Шабуыл қарсыласты талқандау

174. Шабуыл қарсыласты талқандау (жою) және жергілікті жердің
     маңызды аудандарына (шептеріне, объектілеріне) ие болу және келесі
     іс-қимылдарды жүргізу үшін жағдайлар жасау мақсатында жүргізіледі.
     Ол қарсыласқа барлық колда бар кұралдармен тойтарыс беруден, ба-
     тыл шабуылдан, әскерлердің оның жауынгерлік ретінің тереңдігіне
     ұмтыла жылжуынан, тірі күштерін жоюдан және тұтқынға алудан
     қару-жарағын, техникасы мен жергілікті жердің белгіленген аудан-
     дарын (шептерін) басып алудан тұрады. Қарсы тұрған қарсыласты
     талқандауға және маңызды аудандарға (шептерге, объектілерге) ие
     болуға барлык тойтарыс беру кұралдарын шебер пайдалана білумен,
     авиация соқкыларының және артиллерия атысының нәтижелерін тез
     пайдаланумен, терендікте күштерді уақтылы өрістетумен, қоршап алу-
     ларды, айналып өтулерді кең қодданумен және қапталдан және тылдан
     карсыласка шабуыл жүргізумен қол жеткізіледі.

Батальонның (ротаның) шабуылы негізгі мыналар болып табылатын біркатар тактикалық міндеттерді жүйелі орындауды камтиды: қарсыласқа атыспен тойтарыс беру; шабуылдау үшін бастапкы жағдайға орналасу; жауынгерлік рет элементтерінің жылжуы және өрістетілуі, қарсыласка жақындау; оның алдыңғы шебін шабуылдау; карсыласты бірінші эшелон роталарының (взводтарының) тірек пункттерінде жою; екінші эшелонды (резервті) ұрыска кіргізу; карсыластың қарсы шабуылына тойтарыс беруде оның екінші эшелондарын (резервтерін) талқандау; шабуылға шыққан әскерлердің тылында қал­ған қарсылас бөлімшелерін талқандау және басқалары.

175. Шабуыл қорғаныстағы, шабуылдағы немесе кейін шегінген
     қарсыласқа қарсы жүргізілуі мүмкін.Мотоатқыштар

Қорғаныстағы карсыласқа шабуыл олармен тікелей жанаскан жағдайда немесе жүруде жүзеге асырылады. Ол әдетте, қорғанысты бұзудан басталады, ол оны қарудың барлық түрлерінен соққы берумен бұзудан және танк және мотоатқыштар бөлімшелерінің тар учаскеде батыл шабуылдауынан, қорғаныста ойықтар жасаудан және оны кейіннен капталдар жағынан және тереңдікке кеңейтуден тұрады.

Батальон қарсыластың қорғанысын, әдетте, бригада кұрамында бұзып өтеді. Қарсыластың қорғанысында бұзылған жерлер, аралықтар және ашық қапталдар болған жағдайда шабуыл қарсыласқа оқ атумен тойтарыс беруден және күштердің бөлігімен майданнан және бөлінген бөлімшелермен қапталдардан және тылдан қорғаныстағы анағүрлым осал жерлер арқылы бірлесіп шабуыл жасаумен басталуы мүмкін. Бұл жағдайда шабуыл қорғанысты бұзып өтудегіге қарағанда анағұрлым ауқымды майданда басталады.

Шабуылға шыкқан қарсыласқа шабуыл жасау қарсы ұрыс жолымен, ал кейін шегінгенге оның ізіне түсумен жүргізіледі.

Шабуыл күштерді толық жұмылдырумен, жоғары қаркында, күндіз-түні тоқтаусыз, кез келген ауа райында, барлық әскер тектері мен арнайы әскерлер бөлімшелерінің тығыз өзара іс-қимылымен жүргізіледі. Бөлімшелер қарсыластың қапталдарына және тылына тез шығу, батыл шабуылдар жүргізу, оның жауынгерлік ретін бөлшектеу және бөліктермен жою мақсатында маневр жүргізу үшін жергілікті жерді шебер пайдалануға тиіс.

176. Мотоатқыштар және танк батальоны бригаданың бірінші эше-
     лонында шабуылдауы, оның екіші эшелонын немесе жалпыәскери
     резервті кұрауы, авангард, алдыңғы (рейдтік, арнайы, айналып өтетін,
     барлау жасағы) жасақ және теңіз десанты ретінде әрекет ете алады.

Мотоатқыштар және танк роталары батальонның бірінші эшелонында шабуылдауы, оның екінші эшелонын немесе резервін құрауы,  алдыңғы жорықтық заставада, айналып өтетін, арнайы, барлау жасақтарында әрекет ете алады.

Мотоатқыштар батальоны (ротасы), одан басқа тактикалык әуе десанты ретінде әрекет ете алады және шабуылдау жасағының (шабулдау тобының) негізін кұрай алады.

Танк бригадасының мотоатқыштар батальоны (мотоатқыштар немесе механикаландырылған бригаданың танк батальоны) шабуыл

басталғанда, әдетте бірінші эшелонның танк (мотоатқыштар) бригадаларына беріледі. Тереңдікте шабуылды дамыту кезінде ол міңдеттерді дербес немесе басқа да батальондармен толык кұрамда өзара іс-қимылда орындай алады.

Танк батальонына берілген мотоатқыштар ротасы, әдетте танк роталарына взвод бойынша беріледі. Мотоаткыштар батальонына берілген танк ротасы, әдетте толык құрамда әрекет етеді, ал қалада тауларда, орманда және бекітілген ауданға шабуылдау кезінде взвод бойынша мотоатқыштар роталарына берілуі мүмкін.

Минаатқыштар (артиллериялык) батареясы және мотоатқыштар батальонының гранатаатқыштар взводы, әдетте батальон командирінің тікелей бағынысында қалады және батальонның негізгі күші, шоғырландыру бағытында шабуылға шыққан бөлімшелерді қолдау үшін әрекет етеді. Кейде минаатқыштар (артиллериялық) батареясы взвод бойынша, ал гранатаатқыштар взводы бөлімшелер бойынша бірінші эшелонның роталарына беріледі.

Батальонныйң танкіге қарсы взводы, әдетте батальон командирінің тікелей бағынысында қалады және толық құрамда әрекет етеді.

177. Мотоатқыштар (танк) батальоны, әдетте маңдай шепте 2 ша-
     қырымға дейін, ал бригаданың бұзып өту учаскесінде – маңдай шепте 1 шақырымға дейін шабуылға шығады.

Мотоатқыштар (танк) ротасы, әдетте маңдай шепте 1 шақырымға дейін, ал бұзып өту учаскесінде – маңдай шепте 500 м дейін шабуылға шығады.

Мотоатқыштар (танк) взводы майданда 300 м дейін шабуылдайды.

178. Бірінші эшелонның батальонына таяудағы міндет, кейінгі
     міндеттер мен одан арғы шабуыл бағыты; ротаға, сондай-ак екінші
     эшелонның батальонына – таяудағы міндет және одан арғы шабуыл
     бағыты көрсетіледі.

Бірінші эшелон батальонының таяудағы міндеті, әдетте өзінін шабуылға шығу майданында бірінші эшелон роталарының тірек пункттерінде қарсыласты жоюдан және оларға ие болудан тұрады. Одан арғы міндет – шабуылды дамыту, қорғаныс ауданының тереңдігінде көршілес батальондармен өзара іс-қимылдармен қарсыласты талқандау және бірінші бекінісі не болу. Одан арғы шабуыл бағыты бригаданың кейінгі міндеттерін орындау қамтамасыз етілетіндей есеппен айқындалады.

Бірінші эшелон ротасының, соның ішінде мотоатқыштар бата­льонына берілген танк ротасының таяудағы міндеті, әдетте бірінші эшелон взводының тірек пунктіндегі қарсыласты жоюдан және оған ие болудан түрады. Одан арғы шабуыл бағыты батальонның таяудагы міндеттерін орындау қамтамасыз етілетіндей есеппен айқындалады. Оны ұрыска кіргізу кезіндегі екінші эшелон батальонының таяудағы міндеті бірінші эшелон батальондарымен бірлесіп, қарсыластың бригадалық резервтерін талқандауды аяқтаудан және оның шебіне ие болудан тұрады.

Оны ұрысқа кіргізу кезіндегі екінші эшелон ротасының таяудағы міндеті бірінші эшелон роталарымен бірлесіп, қорғаныстың тереңдігінде тірек пункттерінде қарсыласты жоюды аяқтаудан және бірінші бекініске ие болудан тұрады. Екінші эшелон батальонының (ротасының) одан арғы шабуыл бағыты бригаданың (батальонның) кейінгі міндеттерін орындау қамтамасыз етілетіндей есеппен айқын­далады.

Қарсыластың корғанысын бұзып өткен кезде қамтамасыз ету жолағынан өткеннен кейін батальонның (ротаның) тереңдік бойынша жауынгерлік міндеті әдеттегіден шағын болуы мүмкін.

Негізгі күш-жігерді шоғырландыру бағытын үлкен командир көрсетеді немесе батальон (рота) командирі айқындайды. Шабуыл барысында ол өзгертілуі мүмкін. Негізгі күштерді шоғырландыру бағытында күштер мен құралдарда қарсыластан үстем болу ұдайы ұсталады.

Негізгі күш-жігерді шоғырландыру бағыты: іс-қимылдардың кенеттілігін, бөлімшелерді шоғырландыру және өрістету үшін қолайлы жағдайларды; оларға ие болу қарсылас қорғанысының тұрактылығын бұзуға әкеп соқтыратын аудандарға тез шығуды; оның бөлімшелерін қоршап алуды және кейіннен жоюды; қойылған міндеттерді мүмкіндігінше барынша қысқа мерзімде орындауды қам­тамасыз етуі тиіс.

179. Шабуылдағы батальонның жауынгерлік реті бір немесе екі эшелонға, рота – бір эшелонға тұрғызылады.

Батальонның жауынгерлік ретінің бір эшелондык құрылымы кезінде құрамы кемінде взводтан тұратын резерв бөлінеді. Шабуыл барысында батальонның (ротаның) жауынгерлік ретінде роталар (взводтар) сызықтық, алға бұрыш жасап, артқа бұрыш жасап, оңға шыға, солға шыға орналасады.

Бірінші эшелон қарсы тұрған қарсыласты жою, таяудағы міндетті орындау және жауынгерлік міндеттің барлық тереңдігіне екінші эшелонмен (жалпыәскери резервпен) бірлесіп шабуылды дамыту үшін арналады. Оның құрамына күшейту құралдарымен екі-үш рота взвод) кіруі мүмкін. Бірінші эшелон бөлімшелері инженерлік әскерлердің артиллериялық, отшашарлар бөлімшелерімен күшейтіледі және командирдің тікелей бағынысында қалған артиллерия бөлімшелердің (зақымдау құралдарының) үлкен бөлігімен қолданады. Мотоатқыштар (танк) бөлімшелері міндетті түрде танк (мотоатқыштар) бөлімшелерімен күшейтіледі.

