялық белсенділіктің жоғары концентрациясы 10-9-10-12 г/л;
б) Құлдыраудың қысқаша мерзімі; в) дистантнттық әрекет;
г) дұрысы а, б және в; д) дұрысы а және б
- Қан қысымының төмендеуінде, гипогликемия секрециясының жоғарылауы:
а) адреналин; б) паратгормон; в) инсулин;
г) тиреокальцитонин; д) вазопрессин
- 79. Қатты қан кеткенде секрециясы күшейеді:
а) адреналиннің; б) вазопрессиннің; в) инсулиннің;
г) тиреокальцитониннің; д) паратгормоннің
- Бұлшықет жасушаларының рецепторларымен инсулин қайда комплекс түзеді:
а) плазмалық мембрананың жоғарғы бетінде;
б) митохондрияда;
в) жоғарғы мембрана ішінде; г) ядрода; д) микросомаларда
81.Адреналин ақуыздық рецепторлармен әрекеттеседі, ол қайда орналасқан:
а) плазмалық мембрананың жоғарғы бетінде;
б) митохондрияда;
в) жоғарғы мембрана ішінде; г) ядрода; д) микросомаларда
- Бұлшықет жасушаларының рецепторларымен триодтиронин комплекс түзеді, орналасқан:
а) плазмалық мембрананың жоғарғы бетінде;
б) митохондрияда;
в) жоғарғы мембрана ішінде; г) ядрода; д) микросомаларда
83.Альдостерон ақуыз рецепроларымен әрекеттескен және орналасқан:
а) плазмалық мембрананың жоғарғы бетінде;
б) митохондрияда;
в) жоғарғы мембрана ішінде; г) ядрода; д) микросомаларда
- Мембраналық механизммен әсер ететін гормон, өз ақуыз рецепторларымен әрекеттеседі:
а) плазмалық мембрананың жоғарғы бетінде;
б) митохондрияда;
в) жоғарғы мембрана ішінде; г) ядрода; д) микросомаларда
- Мембраналық механизмен әсер ететін гормонның гормон- рецепторлық комплексі туғызады:
а) аденилатциклаза белсенділігін; б) ген экспрециясының реттелуі;
в) ц-АМФ құрылуы; г) ядро ақуыздарының дефосфорлануы
д) Ерекше метоболиттің мембрана жасушасына енуінің өзгеруі
- Мембраналық механизм әрекеті сай келеді:
а) глюкагон; б) тропинов гипофиз; в) йодтиронин;
г) инсулин; д) адреналин
87.Гормондардың мембраналық механизм арқылы әсер етуі жүргізіледі :
а) жүйелей, ішкіжасуша арашасыз; б) Са2+көмегімен
в) ц-АМФ арқылы; г) аденилатциклаза көмегімен; д) ц-ГМФ арқылы;
88.Мембрандық-цитозольды механизмде гормон рецептормен әрекеттеседі:
а) плазмалық мембрананың жоғарғы бетінде;
б) митохондрияда;
в) жоғарғы мембрана ішінде; г) ядрода; д) микросомаларда
89.Ц-АМФ аллостерлік эффектор болып табылады:
а) аденилатциклазалар; б) цитоплазмалық фосфорилаалар;
в) фосфодиэстеразалар; г) ядролық фосфорилазалар;
д) цитоплазмалық және ядролық протеинкиназалар
90.Ц-АМФ ыдыратады :
а) фосфатазаны; б) протеинкиназаны; в) экзонуклеазаны;
г) фосфодиэстеразаны; д) аденилатциклазаны
91.Мембраналық-цитозольдық механизм арқылы әсер етеді:
а) тропиндар, паратгормон, адреналин; б) глюкокортикоидтар;
в) инсулин; г) андрогендер, эстрогендер; д) минералкортикоидтар
92.Цитозольді механизм арқылы әсер етеді
а) инсулин; б) альдостерон, кортизол, тестостерон; в) глюкагон;
г) лютропин, фоллитропин; д) лактотропин, адреналин, паратгормон
- Аддисон ауруы пайда болады:
а) бүйрек үсті қабатының гипоқызметі; б) гипофиздің гиперқызметі;
в) қалқанша безінің гипофункциясы; г) бүйрекүсті қабтының гиперфункциясы;
д) қалқанша безінің гиперфункциясы
94.Негізгі алмасудың жоғарылауы қызметінің өзгеруінен байқалады:
а) қалқанша безі; б) парақалқанша безі; в) гипофизден;
г) ұйқы безінің; д) бүйрекасты қабығынан
95.Базедов ауруы-бұның гиперқызметі:
а) қалқанша безі; б) парақалқанша безі; в) гипофизден;
г) асқазан асты безінің; д) бүйрекасты қабығынан
- 96. Кальций мен фосфаттың алмасуы реттейді:
а) глюкагон, тироксин; б) адреналин, вазопрессин; в) тропин;
г) тиреокальцитонин, паратгормон; д) окситоцин, вазопрессин
97.Калий метоболизміне қатысатын гормон:
а) тироксин; б) инсулин; в) паратгормон;
г) альдостерон; д) окситоцин
98.Көп бөлінуі акромегалияны туғызады:
а) глюкагоннің; б) соматотропиннің; в) йодтирониннің;
г) инсулиннің; д) адреналиннің
99.Жатырдың біріңғай бұлшықетінің жиырылуын қадағалайды:
а) кальцитонин; б) эстроген; в) паратгормон;
г) альдостерон; д) окситоцин
- Гиперкортицизм кезінде несепте және қандағы биохимиялық көрсеткіштер қалай өзгереді?
- Гипокортицизм кезінде несепте және қандағы биохимиялық көрсеткіштер қалай өзгереді?
- Вазопрессин және альдостерон секрециясы мен синтезі қалай реттеледі?
- Глутамин гидролизінің реакциясын жазыңыз
- Аммониогенездің реакциясын жазыңыз. Оның биологиялық маңызын түсіндіріңіз.
- Ренин-ангиотензин жүйесінің әсер ету схемасын құрастырыңыз.
- Мешел ауруының пайда болу себептерін көрсетіңіз.
- гипо- немесе гипер кальциемияның себептері неде?.