Екінші эшелон бірінші эшелонның табысын дамыту; олармен бірлесіп таяудағы және одан арғы міндеттерін бірлесіп орындауды аяқтау; елеулі шығындарға ұшыраған бірінші эшелон бөлімшелерін ауыстыру немесе күшейту; қарсылас резервтерінін қарсы шабуылына тойтарыс беру, талқандау; бірінші эшелонның қапталдарында және тылында қалған қарсыласты жою; басып алынған шептерді нығайту және басқа да міндеттерді шешу үшін арналады. Батальонда оның құрамына ротаға дейін бөлінуі мүмкін.

Екінші эшелон бөлімшесіне күшейту құралдары, әдетте ұрыска кіргізген кезде беріледі. Екінші эшелонның алыстығы және орналасу тәртібі жағдай шарттарына байланысты болады және ұрысқа уақтылы кіргізуді және оның қарсылас артиллериясының оқ атуынан және авиация соққыларынан аз әлсіздігін қамтамасыз етуі тиіс. Шабуыл басталғанға дейін ол, әдетте көрсетілген ауданда орналасады, шабуыл барысында бірінші эшелон бөлімшелерінің соңынан 1,5-2 шақырымда жылжиды.

180. Онымен тікелей шектескен жағдайдан қорғаныстағы қарсы­ласқа шабуыл жасауды батальон (рота) командирдің шешіміне сәйкес күні бұрын құрылған жауынгерлік ретте (бастапқы жағдайда) бастайды. Шабуылдау үшін бастапқы жағдайға батальон (рота) қорғаныс жағдайынан қажетті қайта топтасудан кейін немесе қорғаныстағы бөлімшелердің бір уақытта ауысуымен орналасады.

Қайта топтасу (ауысу) барысында батальон шабуылдау үшін бас­тапқы ауданға, ал рота – бастапқы бекініске орналасады. Танк бата­льоны, одан басқа күтетін бекініске орналаса алады.

Бастапқы аудан шабуылдау үшін батальонның бастапқы жағдайға орналасуы үшін белгіленеді. Ол жасырын орналасуды, қарсыластың барлық қару түрлерінен бөлімшелердің барынша аз әлсіздігін және шабуылға көшу үшін қолайлы жағдайларды қамтамасыз етуге тиіс.

Бірінші эшелонның мотоатқыштар батальонына бастапқы аудан оның алдағы шабуылының бағытында бірінші бекініс шегінде, екінші эшелон батальонына, әдетте екінші бекініс шегінде белгіленеді.

Бастапқы ауданда батальонның шабуылға шығуы үшін мотоат­қыштар роталарының, атыспен қолдау ротасының, ал кейде танк бөлімшелерінің де, тікелей көздеумен оқ ату үшін бөлінген артиллерияның, зениттік бөлімшелердің және атыс құралдарының атыс бекіністері құрылады, шабуылға көшу үшін батальон бөлімшелерінің жылжу аудандары, танк бөлімшелерін, командалық қадағалау пункттерін өрістету аудандары жабдықталады.

Мотоатқыштар ротасының бастапқы бекінісі траншеядан, оған іргелес қатынас жолдарынан, жаяу әскер жауынгерлік машиналарының (броньды транспортерлердің) атыс бекіністерінен және ротаға берілген атыс құралдарының бекіністерінен тұрады. Өз ротасымен алдыңғы шепте атыс бекіністеріне жаяу әскер жауынгерлік машиналарының (броньды транспортерлердің) жасырын орналасуы мүмкін болмаған жағдайда, олар өзара іс-қимылдағы танк бөлімшелерімен бірлесіп, бастапқы немесе күту бекінісіне орналаса алады. Шабуыл басталғанда осы жаяу әскер жауынгерлік машиналары (броньды транспортерлер) танкілердің артынан өз роталарына қарай жылжиды.

Бірінші эшелонның мотоатқыштар ротасы, әдетте бірінші траншеяға орналасады. Батальонның екінші эшелонының ротасы (резерв) екінші және үшінші траншеяларда бастапқы бекініске орналасады.

Танк бөлімшелерінің бастапқы бекіністері қадағалаудан және қарсыластың тыңдауынан жасырындылықты қамтамасыз ететін жағдайлар болған кезде оның қорғанысының алдыңғы шетінен 2-4 шақырым қашықтықта белгіленеді. Осы бекіністер, әдетте күні бұрын танк экипаждарымен және инженерлік әскерлер бөлімшелерімен жаб­дықталады. Бекіністерден танкілердің шабуылға қозғалу жолдары барланады және жүргізіледі. Танкілер қорғаныс жағдайынан тікелей олар орналасқан тірек пункттерінен шабуылды бастай алады.

Гранатаатқыш взводы бірінші эшелон роталарынан кейін олардан 300 м дейін қашықтықта, ал атыспен қолдау ротасының танкіге қарсы взводы 100 м дейін қашықтықта атыс бекіністеріне орналасады.

Минаатқыштар батареясының атыс бекіністері бірінші эшелон ро­таларынан кейін 500 м дейін қашықтықта орналасады.

Зениттік бөлімшелер роталардың жауынгерлік ретіндегі старттық (атыс) бекіністеріне орналасады.

Танк батальонының күту бекінісі, әдетте жасырын орналасуды және танкілердің қарсыластың барлық қару түрлерінен барынша аз әлсіздігін қамтамасыз ететін жергілікті жерде қарсылас қорғанысының алдыңғы шетінен 5-7 шақырым қашықтықта белгіленеді.

181. Қарсыласпен тікелей шектесуде қорғанысқа орналасқан батальонды (ротаны) қайта топтастыру шабуылға шығу үшін бастапқы жағдайға орналасу мақсатында жасырын, әдетте түнде немесе басқа да көру шектеулі жағдайларда қарсыласты адастыру жөніндегі іс-шараларды орындаумен жүргізіледі. Екінші эшелонда қорғанысқа орналасқан бөлімшелер белгіленген шабуыл жолағы шегінде, әдете орналасқан аудандарынан жылжумен шабуылға көшеді. Мотоатқыштар ротасы бастапқы бекініске, әдетте түнде шабуыл алды шығады. Осы уақытта тікелей көздеумен оқ атуды жүргізу үшін бөлінген дайындалған зеңбіректің және басқа да құралдардың атыс бекіністеріне орналасады. Олар жабдықталған бүркемелерге орналасады және шабуылдың атыс дайындығы басталғанда оқ атуды жүргізу үшін белгіленген нысаналар бойынша жылжиды.

Тірек пункттеріндегі бірінші эшелонның ауысатын роталарының танкілері мен жаяу әскер машиналары, әдетте орында қалады және шабуылдың атыс дайындығы кезеңінде тікелей көздеумен оқ атуды жүргізу үшін қолданылады. Кейіннен олар бастапқы жағдайға орналасқан мотоатқыштар ротасымен бірлесіп, шабуылға көшеді.

Қорғаныстағы бөлімшелердің ауысымы әскерлердің шабуылға шығуы үшін бастапқы ауданға орналасуы мақсатында жүргізіледі Бұл ретте бірінші эшелонда шабуылға шықкан батальонның мото­атқыштар ротасы қорғаныстағы бөлімшені ауыстырады және шабуылдау үшін бастапқы жағдайға, ал мотоатқыштар роталарының танк батальоны мен жаяу әскер жауынгерлік машиналары (броньды транспортерлері) күту бекіністеріне орналасады.

Бастапқы жағдайда әскерлер қарсыластың ықтимал шабуылын тойтаруға әзірлікте болады және алдыңғы шептегі және жауынгерлік реттің тереңдігіндегі белгіленген өзін-өзі ұстау режимін сақтайды.

Қарсылас өз әскерлерін қорғаныс тереңдігіне шегіндіргені анықталған жағдайда, батальон командирі барлауды алға жібереді, дереу олармен шектесуді жоғалтпай, қарсылас қалдырып кеткен бекіністерге орналасуды ұйымдастырады және бір уақытта бригада командиріне баяндайды.

182. Қорғаныстағы қарсыласқа бірден шабуыл жасау, әдетте оның қашықтығын үлкен командир айқындайтын бастапқы ауданнан жүзеге асырылады. Батальонды (ротаны) жауынгерлік ретке өрістету оны шабуылға көшіру шебіне жылжыту барысында жүзеге асырылады.

Ұйымдаскан түрде жылжыту, өрістету және шабуылға көшіру үшін батальонға жылжу бағыты, бастапқы шеп (пункт), батальондық, роталық және взводтық лектерге өрістету шептері (пункттері), шабуылға көшу шебі және қауіпсіз арақашықтық шебі, ал мото­атқыштар бөлімшелері үшін жаяу тәртіппен шабуылдау кезінде одан басқа жаяу жүру шебі ақындалады.

Бастапқы пункт бастапқы ауданнан жылжуды уақтылы бастау үшін тағайындалады. Оның қашықтығы күшейту құралдарымен бата­льон лектерін орналасқан аудандарынан созуды, олардың белгіленген жылдамдыққа қол жеткізуін қамтамасыз етуі және бастапқы ауданның сырткы шекарасынан 5-10 шақырымды құрауы тиіс. Батальондық лектерге өрістету шебі қарсылас артиллериясы негізгі көпшілігінің тиімді оқ ату аймағынан тыс оның қорғанысының алдыңғы шетінен 12-15 шақырым қашықтықта тағайындайды.

Рота лектеріне өрістету шебі қарсыластың зеңбіректерінің, танкілері мен танкіге қарсы зымыран кешендері қондырғыларының тікелей көздеп оқ атуы жетпейтін жерге қорғаныстың алдыңғы шетінен 4-6 шақырым қашықтықта тағайындайды.

Батальондық және роталық лектердің бастапқы пунктін, өрістету шептерін, әдетте үлкен бастық тағайындайды.

Взводтық лектерге өрістету шебі қарсылас қорғанысының алдыңғы шетінен 2-3 шақырымда мүмкіндігінше жергілікті жер қыртыстарында тағайындалады.

Шабуылға көшу шебі оған танк және мотоатқыштар бөлімшелерінің жылжуы жасырын, ал одан кетуі қарудың негізгі түрлерінен нақты оқ атуды жүргізуді қамтамасыз ететіндей және бөлімшелер тоқтаусыз барынша жылдамдықпен көрсетілген уақытта («С») қар­сылас қорғанысының алдыңғы шетіне жетуге мүмкін болатындай таңдалады. Ол қарсылас қорғанысының алдыңғы шетінен 600, ал кейде одан артық метр қашықтықта тағайындалуы мүмкін.

Жаяу жүру шебі қарсылас қорғанысының алдыңғы шетіне мүмкіндігінше жақын, әдетте оның жақын ұрыстағы оқшашарларының және танкіге қарсы құралдарынан атысынан бүркемеленген орындарда тағайындалады. Ол кейде шабуылға көшу шебімен шектесуі мүмкін.

Жабық атыс бекіністерінен оқ атуды жүргізудегі мотоатқыштар (танк) және артиллериялық бөлімшелердің, сондай-ак гранатаатқыштар бөлімшелерінің іс-қимылдарын келісу үшін өз снарядтары мен миналарының (гранаталарының) жарылуынан қауіпсіз қашықтықта шеп тағайындалады. Жаяу тәртіппен шабуылдаудағы мотоатқыштар бөлімшелері үшін қауіпсіз қашықтық 400 м; ал жаяу әскер жауынгерлік машиналарында (броньды транспортерлерде) – 300 м; танк бөлімшелері үшін – 200 м қашықтық саналады.

Жағдайға және жергілікті жердің сипатына байланысты осы шептердің (пункттердің) қашықтығы өзгеше болуы мүмкін.

183. Шабуыл оны жою мақсатында танкіден, жаяу әскер жауынгерлік машиналарынан (броньды транспортерлерден), ал қарсыласқа жақын келуге қарай қарудың басқа да түрлерінен қарқынды оқ атумен. Үйлесімдікте жауынгерлік тәртіппен танк және мотоатқыштар бөлімшелерінің ұмтыла және тоқтаусыз қозғалысын қамтиды. Танк бөлімшелері жауынгерлік сызықта, ал мотоатқыштар бөлімшелері жағдайға байланысты – танкілерден кейін жаяу тәртіппен немесе жаяу әскер жауынгерлік машиналарында (броньды транспортерлерде) жеке құрамды жаяу жүргізбей шабуыл жасайды. Жаяу тәртіппен мотоатқыштар бөлімшелерінің шабуылы қарсыластың дайындалған қорғанысын, күшейтілген аудандарды, танкілер мен жаяу әскерлер жауынгерлік машиналар (броньды транспортерлер) үшін күрт қиылыстар мен жетуі қиын жергілікті жерді бұзып өту кезіңде қолданылады. Мотоатқыштар бөлімшелерінің жеке құрамы бүл ретте қарсыласты тікелей танкілердің жауынгерлік сызыгынан кейін тізбекте өз артиллериясы снарядтарының жарылуынан оның қауіпсіздігін және танкілерді атыс қаруынан оқ атумен қолдауды қамтамасыз ететін қашықтықта шабуыл жасайды. Жаяу әскер жауынгерлік машиналары (броньды транспортерлер) осы жағдайда жергілікті жер қыртыстарың пайдалана отырып, шептен шепке (бүркемеден бүркемеге) секіріп өте отырып, шабуыл жасайтын танкілер мен мотоатқыштар бөлімшелерін өз қаруынан оқ атумен сенімді қолдауды қамтамасыз ететін қашықтықта өз бөлімшесінің соңынан әрекет етеді. Жаяу әскер жауынгерлік ма­шиналары тұрақтандырылған қару-жарақпен, әдетте, тікелей өз бөлімшелерінің тізбегінде шабуыл жасайды.

Мотоатқыштар бөлімшелерінің жеке құрамын жаяулатқаннан кейін жаяу әскер жауынгерлік машиналарында (броньды транспортерлерде) жауынгерлік машиналар командирлерінің орынбасарлары – көздеуші-операторлар (оқшашарлар көздеушілері), механик-жүргізушілер (жүргізушілер) мен взводтар командирлерінің орынбасарлары (взводтар сержанттары) қалады, олар жаяу әскер жауынгерлік машиналарынан (броньды транспортерлерден) оқ атумен өз бөлімшелерінің ұрысын қолдайды.

Жаяу әскер жауынгерлік машиналарындағы (броньды транспортерлердегі) мотоатқыштар бөлімшелерінің шабуылы қарсыластың қорғанысы, оның көп бөлігін, танкіге қарсы құралдарын жоя отырып сенімді басылғанда, сондай-ақ қорғанысты жылдам алуға шабуыл жасалған кезде қолданылады. Бұл ретте танкілер өз артиллериясының снарядтары жарылғаннан кейін, ал мотоатқыштар бөлімшесі жаяу әс­кер жауынгерлік машиналарында (броньды транспортерлерде) – өзінің барлық атыс құралдарынан оқ атуды жүргізе отырып, 100-200 метр қашықтықта танкілердің соңынан жауынгерлік сызықта шабуыл жасайды.

184. Қарсыласты оқ атумен зақымдау қарапайым жарақтағы зымырандар мен оқ-дәрілерді, өртегіш оқ-дәрілер мен қоспаларды қолдана отырып, Қарулы Күштердің әртүрлі түрінін, әскер тектерінің және арнайы әскерлердің күштерімен және құралдарымен оған кешенді оқ атумен әсер етуді қамтиды.

Мотоатқыштар және танк бөлімшелерінің шабуылы алдында шабуылды оқ атумен  дайындау, ал шабуыл барысында – шабуыл жасайтын әскерлерге оқ атумен қолдау жүргізіледі. Шабуылды оқ атумен дайындау белгіленген уақытта басталады. Осы кезеңде артиллерия мен авиация қарсыластың, оның қорғанысының тірек пункттеріндегі және олардан тысқары тұрған жоғары дәлдікті қару жүйелерін, артиллериясын, танкіге қарсы құралдарын, тірі күштері мен атыс құралдарын, сондай-ақ басқару пункттері мен басқа да объектілерін басады және жояды.

Щабуылға көшу шебінде (ШКШ) жеке құрамның жаяулауы алдында гранатаатқыштар және танкіге қарсы бөлімшелер қарсыластын атыс қаруының оғы жетпейтін қолайлы атыс шепте өрістетіледі. Гранатаатқыш бөлімшесі бүркемелерден тысқары, ашық окоптарда (траншеяларда) және жергілікті жер қыртыстарында орналасқан адам күштері мен атыс құралдарын жояды.

Тікелей көздеумен ату үшін бөлінген зеңбіректер мен танкілер, жаяу әскер жауынгерлік машиналары мен танкіге қарсы басқарылатын зымыран кешендері осы уақытта қарсыластың қадағаланудағы, бірінші кезекте алдыңғы шептегі (бірінші траншеялардағы) және жақын тереңдіктегі танкіге қарсы және броньдалған оқ ату құралдарын жояды. Шабуылды оқ атумен дайындау бірінші эшелон бөлімшелерінің шабуылға көшу шебіне шығумен аяқталады.

Шабуылға шыққан әскерлерді оқ атумен қолдау шабуылды оқ атумен дайындаумен аяқталады және қарсыластың бірінші эшелоны қорғаныс бригадасының тереңдігіне, ал кейде үлкен тереңдікке үздіксіз енумен жалғасады.

185. Шабуылды дайындау кезінде және оның барысында батальондағы (ротадағы) барлау: шабуыл бағытындағы қарсыластың құрамын және топтамасын және оның іс-қимылының мүмкін болатын ниетін анықтау; алдыңғы шептің шегін, тірек пункттерін, орналасқан оқ ату, әсіресе танкіге қарсы құралдарын, оқ ату және бөгеттер жүйелерін, басқару пункттерін, жергілікті жердің инженерлік жабдықтарын ашу; қарсыласты оқ атумен зақымдау нәтижелерін белгілеу; бөлімшелердің жылжуына кедергі жасауы мүмкін тірек пункттері мен қарсылық көрсету ошақтарын анықтау; екінші эшелондардың (резервтердің) құрамын, олардың жылжу бағыттарын ашу; жергілікті жердің өтімділігін, зақымдану аймақтарының шекараларын, қирау, өрт, су басу аудандарын және оларды айналып өтудің (басып өтудің) мүмкін болатын жолдарын айқындау міндеттерімен жүргізіледі.
186. Шабуылда жаппай қырып-жою қаруынан қорғану ерекшеліктері: бөлімшелерді бастапқы аудандарға және шабуылға көшу шебіне жылжыған кезде шоғырландыру; бастапқы және күту аудандары мен бекіністерін фортификациялық жабдықтау; бөлімшелерді зақымдану аймақтарындағы, қирау, өрт, су басу аудандарындағы іс-қимылдарға, сондай-ақ қарсыластың жаппай қырып-жою қаруын қолдану салдарын қысқа мерзімде жоюға ұдайы әзірлікте ұстау болып табылады.

Шабуылда қарсыластың жоғары дәлдікті қаруынан қорға жөніндегі негізгі іс-шаралар: бөлімшелерді, әсіресе ашық жергілікті жерде орналастырған (жылжытқан) кезде бытырату; жергілікті жер мен жылжу бағдарларын инженерлік жабдықтауды жүргізу; қарсы ластың техникалық барлау құралдарына және басқарылатын оқ-дәрілерді бағыттау құралдарына қарсы іс-қимыл жөніндегі іс-шаралар жүргізу; бүркемелеу жөніндегі, әсіресе бөлімшелердің жасырындығы мен оларды орналастырудың жалған аудандарды, басқару пункттерін, өтпелерді, қару-жарақ пен әскери техниканың жылжуың елестетуді жабдықтау жөніндегі іс-шараларды белсенді жүргізу.

• Шабуылдауды дайындау кезінде және оның барысында тактикалық бүркемелеу батальонның (ротаның) нақты орналасқан жерінің, негізгі күш-жігерді шоғырландыру бағыттарының, сондай-ақ бүркемелеу жиынтықтарын, жергілікті жердің қорғаныс және бүркемелеу қасиеттерін, жергілікті заттар мен аэрозольдерді (түтінді) пайдалану жолымен, ең бастысы су бөгеттерінен өту кезінде соғыса өту учаскелері мен өтпелердің жасырындығын қамтамасыз ету мақсатында жүзеге асырылады.
• Шабуылдауды инженерлік қамтамасыз етудің негізгі іс-шараларының бірі мина-жару және баска да бөгеттерде өтпелер жасау болып табылады.

Өзінің миналанған алаңдарында өтпелер жасауды шабуыл басталғанға дейін инженерлік-саперлік бөлімшелері, ал қарсыластын инженерлік бөгеттерінде өтпелер жасауды оның алдыңғы шеті алдында, әдетте шабуылдауды оқ атумен дайындау барысында жүргізіледі. Қарсыластың қашықтан миналау құралдарымен орнатылған ми­на алаңдарында өтпелер жасауды одан басқа батальондардың бөгеттер жасау топтары және роталардың минасыздандыру топтары, ал кейде алып жүретін минасыздандыру жиынтығын немесе басқа да тәсілдерді пайдалана отырып, мотоатқыштар бөлімшелері (танк эки-паждары) жүзеге асырады.

Мотоатқыштар бөлімшелері жаяу әскер жауынгерлік машиналарында шабуылдағанда және жаяу әскер жауынгерлік машиналары мина тралдарымен жарақаттандырылған жағдайда қарсыластын миналанған алаңдарындағы өтпелер олар арқылы қару-жарақ пен тралдары жоқ әскери техниканы өткізу үшін шабуыл жасайтын ротаға біреу-екеу есебімен жасалады. Қалған жағдайларда өтпелер шабуыл жасайтын взвод біреу есебінен жасалады. Кедергілер аркылы өтетін жерлер батальонға берілетін көпір төсеушілердің жэне жол төсеушілердің, сондай-ақ танкілер мен буль-

дозерлік жабдығы бар басқа да машиналардың көмегімен жасалады. Бөгеттердегі өтпелер мен кедергілер арқылы өтетін жерлерге нөмірлер койылады жэне бір жақты белгілермен жэне көрсеткіштермен белгіленеді: оларда инженерлік-саперлік бөлімшелердің күштерімен коменданттық қызмет ұйымдастырылады.

• Шабуылдағы радиациялық, химиялык, биологиялык қорғаудың негізгі іс-шаралары: ядролық жарылыс параметрлерін аныктау және айкындау, бастапқы ауданда, бөлімшелерді жылжыту бағдарында жә­не шабуылдау бағытында РХБ барлау; ұрыс барысында бөлімшелердің арнайы өңдеу жүргізуі, сондай-ақ оларды аэрозольдермен (түтінмен) бүркемелеу, оның негізгі оқ ату кұралдарын соқыр ету және кар­сыласка өртегіш қарумен зиян келтіру болып табылады.
• Техникалық және тылдық қамтамасыз ету бөлімшелері ша­буыл басталғанға дейін қару-жарақ пен әскери техникаға техникалық қызмет көрсетуді және жөндеуді, зымырандардың, оқ-дәрілердің, жанармайдың және басқа да әскери мүліктің қорларын толтыруды қамтамасыз етуге тиіс. Жараланғандар мен науқастанғандар бөлімдердің медициналык пункттерінен эвакуацияланады.

Шабуылдауды дайындау

• Шабуылдауды дайындау тапсырманы алғаннан бастап басталады. Ол: ұрысты үйымдастыруды (шешім кабылдауды, алдын ала барлауды, бөлімшелерге жауынгерлік тапсырма қоюды, өзара іс-қимылды ұйымдастыруды, карсыласты оқ атумен зақымдауды, ұрысты жан-жақты қамтамасыз ету мен баскаруды); батальонды (ротаны) жауынгерлік тапсырманы орындауға дайындауды; бастапқы ауданды дайындауды; моральдық-психологиялық жұмысты өткізуді; бағынысты бөлімшелердегі батальон (рота) командирінің, оның орынбасарларының және батальон штабының іс жүзіндегі жұмысын қамтиды.
• Қарсыласпен тікелей шектесу жағдайынан шабуыл жасаған кезде батальон (рота) командирі ұрысты ұйымдастыру (шешім кабылдау, алдын ала барлау, жауынгерлік тапсырма кою, өзара іс-кимылды және оқ атумен зақымдауды ұйымдастыру) жөніндегі жұмыстың көп бөлігін жергілікті жерде жүргізеді. Бастапкы ауданды (бастапқы бекіністі) ала отырып немесе күту бекінісіне танкілерді шығара отымен қорғаныс бекіністеріне ие болу үшін ұрыс кезінде, карсы шабуылдарға тойтарыс беру, екінші эшелонды ұрысқа енгізу және басқа да тактикалык міндеттерді орындау кезінде роталар (взводтар) мүдделерінде атыс міндеттерін орындау тәртібін айқындайды.

199. Батальонды (ротаны) жауынгерлік міндетті орындауға дайындау жеке кұрамды, қару-жарақ пен әскери техниканы жауынгерлік
     іс-қимылдарға даярлауды, зымырандардың, оқ-дәрілердің, жанар және баска да әскери мүліктің корларын толтыруды, сондай-ақ басқа да
     іс-шараларды өткізуді қамтиды.

Бөлімшелердің мерзімдер бойынша іс-кимылдар есебі шабуылдайтын мотоатқыштар және танк бөлімшелері қарсылас қорғанысының шеткі жағына бір уакытта басып кіруге тиіс уақытқа қатысты («С») жүзеге асырылады.

Шабуылдау үшін бастапқы ауданды және қарсылас қорғанысының аддынғы шетіне дейінгі жергілікті жерді дайындау: мотоатқыштар мен танк роталарының бастапқы бекіністерін, тікелей көздеумен оқ атуды жүргізу үшін бөлінген артиллериялық және атыс құралдарының атыс бекіністерін, зениттік бөлімшелердің старттық (атыс) бекіністерін, командалық-қадағалау және қадағалау пункттерін, техникалық және тылдық камтамасыз ету бөлімшелерінің орналасу аудандарын фортификацияльқ жабдықтауды; инженерлік бөгеттерді орнатуды; жылжу және өрістету шептері үшін бағыттарды дайындауды; жаппай қырып-жою қаруынан, жоғары дәлдікті қарудан қорғану, бүркемелеу жөніндегі іс-шараларды және басқа да іс-шараларды жүзеге асыруды қамтиды.

200. Шабуыл басталғанға дейін батальон (рота) командирі бағынысындағы командирлерге бөлімшелерді даярлауда іс жүзінде көмек көрсетеді, олардың жауынгерлік тапсырмаларды орындауға әзірлігін, ұрысты жүргізу үшін барлық қажеттілікпен қамтамасыз етілгенін тексереді және бригада (батальон) командиріне баяндайды. Анықталған кемшіліктер сол жерде жойылады. Белгіленген уақытта ол штаттық жэне берілген бөлімшелердің командирлеріне оқ атумен даярлаудың басталу уақытын, сондай-ақ «С» уақытын жариялайды.

Қарсыласпен тікелей шектесу жағдайынан шабуылды жүргізу

201. Белгіленген уақытта үлкен командирдің белгісі бойынша шабуылдаудың оқ ату дайындығы басталады. Қарсыласпен тікелей шектесудегі бөлімшелер өзінің атысымен бірінші бекіністегі тірек пункттеріндегі қарсыластың атыс кұралдары мен адам күштерін жояды және басады. Қарсылас қарсы дайындық жасаған жағдайда қадағалаушылар мен кезекші оқ ату құралдарының есептобынан басқа жеке кұрам командирлердің командасы бойынша траншеяларға және басқа да бүркемелерге жасырынады.

• Батальон (рота) командирі шабуылдаудың атыс дайындығы барысында оқ атудың нәтижелерін қадағалайды, бөлімшелерге, атыс құралдарына қарсыластың аман қалған және жаңадан анықталған нысаналарын жоюға тапсырмалар кояды, инженерлік бөгеттерде өтпелердің уақтылы жасалуын, берілген (өзара іс-қимылдағы) танкілерді жылжытуды бақылайды және бригада (батальон) командиріне бата­льонның (ротаның) шабуылға әзірлігі туралы баяндайды.
• Бірінші эшелонда шабуылдау үшін тағайындалған танк ба­тальоны, сондай-ақ мотоатқыштар бөлімшелеріне берілген және күту (бастапқы) бекіністерінде орналасқан танк батальоны (ротасы) оларды алшақтатуды, жылжытудың мүмкін болатын жылдамдығын ескере отырып және танкілердің қарсылас қорғанысының алдыңғы шетіне белгіленген уақытта («С») мотоатқыштар бөлімшелерімен бір уақытта шығуын қамтамасыз ететіндей есеппен берілетін белгіленген команда (белгі) бойынша шабуылдаудың атыс дайындығы уақытында шабуылдауға көшу шебіне жылжуды бастайды. Танкілердің соңынан олармен бірге орналастырылған жаяу әскерлер жауынгерлік ма­шиналары (броньды транспортерлер) жылжи бастайды.

Шабуылдауға көшу шебіне жақындауына қарай танк бөлімшелері біртіндеп роталык, взводтық лектерге, содан кейін жауынгерлік ретке өрістетіледі және барынша мүмкін болатын жылдамдықта жылжуды жалғастыра отырып, бірден қарсыласты жоюмен шабуылға көшіреді. Жаяу әскер жауынгерлік машиналары(броньды транспортерлер) өз бөлімшелеріне қарай шығады. Тікелей көздеумен ату үшін тартылған танкілер өз бөлімшелерінің жауынгерлік ретіне орналастырылады.

204. Жаяу жүру тәртібімен мотоатқыштар бөлімшелерінің шабуылдауы үшін танкілер бірінші эшелон мотоатқыштар роталарының бастапқы бекіністеріне жакындағаннан кейін роталар командирлері «Шабуылға дайындал», ал танкілер бастапқы бекіністерден өткеннен кейін – «Шабуылға – алға!» командасын береді, ол бойынша жеке құрам траншеялардан (окоптардан) атып шығады және танкілердің соңынан қарсыласка шабуыл жасайды. Жаяу әскер жауынгерлік машиналары (броньды транспортерлер) шептен шепке (бүркемеден бүркемеге) жүгіріп өте отырып, шабуылдайтын танк және Мотоаткыштар бөлімшелеріне өз қаруынан оқ атумен сенімді қолдауды қамтамасыз ететін қашықтықта өз бөлімшелерінің соңынан, ал тұрақты қару-жарағы бар жаяу әскер жауынгерлік машиналары -тікелей тізбекте әрекет етеді.

Жаяу әскер жауынгерлік машиналарында (броньды транспортерлерде) шабуылдау кезінде мотоатқыштар бөлімшелері жаяу әскер жауынгерлік машиналарына (броньды транспортерлерге) жеке құрамды отырғызуды шабуылдаудың атыс дайындығы уакытында жүзеге асырады. Бұл ретте өз бөлімшелерінің артына орналасқан жаяу әскер жауынгерлік машиналары (броньды транспортерлер) батальон (рота) командирінің командасы (белгісі) бойынша өз бөлімшелеріне жасырын жақындайды және жергілікті жерлердің бүркемелерін пайдалана отырып, жеке кұрамды отырғызу үшін тоқтайды. Өз командирлерінің командасы бойынша жеке құрам машиналарға отырады және оқ атуды жүргізуге дайындалады. Жаяу әскер жауынгерлік ма­шиналары (броньды транспортерлер) танкілердің соңынан шабуылдауға көшеді.

Шабуылдау басталысымен артиллерия шабуылды артиллериялык қолдауға көшеді. Тікелей көздеумен ату үшін бөлінген зеңбірек, танкіге қарсы басқарылатын зымыран кешендері, гранатаатқыштар мен жаяу әскер жауынгерлік машиналары (броньды транспортерлер) өз бөлімшелері арасындағы аралықтарда және олардың қапталдарынан қарсыластың аман қалған және жаңадан анықталған нысаналарын жоюды жалғастырады.

205. Мотоатқыштар бөлімшелерінің жаяу тәртіптегі шабуылы кезінде жеке құрам танкілердің соңынан олардың жолдары бойынша және өткен өтпелер бойынша қарсыластың мина алаңын басып өте­ді. Тралдары бар жаяу әскер жауынгерлік машиналары өздері мина алаңдарынан өте отырып шабуылды жалғастырады. Тралдары жок жаяу әскер жауынгерлік машиналары мен броньды транспортерлер өтпелер арқылы мина алаңдарынан өтіп, өз бөлімшелерін қуып жетеді және өз қаруынан оқ атумен олардың шабуылын қолдайды.

Егер мотоатқыштар бөлімшесі тралдармен жабдықталған жаяу әскер жауынгерлік машиналарымен шабуылдаса, онда танкілер мен жаяу әскер жауынгерлік машиналары жауынгерлік реттерін шоғырландырмай, әдетте, тралдардың көмегімен жеке, ал тралдары жок әскери техника – жүріп өткен жолдары бойынша карсыластың мина алаңдарынан өтеді.

Шабуылдаудағы әскердің жылжу бағыттарында немесе шабуылдаудағы бөлімшелердің алдында қашықтықтан миналау кұралдарымен кенеттен орнатылған  мина алаңдары оларды айналып өту мүмкіндігі болмаған кезде шабуылдаудағы бөлімшелер мен артиллерия оқтарының бүркемелеуімен алдын ала жауынгерлік реттерде коршау топтарымен және минасыздандыру топтарымен жүріп өтпелер арқылы өтеді. Бұл жағдайда жаяу әскердің жеке жауынгерлік машиналары (броньды транспортерлері) мен танкілері жүріп өткен жолдарға табельдік алып жүретін минасыздандыру кешендері мен басқа да тәсілдерін пайдалана отырып, мотоатқыштар бөлімшелерімен (танк экипаждарымен) минасыздандырылған шығатын жерлер бойынша жылжиды.

Танк және мотоатқыштар бөлімшелерінің мина далаларынан өтуі артиллерияның, сондай-ақ батальонның танкіге қарсы және гранататқыш взводтарының оқ атуымен бүркемелеумен жүзеге асырылады.

206. Мотоатқыштар бөлімшелері мүмкіндігінше танкілерге, олармен өзара тығыз атыс іс-қимылы және қарсыласқа өздерін танкілерден бөліп тастауға мүмкіндік бермеу қамтамасыз етілетіндей жақын қозғалады.

Танк және мотоатқыштар бөлімшелері өз снарядтары мен миналарының (гранаталарының) жарылуынан қауіпсіз қашықтықтағы шепке жақындасымен артиллерия (гранатаатқыштар) бригада (ба­тальон) командирінің командасы (белгі беруі) бойынша оқ атуды тереңге ауыстырады. Нақты белгіленген уақытта («С») танк және мо­тоатқыштар бөлімшелері қарсылас қорғанысының алдыңғы жағына шапшаң бұзып өтеді, оның адам күштері мен атыс кұралдарын жояды, тірек пункттеріне ие болады және тереңдігіне тоқтаусыз шабуыл­ды жалғастырады.

207. Бұзып өту учаскесінен тыс әрекет етудегі батальон барлық құралдардан оқ атумен қарсыластың күштер мен құралдарды бекіністен әкетуінің және бұзып өту учаскесіне түсіруінің жолын кеседі. Қарсы тұрған қарсыласқа атыспен тойтарыс берудің қажетті деңгейіне қол жеткізу кезінде немесе олардың күштерінің бөліктерін әкеткенін немесе орналасқан бекіністерінен шегінгенін анықтаған кезде батальон артиллерияның оқ атумен қолдауымен бірінші кезекте бөлімшелермен және оқ атумен маневрді кең қолдана отырып, бұзып өту учаскесіне іргелес бағыттарда қарсыласты шабуылдайды, оны тірек пункттерінде жояды және басты күштермен өзара іс-қимылда тереңде шабуылды өрістетеді.

Қарсылас алдыңғы шепті табанды ұстап тұрган жағдайда бата­льонның екінші эшелоны (резерв) маневр жасайды және бұзып өту учаскесіне ұрысқа кіргізіледі, корғанудағы карсыластың қапталына және тылына шабуылдайды және батальонның бірінші эшелонымен оны жоюды аяқтайды, бұзып өту учаскесін кеңейтеді және тереңдікте шабуылды өрістетеді.

208. Бригада бұзып өту учаскесін белгілеусіз барлык жолактарда шабуылға шыққан кезде батальон атыспен тойтарыс беру нәтижелерін пайдалана отырып, бөлімшелермен және оқ атумен маневрді жүзеге асырады және бөлінген бөлімшелермен, басты күштермең қапталдарды бүркемелей отырып, жүруде қарсылас корғанысының бөліктері мен аралықтары аркылы оның тылына кіреді және тоқтамастан тереңдікке жылжиды. Қарсылық көрсетуді жалғастырудағы қарсылас қоршалады және екінші эшелонмен (резервпен) не­месе бөлінген бөлімшелермен жойылады.

Егер жүруде қорғаныс тереңдігіне өту мүмкін болмаса, батальоң қорғаныстағы қарсыласқа маңдай шептен және капталдан тойтарыс береді, бөлінген бөлімшелермен қорғаныстағы аралыктар мен бөліктер арқылы маневр жасайды, қарсыластың қапталына және тылына шығады, барлық бөлімшелердің маңдай шептен, қапталдардан және тылдан бірлесе шабуылға шығуымен оны талқандайды және тереңдікке шабуылды жалғастырады.

209. Шабуыл басталысымен штаттык және берілген артиллерия танк және мотоатқыштар бөлімшелерінің шабуылына кедергі келтірген қарсыласты үздіксіз басады және жояды, батальон командирінің командасы (белгісі) бойынша немесе дербес жаңадан анықталған, әсіресе, шабуылды үздіксіз атыспен қолдауды камтамасыз ете отырып, танкіге қарсы нысаналарға атысты ауыстырады. Шабуылды атыспен қолдауды бастауға командалардан баска, жүйелі шоғырландыра ату, шоғырландыра ату және жеке нысаналар бойынша атыс әдістерімен атысты артиллериялық колдауды жүргізу кезінде шақыруға және атысты басқа жаққа аударуға командаларды батальон командирі беруі мүмкін.

Штаттық және берілген артиллерияны ауыстыру батальон командирінің өкімі бойынша жүргізіледі. Ол қарсыластың бірінші эшелон роталары взводтык тірек пункттеріне бірінші эшелон роталары ие болғаннан кейін басталады жэне бірінші эшелон роталарынан соңынан шептен шепке жүзеге асырылады.

Гранатаатқыш бөлімшесі, әдетте, бірінші эшелон ротасы жауынгерлік ретінің соңынан 300 м дейінгі қашықтықта, сондай-ақ олардың арасындағы аралыктарда немесе батальон қапталдарының біреуіне әре­кет етеді. Қажет болған кезде тікелей мотоаткыштар бөлімшелерінің жауынгерлік ретіне жылжиды. Жаяу әскер жауынгерлік машиналарын­да (броньды транспортерлерде) орнатылған гранатаатқыштары бар бөлімше, әдетте мотоатқыштар бөлімшелерінің жауынгерлік реттерінде әрекет етеді. Мотоатқыштар бөлімшелерінің шабулын қолдауды гранатааткыштар взводы орналаскан атыс бекіністерінен жүйелілікпен гранатааткыштардан және жаяу әскер жауынгерлік машиналарынан броньды транспортерлерден) оқ атумен жүзеге асырады.

Батальонның танкіге қарсы бөлімшесі, әдетте, қарсылас танкілерінін қарсы шабуылдарын тойтаруға әзірлікте және батальон ко­мандирі койған басқа да міндеттерді шешуге бірінші эшелон ротасының біреуіне ауыстырылады.

Зениттік бөлімше бірінші эшелон мотоатқыштар ротасының соңынан 200 м дейінгі кашыктықта әрекет ете отырып, әуе қарсыласын үздіксіз барлауды жүргізеді және қозғалыста немесе қыска аялдауларда шабуылдаушы бөлімшелерді әуе соққысынан оқ атумен бүркемелейді. Зениттік бөлімшелер, әдетте, батальон командирінің тікелей бағынысында қалады және негізгі күш шоғырландырылған бағыттарда және батальонның командалық-қадағалау пунктінде шабуылға шыққан бөлімшелерді бүркемелеу үшін толық құрамда әрекет етеді.

Ротаға берілген оқшашарлар бөлімшесі рота командирінің коман­дасы бойынша немесе дербес атыс жүргізе отырып, ротаның жауынгерлік ретінде шабуылдайды.

Батальонның бөгеттерді алу топтары бөгеттерде және кедергілерде өтпелер жасауға әзірлікте бірінші эшелон бөлімшелерінің соңынан қозғалады. Ротаның штаттантыс минасыздандыру тобы жауынгерлік міндетті орындай отырып, бірінші кезекте орнатылған қашықтықтан миналау кұралдарымен қарсыластың мина далаларынан өтпелер жасауға әзірлікте болады.

Батальонның командалық-қадағалау пункті бірінші эшелон рота­ларынан кейін 300 м артық емес, ал роталар жауынгерлік сызығынан (тізбегінен) кейін 200 м дейін қашықтықта қозғалады. Мотоатқыш­тар бөлімшелері жаяу тәртіппен шабуылдаған кезде мотоатқыштар ротасының командирі, әдетте, жаяу жүреді.

210. Қарсылас сенімді басылған және ұйымдаскан қарсылық көр-
     сетпейтін бағытта әрекет етуші батальон (рота) жауынгерлік ретке
     өрістетілмейді және алдын ала жауынгерлік ретте шабуыл жүргіз-
     бейді. Қалған қарсыласты жою үшін тағайындалған бөлімшелер қа-
     жет болған кезде жауынгерлік ретке өрістетіледі.

Танк және мотоатқыштар бөлімшелері алға батыл ұмтылады, шабуылмен карсыластың алға жылжудағы резервтерін, ядролык жэне химиялык шабуылдау кұралдарын, жоғары дәлдікті қару жүйелерін, артиллерияны, баскару пункттерін жояды және оны бөліктері бойын­ша талқандау үшін жағдай жасайды.

211. Қарсылас корғанысының тереңдігіндегі ұрыс батальон бөлімшелерінің ретсіз козғалысымен сипатталады және күрделі және жылдам өзгеретін жағдайда дамиды. Батальон (рота) командирі ұрыс барысын мұкият бакылауы, барлық құралдардың оқ атуын баскаруы және анағүрлым табысқа қол жеткізген бөлімшелерді уақтылы қолдауы, олардың табыстарын маневр үшін шебер қолдануы және басқ бөлімшелермен қарсыластың тірек пункттерінің қапталына және тылына кенеттен шабуылдауы кажет.

Бірінші эшелон батальондарының корғаныс аудандарында қарсы­ласты жойғаннан кейін батальон (рота) қарсыластың жауынгерліқ ретіндегі аралықтар мен ойықтарды, артиллерияның және өзінің оқ ату құралдарының ату нәтижелерін, сондай-ақ авиация соққыларын  пайдалана отырып, тереңдікке шапшаң шабуылдауды жалғастырады. Батальонның барлау (жауынгерлік барлау) шолғыны, ал кейде ротаның жауынгерлік барлау шолғыны бірінші эшелон бөлімшелерінің оқ атуларының қолдауымен алға шығады және өз бағыттарында барлауды жүргізеді. Жаяу тәртіпте әрекет етуші мотоаткыштар бөлімшелерінің жеке кұрамы жаяу әскердің жауынгерлік машиналарына (броньды транспортерлерге) отыруды жүргізеді.

Жергілікті жердің танкілер үшін жолы қиын учаскелерінде мото­атқыштар бөлімшелері танкілерді айналып өтеді және олардың оқ атуларының және жаяу әскер жауынгерлік машиналарының (бронь­ды транспортерлердің) оқ атумен бүркемелеуімен шабуылдай алады. Осы учаскелерден өтуіне қарай танкілер мотоатқыштар бөлімшелерін басып озады және шабуылды жалғастырады.

Бөлімшелер ұрыс барысында бөгеттер мен кедергілерді инженерлік-саперлік бөлімшелер жасаған өтпелер арқылы немесе бөгеттерді алу (минасыздандыру) топтарын пайдалана отырып, аспалы құрал-жабдықтармен жабдықталған танкілер мен жаяу әскер жауынгерлік машиналарын колдана отырып, өздері өтетін өтпелер бойынша ай­налып өтеді немесе басып өтеді.

Маңызды мәні бар қарсыластың қорғаныс тереңдігінде басып алынған шептер немесе жеке объектілер осы бөлімшелер үшін тағайындалғандарға бекітіледі, олар шапшаң қазып бекінеді және қар­сыластың ықтимал шабуылдарына тойтарыс беру үшін оқ атуларды дайындайды. Түйіскен жерлер мен ашық қапталдар артиллерияның оқ атуымен, резерв маневрлерімен, ал қажетіне қарай батальонның алға жылжу кезінде алынып тасталатын бөлімше бүркемелеуінің қауіп төнетін бағытына жылжумен қамтамасыз етіледі.

Қарсыластың корғаныс тереңдігінде ұрыс жүргізу кезіндегі кезкелген табыс дереу дамытылуы және қарсыласты толықтай талкандауға кол жеткізу үшін пайдалануы кажет. Шабуылдауды дамыту барысында батальон (рота) командирі келесі қорғану шебінде қар­сыластың қорғанысын уақтылы ашуға шаралар қабылдайды, оған оқ атумен тойтарыс беру, жүруде басып алу немесе оны бұзып өту тәртібін, ұрысқа екінші эшелонды немесе резервті кіргізу жолымен күштерді өрістету тәртібін айқындайды және бағынысты және қолдаушы бөлімшелердің міндеттерін нақтылайды.

212. Екінші эшелонда немесе бригаданың (батальонның) жалпы әскери резервінде әрекет етуші батальон (рота) жасырын, әдетте алдын ала жауынгерлік ретте бірінші эшелон батальондарынан (роталарынан) кейін, жергілікті жердің қорғау және бүркемелеу қасиеттерін пайдалана отырып, бір шептен екінші шепке, табысты дамытуға әзірлікте, қаптал жакқа бұзып өтуді кеңейтуге және қарсы шабуылдарға тойтарыс беруге, бірінші эшелон бөлімшелерін ауыстыруға, сондай-ақ шабуылдаушы бөлімшенің тылында қалған қар­сыласты жоюға көшеді.

Батальонның екінші эшелоны (резерві), әдетте, бірінші эшелон бө-лімшелерінен 1,5-2 шақырымда жылжиды.

Жағдайға байланысты екінші эшелон немесе бригада (батальон) резерві ұрысқа таяу міндеттерді орындауды аяқтау кезінде немесе оны орындаудан кейін, эдетте, батальондардың (роталардың) арасындағы аралықта немесе бір батальонның (роталардың) қапталынан, кейде олардың жауынгерлік реті арқылы домалап өтумен енгізілуі мүмкін. Оны ұрысқа енгізу кезінде батальон командирі мыналарды нақтылайды (резервке көрсетеді): қарсылас туралы соңғы деректер; батальонның бірінші эшелоны бөлімшелерінің орналасуы; ұрысқа енгізу шебі және одан шығу уақыты; таяудағы міндеттер және ша­буылды жалғастыру бағыттары; күшейту кұралдары, олардың келу орны және уақыты; штаттық және қоса берілген артиллерияның міндеттері, оқ атумен колдау және бірінші эшелон бөлімшелерімен және көршілермен өзара іс-қимыл тәртібі.

Екінші эшелон (резерв) ротасының (взводының) командирі қозғалыста шешім қабылдап, взводтарға (бөлімшелерге, танкілерге) жауынгерлік міндеттерді нақтылайды (қояды). Бұл ретте, ол жерде қарсыластың орналасуын және оның атыс құралдарын, ұрысқа енгізу шептерін, шабуыл объектілері мен шабуылды жалғастыру бағыттарын көрсетеді және өзара іс-қимылды ұйымдастырады. Батальоннан алға барлау (жауынгерлік барлау) шолғыны жіберіледі.

¥рыска кіру шебіне екінші эшелон (резерв) алдын ала жауынгерлік ретпен барынша жылдамдықпен жылжиды. Ұрысқа кіру шебіне жақындасымен, ол барлық қару түрлерінен оқ ата отырып, тез жауынгерлік ретке жұмылдырады, жүруде қарсыласты ұмтыла шабуылдайды және койылған міндетті орындайды. Екінші эшелон­ды (резервті) ұрысқа кіргізу артиллерияның, танкіге карсы және гранатаатқыштар бөлімшелерінің оқ атуымен колданады және аэрозольдермен (түтіндермен) бүркемеленуі мүмкін. Екінші эшелонды (резервті) ұрыска енгізуден бастап батальон командирі резерв  кұрады (калпына келтіреді).

213. Қарсыластың басым күштерінің қарсы шабуылына тойтарыс беру үшін танкілер мен жаяу әскер жауынгерлік машиналары (броньды транспортерлер) жақын бүркемелердің артында атыс шептеріне орналасады, жаяу әскер жауынгерлік машиналарындағы (броньды транспортерлердегі) мотоатқыштар бөлімшелерінің жеке кұрамы жаяу жүреді және қарсыласты жою және танкілермен өзара іс-қимыл үшін тиімді жағдайларды қамтамасыз ететін шептерге орналасады. Танкіге қарсы бөлімше, әдетте, мотоатқыштар роталарының (взводтарының) аралықтарындағы немесе капталдарындағы танкіге кауіпті бағыттағы тиімді шептерге орналасады. Гранатаатқыш бөлімшесі қарсыластың анағұрлым саны көп жаяу әскерінің іс-кимылдарының бағытындағы мотоатқыштар роталарының жауынгерлік ретінде атыс бекіністеріне орналасады. Олар өз оқ атуларымен қарсыластың жаяу әскерін танкілерінен жолын кеседі және оны жояды. Батальон (рота) шекті қашықтықта барлық атыс кұралдарынан бөлімшенің шоғырланған оқ атуларымен қарсыласты жояды. Қарсылас жакындағанда оқ атулардың күштері мен қаркындылығы артады.

Минаатқыштар (артиллериялық) батареясы бірінші эшелон рота-ларына жақын атыс шептеріне орналасады жэне оған батальон ко­мандирі көрсеткен нысаналарды жояды. Батальонға қоса берілген артиллерия тура көздеп оқ атумен қарсыластың танкілері мен басқа да броньды машиналарын жою үшін тартылуы мүмкін.

Қарсыластың қарсы шабуылына тойтарыс бере отырып, батальон дербес немесе көрші бөлімшелермен өзара іс-кимылда батыл шабуылмен оны жоюды аяқтайды.

Егер қарсылас тең немесе аз күштермен қарсы шабуылға шықса, батальон (рота) оны барлық құралдардың оқ атуларымен және кідірместен роталардың (взводтардың) батыл шабуылымен жояды.

214. Қарсылас шегінген кезде батальон (рота) командирі барлау (жауынгерлік барлау) шолғынына міндетті нақтылайды, қажетіне ка­рай қосымша шолғындарды жібереді және бөлімшелерге ізіне түсуге міндеттер қояды. Ізге түсуге көшкені туралы ол бригада (батальон) командиріне баяндайды және көршілеріне хабар береді.

Танкілер мен жаяу әскер жауынгерлік машиналарының (броньды транс-портерлердің) жоғары өтімділігін пайдалана отырып, батальон (рота) шегінудегі карсыласты параллель бағыттар бойынша шапшаң айналып өтеді, оның шегіну жолдарына шығады және басқа бағыттарды әрекет етуші бөлімшелермен өзара іс-кимылда атыс торуылының әрекеттерімен байланыста капталдан және тылдан батыл шабуылдап оны жояды.

Қарсыласты  оның шегіну параллель бағыттарының бағыттары бойынша ізіне түсу мүмкін болмаған жағдайда батальон (рота) батыл jc-қимылдарымен бүркемелеу бөлімшелерін жояды, карсыластың ңегізгі күштерін бұзып өтіп көршілермен өзара іс-қимылда кідірместен оларды шабуылдайды. Ізге түсу барысында кездескен тірек пункттері мен торуылдары, әдетте, айналып өтіледі, ал олардан корғанатын қарсылас тылдан шабуылмен жойылады.

Батальон (рота) ізге түсу кезінде жауынгерлік, алдын ала жауынгерлік және далалық шығу ретімен әрекет ете алады.

215. Шабуылды табысты дамытқан кезде батальон жағдайга байланысты алдыңғы немесе рейдтік жасаққа тағайындалуы мүмкін.

Алдыңғы жасақ қарсыластың қорғаныс тереңдігінде маңызды шептер мен объектілерді, су бөгеттері арқылы өтетін өткелдерді басып алу және басқа да міндеттерді орындау үшін жіберіледі. Бата­льон командирі жауынгерлік міндетті алғаннан бастап бірден іс-қимыл бағытына барлау (жауынгерлік барлау) шолғынын жібереді. Алдыңғы жасақ жауынгерлік реттердегі үзіктерді және қарсыластың атыстарын жою нәтижелерін пайдалана отырып, көрсетілген бағытқа жылдам жылжиды, жолда кездескен жеке тірек пункттерін айналып өтеді, оларды айналып өту мүмкін болмаған жағдайда қарсыласты кідірместен шабуылдап жояды, көрсетілген шепті батыл басып ала­ды және басты күштер келгенге дейін оны ұстап тұрады. Батальон командирінің бұйрығы бойынша көрсетілген шепке (объектіге) алдыңғы жасак жақындаған кезде артиллериялык бөлімше атыс бекіністеріне орналасады, қарсы түрған қарсыласты басады және жоя­ды, өрістетуді камтамасыз етеді және алдыңғы жасақтың ұрысын колдайды. Көрсетілген шепте қарсылас болмаған жағдайда батальон бригада командирінің рұқсатымен келесі шептерді басып алуда қарсыластың алдын ала отырып, алға жылжуды жалғастырады. Ядролык және химиялық шабуыл құралдарын, барлау-соққы беру кешендерінің жерүсті элементтерін тапқан кезде батальон командирі қойылған жауынгерлік міндеттерді орындауды тоқтатпай, оларды бірден жою шараларын қолданады.

Рейдтік жасақ карсыластың қорғаныс тереңдігінде бір-екі маңызды объектілерді (тактикалык зымыран батареялары, барлау-соккы беру кешенінің жерүсті элементтері, артиллериялык бөлімше, атыс­ты қолдау тікұшактарының орналасу алаңдары, базалар, қоймалар, көпірлі өткелдер және баска да объектілер) басып алу немесе істен шығару үшін жіберіледі. Жауынгерлік міндеттерді алғаннан кейін батальон командирі объектіні күзететін қарсыласты және объектіні, сондай-ақ оған жататын жерді барлау үшін барлау (жауынгерлік барлау) шолғынын жібереді. Рейдтік жасақ қарсылас қорғанысындағы ашық қапталдарды, аралықтарды және осал жерлерді шебер пай­далана отырып, белгіленген объектіге жылдам және жасырын шығады және әдетте, әртүрлі бағыттардан кідірместен тұткиылдан шабуылдап, бүркемелеу және күзету бөлімшелерін жояды, одан кейін объектіге өтеді және оны жояды немесе басып алады. Бүл ретте бірінші кезекте артиллериядан оқ атумен және танк және мотоат­қыштар бөлімшелерінің шабуылдарымен жойылады немесе объектінің анағүрлым маңызды элементтерін (зымырандар, старттық бекіністерге жіберу қондырғылары, қону алаңдарындағы тікұшақтар, радиолокациялык станциялар, басқару пункттері мен орталықтары, олардың тораптары мен байланыс кұралдары) қатардан шығарылады. Объектіні жойып, батальон жылдам және жасырын кезекті объектіге немесе жиын ауданына шығады, онда жаңа тапсырма алады немесе басты күштерге қосылады. Рейдтік жасақтардың қарсыластың объектілеріне жылжу, әдетте, жорық күзетінің бүркемелеуінің астында жорықтық немесе алдын ала жауынгерлік ретпен жасалады. Бата­льон жауынгерлік ретте тек қарсылас объектілерінің бүркемелеу мен күзету және жою (басып алу, қатардан шығару) бөлімшелерін талқандау үшін ғана өрістетіледі.

216. Шабуылдау барысында батальон (рота) қарсыластың ядролык және химиялық шабуылдау құралдарын және жоғары дәлдікті
     қару жүйелерін жою үшін жіберілетін арнайы жасақта әрекет етуі
     мүмкін.

Арнайы жасақта іс-қимыл жасауға тапсырма алып, батальон (ро­та) командирі барлау (жауынгерлік барлау) шолғындарын жібереді. Батальон (рота) қарсыластың жауынгерлік ретіндегі үзіктерін, аралықтарын және ойықтарын, сондай-ақ ашық қапталдарын пайдалана отырып, жылдам және жасырын белгіленген ауданға, әдетте, әртүрлі бағыттардан батыл шабуылмен бүркемелеу бөлімшелерін жояды, оның жіберу қондырғылары (жабдықтары) мен зымырандарын (оқ-дәрілерін) басып алады және жарамсыздыққа келтіреді. Ядролык және химиялық шабуылдау құралдарын, жоғары дәлдікті қару жүйелерін жойғаннан кейін арнайы жасақ жаңа жауынгерлік тапсырманы орындайды немесе өз бөлімшелерінің іс-қимыл ауданына шығады.

217. Нығайтылған ауданға шабуылдау кезінде танкілермен, артиллериямен, оқшашарлармен, танкіге қарсы басқару зымырандары
     бөлімшелерімен, әуе қорғанысына қарсы және инженерлік әскерлермен күшейтілген мотоатқыштар батальоны шабуылдау жасағы ретінде әрекет жасай алады. ¥зақ уакытты оқ ату және басқа да маңызды құрылыстарда карсыласты жою немесе оны қоршап алу үшін шабуылдау жасағына мотоатқыштар роталары, танкілер, басым өздігінен жүретін зеңбіректер және минаатқыштар, танкіге карсы зымрандық кешендер, гранатаатқыштар, пулеметтер, оқшашарлар жә­не инженерлік әскерлердің бөлімшелеріне дейін олардың кұрамына енетін шабуылдау топтары енеді. Шабуылдау топтары, әдетте, мынадай шағын топтарға бөлінеді: оқ ату, бөгеттерді алу (жару) және басып алу.

Шабуылдау жасағына (тобына) таяудағы міндеттер мен шабуыл­ды жалғастыру бағыттары көрсетіледі. Шабуылдау жасағының таяудағы міндеттері, әдетте, қарсыластың бірінші эшелоны роталарының тірек пункттеріндегі ұзак уақытты оқ ату және басқа да маңызды құрылыстарын басып алу және жою болып табылады. Шабуылды жалғастыру бағыты оның бірінші бекінісіндегі тереңдікте қарсыластың оқ ату және басқа да құрылыстарын басып алу және жоюды камтамасыз ету есебімен айқындалады.

Шабуылдау тобының таяудағы міндеті шабуыл бағытындағы ұзақ уақыттық оқ ату немесе басқа да маңызды құрылыстарды басып алу немесе жою болып табылады. Шабуылды жалғастыру бағыты қарсы­ластың оқ ату және басқа да құрылыстарын басып алу және жоюды қамтамасыз ету есебімен айқындалады.

Қарсылас корғанысының алдыңғы жағында орналасқан құрылыстарды қоршауға және жоюға арналған шабуылдау жасағы (тобы) олардан тікелей жақындықта шығу жеріне орналасады.

Нығайтылған ауданға шабуыл бір уақытта бірінші эшелонның шабуылдау жасағымен (тобымен), танк және мотоатқыштар бөлімшелерімен басталады.

Шабуылдау жасағы (тобы) шабуылдың атыс дайындығынан кейін аман қалған және жаңадан анықталған ұзақ уақыттық атыс құрылыстарын қоршайды және жояды. Бірінші эшелонның танк және мотоатқыштар бөлімшелері осы құрылыстардың арасындағы аралықтардан батыл бұзып өтеді де, бөгелмей қарсыластың қорғаныс тереңдігіне жылжиды, ал күштердің бөлігі шабуылдау топтармен бірігіп оның қоршауды алу топтарын жояды.

218. Қарсылас жеке ядролық соққылар берген жағдайда батальон, әдетте, жауынгерлік міндетті орындауды жалғастырады және бір уақытта ұрысқа қабілеттілікті қалпына келтіреді. Жауапты ядролық соққылар берілетін бағыттарда бірінші әшелон, әдетте, жауынгерлік алдындағы тәртіпте жеке бағыттар бойынша карсылас корғанысында ойыктар аркылы тереңдікте шабуылды дамытады. Ядролық-мина бөгеттерінен өте отырып, батальон (рота) ко­мандирі шабуылдау кезінде бүркемелеу бекінісіне барлауды және ядролык миналарды жауынгерлік күзетуді ұйымдастырады, осы бекіністердегі қарсыласты талкандау, басып алу және ядролык миналар­ды жою, қарсылас минаны жарған жағдайда зақымдау аймақтары мен бұзылған жер аудандарынан өту, сондай-ақ әрбір минаны тікелей басып алу және жою үшін бөлімшелердің жауынгерлік реттегі құрамы, кұшейту, жабдыктау және орнының тәртібін айқындайды. Күшейтудің басқа күштері мен құралдарынан басқа тікелей басып алу және ядролық миналарды жою үшін тағайындалған бөлімшелер ар­найы техникалық құралдармен қамтамасыз етілген инженерлік-саперлік взводқа (бөлімшеге) қоса беріледі. Тапсырманы орындау кезінде бөлімшелерде басып алу тобы және жою тобы кұрылады. Басып алу тобына, әдетте, бөлімшенің негізгі құрамына миналық тралдары және бульдозерлік құрал-жабдыктары бар танкілер, ал жою тобына инженерлік әскерлердің бөлімшелері енеді.

Қарсыластың бүркемелеу және ядролық минаны жауынгерлік күзету бекінісін шабуылдаған кезде оларды тікелей басып алу және жою үшін тағайындалған бөлімшелер, әдетте, батальонның бірінші эшелонының соңынан жылжиды немесе олармен бірге қимылдап қарсыласты шабуылдайды. Ядролык минаны бүркемелеу және жауынгерлік күзету бөлімшелерін жойғаннан кейін басып алу тобы бөгеттерде өтпелер жасайды, ядролық минаның орналасқан ауданына ие болады, оны орнатқан орнынан кауіпсіз қашықтыққа шығады және жою тобына іс-қимылды камтамасыз ете отырып, сол ауданды қоршайды. Жою тобы ядролық минаны орнатқан орынға барлау жүргізеді және оны залалсыздандырады немесе жояды.

Ядролык минаны қарсылас оны орнатқан ауданға батальон жақындағанға дейін жарған жағдайда батальон командирі радиоактивті закымдау аймағы мен бұзу ауданын барлауды ұйымдастырады. Бар­лау деректерінің негізінде ол өтпелерден өту үшін кажетті күштер мен құралдарды жібере отырып, оларды айналып өтуге немесе басып өтуге шешім кабылдайды.

220. Танк (мотоатқыштар) батальонының командирі мотоатқыш­тар (танк) бөлімшелерін күшейту үшін батальон бөлімшелерін пайдаланған кезде басты соққы бағытында шабуылдаушы мотоатқыш­тар (танк) батальонның командалық-қадағалау пунктінде немесе бригаданың командалық пунктінде бригада командирінің нұскауы бойынша болады. Ол мыналарға міндетті: койылған міндеттерді орындауға батальон даярлығын ұйымдастыру; оларға көрсетілген аудандарға танк (мотоатқыштар) бөлімшелерінің уақтылы келуін

және олардың шабуылға даярлығын камтамасыз ету; шабуылдау уа-қытындағы жағдайды, бөлімшенің жай-күйін білу, оларды үздіксіз зымырандармен, оқ-дәрілермен, жанар-жағар маймен толықтыруды ұйымдастыру, сондай-ақ қатардан шыккан машиналарды қалпына келтіру және толық құрамда жауынгерлік міндеттерді орындау үшін бригада командирінің бұйрығы бойынша батальонды жылдам жинауға дайын болу.

Мотоатқыштар батальонының командирі, оның ішінде минаатқыштар (артиллериялық) батареясы, гранатаатқыштар және танкіге карсы бөлімше оның тікелей бағынысында қалган жағдайда үздіксіз қолдауды және бригаданың басты соққысының бағытында танк батальонымен әрекет етуші мотоатқыштар бөлімшелерін бүркемелеуді камтамасыз ете отырып, олардың іс-кимылдарын өзі басқарады.

Мотоатқыштар батальонына берілген танк ротасының командирі қарсылас корғанысын бұзып өту кезінде мотоатқыштар батальонының командирімен бірге немесе оның жанында болады және одан кейін тікелей өз ротасының жауынгерлік тәртібіне көшіріледі.

Танк батальонына берілген мотоатқыштар ротасының командирі, әдетте, танк батальонының командалық-қадағалау пунктінде болады. Кейде ол өз ротасының негізгі күштерінің артына орналастырылады.

221. Техникалық бақылау пункті, батальонның жөндеу-эвакуациялау тобы, батальонның медициналык пункті және ротаның техникалық бақылау пункттері бірінші эшелон роталарының жауынгерлік
     ретінен кейін, ал батальонның жауынгерлік тамақтандыру пункті,
     май құю және азық-түлік пункттері батальонның екінші эшелонынан (резервтен) кейін орналасады.

22-тарay. Қорғаныстағы қарсыласқа жүруде шабуыл жасау

222. Батальонның (ротаның) шабуылға көшу шебіне жылжуы бел-
     гіленген уақытта немесе үлкен командирдің (бастыктың) командасы
     (белгі беруі) бойынша басталады және барынша жылдамдықпен жү-
     зеге асырылады,.

Шабуылға көшу шебіне жылжу кезіндегі батальонның (ротаның) легінің кұрылымы ұрысқа кіргізуді және жауынгерлік ретте оны тез өрістетуді қамтамасыз ету кажет. Осы мақсатта батальон легіндегі роталар күшейту кұралдарымен, ал мотоатқыштар батальонына берілген танкілер лек басында жүреді. Олар өрістету шебінен (пунктінен) рота лектеріне өз бағыттары бойынша шығады.

Барлау взводы егер алдыңғы жақтағы қарсыласты барлау үшін алдын ала жылжытылмаса, ол батальон легінің алдына жылжи және жылжу бағытына барлау жүргізеді. Өз әскерлерінің алдыңғы жағына шығумен взвод шабуыл барысында карсыластың барлау жүргізуге әзірлігін барлайды.

Шабуылдың атыс дайындығына қатысуға тартылатын берілген артиллерия мен минаатқыштар (артиллериялык) батареясы, тура көздеп ату үшін бөлінген қарулар, танкілер, танкіге қарсы баскарылатын зымыран кешендері, сондай-ақ  гранатаатқыштар дайындалған атыс бекіністеріне, әдетте, шабуыл алдындағы түнде, ал бүл мүмкін болмаған кезде шабуылдың артиллериялык дайындығы басталысымен жылжиды және орналасады. Мина орнату тралдарымен жабдықтауға арналған танкілер бригада командирі бекіткен тәртіппен оларға көрсетілген орындарға шығарылады.

Гранатаатқыш және танкіге қарсы бөлімшелер, егер олар шабуылдың атыс дайындығы кезеңінде қарсыласты жоюға тартылмаса, ба­тальонның екінші эшелоны (резервті) өрістету шебіне дейін рота лектеріне бірінші эшелон роталарының соңынан жылжиды.

Зениттік бөлімше, әдетте, батальон легі бойынша бытырап жыл­жиды.

223. Шабуылға көшу шебіне жылжыған кезде барлық бөлімшелер
     командир белгілеген қарсыластың жоғары дэлдікті каруынан корға-
     ну шараларын, соның ішінде жарықтық, дыбыстық жэне радиобүрке-
     мелеу шараларын қатаң сақтауы кажет.

Шабуылға көшу шебіне жылжу уақытында қарсылас бастырмала-та атыс соққыларын берген жағдайда үрыс қабілеттілігін сақтаған бөлімшелер тез зақымдану ауданынан шығады жэне койылған мін-детті орындауды жалғастырады. ¥рысқа кабілеттілігін жоғалтқан бөлімшелерді ауыстыру үшін батальон командирі екінші эшелонды (резервті) пайдаланады.

Қарсыластың қашықтықтан миналау қүралдарымен орнатылған мина алаңдарынан жылжу кезеңінде үлкен командирдің қозғалысын қамтамасыз ететін жасақтар немесе батальонный бөгеттерді алу то­бы және ротаның штаттык емес минасыздандыру ротасы жасаған өтпелер бойынша өтеді.

Қарсылас өртегіш қаруды қолданған кезде бөлімше тез өрт ауданынан шығады, қару-жарақтағы және әскери техникадағы от ошактарын сөндіреді және қойылған міндетті орындауды жалғастырады.

224. Батальон (рота) барынша рұқсат берілген жылдамдықпен коз-
     ғала отырып, көрсетілген шептерден (пункттерден) роталық және
     взводтық лектерге, ал шабуылға көшу шебіне жақындаумен жауынгерлік тәртіпте кезектесіп өрістетіледі.

Шабуыл шабуылға көшу шебіне жауынгерлік тәртіпте танктік және мотоатқыштар бөлімшелерінің белгіленген уақытында шығумен басталады. Осы шептен танкілік және мотоатқыштар бөлімшелері бір-бірін оқ атумен өзара қолдап, қарсыласты шабуылдайды және оның қорғанысының алдыңғы жағына батыл қозғалады.

Жаяу тәртіпте мотоатқыштар бөлімшелері шабуылдаған кезде жаяу әскер жауынгерлік машиналары (броньды транспортерлер) жаяу жүріске көшу шебіне жақындаумен жылдамдықты үдетеді және танкілерді қуып жетеді. Олардың осы шепке шығуымен мотоатқыштар бөлімшелерінің жеке кұрамы рота командирлерінің командасы бойынша тез жаяу жүріске көшеді, жүре отырып тізбекке өрістетіледі және олардың жолдары бойынша және өткен өтпелері бойынша танкілердің артынан қарсыластың мина аландарынан өтеді.

225. Қарсылас қорғанысының алдыңғы жағына шабуылды және
     батальон (рота) тереңдігіне шабуылды дамыту олармен тікелей шектесу жағдайынан шабуылдау кезіндегідей жүзеге асырылады.

Қарсы ұрыс – шабуылдау ұрысының бір түрі, онда екі жак
та койылған тапсырмаларды шабуылдаумен орындауға үмтылады.
Ол мынадай эртүрлі жауынгерлік жағдай шарттарында: марш бары-
сында, корғаныста қарсы шабуыл жүргізу кезінде, сондай-ак шабуыл-
ды үдету кезінде мүмкін болады. Қарсы ұрыстың максаты – кыска
мерзімде қарсыласты талкандау, бастаманы басып алу жэне одан эрі
іс-қимыл жасау үшін қолайлы жағдайлар жасау.

Қарсы үрыс мыналармен: жағдайдың күрт өзгеруімен және-жа-уынгерлік іс-қимылдардың жедел жүргізілуімен, тараптардың жыл-дам жақындауымен, олардың үрыскд бірден кірісуімен; уакытты үту, бастаманы басып алу мен үстау жэне карсыластан оқ ату артык-шылығын қүру үшін шиеленісті күреспен; тараптардың жауынгер-лік ретінде еркін маневрге жол беретін мэнді аралыктар мен ашық қапталдардың бар болуымен сипатталады. Жауынгерлік ретке өріс-тетуде, ок атуды ашуда жэне үрыс мақсатына кол жеткізуде шешімді мэнге ие шабуылға көшуде қарсыластың алдын алу.

281. Батальон қарсы үрысты алдыңғы жасақта (авангардта) неме-
     се бригаданың басты күштерінің қүрамында, ал рота жорықтык бас
     (бүйір) заставада немесе батальонный басты күштерінің қүрамында
     эрекет ете отырып, дербес жүргізе алады.

Алдыңғы жасақ ол басып алуы тиіс шепте қарсы үрысты тек егер қарсыласты айналып өту мүмкін емес немесе максатқа сэйкес болса жүргізеді.

Авангард (бас жорықтык застава) өзінің козғалыс бағдарында барлауды жоюы, карсы үрыста карсыластың жорықтық күзетін тал-Іқандауы, оның басты күштерін соқкы беруден жэне бригаданың (ал-дыңғы жасақтың, авангардтың) басты күштерінің өрістетілуі жэне ұрыска кіруі үшін қолайлы жағдайлармен қамтамасыз етуі тиіс.

Қарсы үрыста батальонға (ротаға) ең таяу тапсырма қойылады жэне шабуылды жалғастыру бағыты көрсетіледі.

Алдыңғы жасакта эрекет ететін батальонның ең таяу тапсырмасы көрсетілген шепті басып алудан жэне ұстаудан, қарсыластың бас бө-Ілімшелеріне тойтарудын барлык күралдарынан ок атуды жүргізуден және бригаданың басты күштерінің козғалуын жэне өрістетілуін Камтамасыз етуден түрады.

Авангардта эрекет ететін батальонный ең таяу тапсырмасы кар-сыластың күзет бөлімшелерін жоюдан, оның негізгі күштеріне бел-

^-щшюшм^п ^ілчічш исрудсн жэне оригаданың оасты күштерщ өрістетуді жэне үрысқа кіргізуді қамтамасыз етуден түрады.

Бас жорьщтык заставада эрекет ететін ротаның ең таяу тапсырма-сы барлау жэне күзету бөлімшелерін жоюдан, қолайлы шептерді ба-сып алудан жэне батальонның басты күштерін өрістетуді қамтама-сыз етуден түрады.

Бригаданың (батальонның) басты күштерінің кұрамында эрекет ететін батальонның (ротаның) ен таяу тапсырмасы өз бағытында қар-сыластың қарсы эрекет ететін бөлімі (бөлімшесі) бірінші эшелоны батальонының негізгі күштерін талқандаудан, оның артиллериясын жоюдан немесе басып алудан жэне келетін резервтерді жою жэне ша-буьшды дамыту үшін қолайлы жағдайды қамтамасыз ететін шебін басып алудан тұрады.

Қарсы үрыста жауынгерлік рет қуатты бастапқы соққы жасауды қамтамасыз етуі тиіс. Ол, эдетте, қуатты резерв бөліне отырып, бір эшелонға қүрылады. Ротаның жауынгерлік тобы бір эшелонға қүры-лады. Қарсыласты уақтылы қадағалау мақсатында алдын ала, бас жо-рықтық застава қозғалысы басталғанға дейін, барлау (жауынгерлік барлау) шолғыны жіберіледі.

32-тарау. Қарсы ұрыс жүргізу

282. ¥рыс басталысымен алдыңғы жасақтың (авангардтың) коман-
     дир! жағдайды жылдам бағалайды, қарсы үрысқа шешім кабылдайды,
     бөлімшелерге тапсырма қояды, бас жорыктық заставаға қозғалады.
     Бас жорыктық застава ұрысының, жеке бақылауының жэне барлау
     деректерінің нэтижелері негізінде ол жергілікті жерде өзінің шешімін
     нактылайды жэне нақтыланған тапсырмаларды бөлімшелерге жеткізе-
     ді, өзара іс-қимыл жэне ұрысты жан-жақты камтамасыз етудің негізгі
     мэселелері бойынша нүсқаулар береді, сондай-ақ қарсыластың өз қап-
     талдарын айналып өтуге жол бермеуге шаралар қабылдайды.

Қарсы үрыс ниетінде батальон командирі мыналарды айқындай-ды: негізгі күштерді шоғырландыруды жэне маневр түрін; жылжып келе жатқан қарсыласты талқандау тэсілдерін (қай қарсылас, кайда, қандай кезектілікпен, жэне оқ атумен тойтару тэртібін корсете оты­рып, қалай талқандауды жэне оны адасуға келтіру бойынша шара-ларды); жауынгерлік ретін.

283. Міндет кою кезінде батальон командирі жауынгерлік бүй-
     рықта (жауынгерлік өкімде) эдетте мыналарды көрсетеді:

бас жорыктық заставаға – күрамын, козғалыс бағдарын, кандай шепті жэне қандай уақытта басып алу жэне басты күштерді өрістету­ді камтамасыз ету үшін үстап түруды, сондай-ак олардың шабуылы басталысымен іс-кимыл тэртібін;

берілген артиллерия бөлімшелеріне, минаатқыштар батареясына, гранатаатқыштар бөлімшесіне – бас жорыктық застава мен басты күш-тердің ұрысын қолдау жөніндегі міндеттерді, атыс бекіністері ауданда-рын жэне оқ атуды бастауға эзірлік уақытын, оқ атуды бастау, ауыстыру жэне тоқтату белгілерін, үрыс барысында ауыстыру тэртібін;

мотоатқыштар (танк) роталарына – ең таяу тапсырманы жэне шабуылды жалғастыру бағытын, шабуылға көшу шебін, шабуыл уакытын жэне шабуылға көшу шебіне шығу бағдарын, кім сүйемел-дейтінін;

резервке – қүрамын, жауынгерлік реттегі орнын, үрыс барысын-дағы орын ауыстыру бағытын жэне тэртібін;

танкіге карсы бөлімшеге – қапталдарды немесе танкіге қауіпті ба-ғыттарды бүркемелеу жөніндегі міндеттерді, атыс бекіністерін (өріс-тету шептерін), оларға орналасу уақытын, оқ атуды ашу жэне тоқта-ту тэртібін, сондай-ак ұрыс барысында орын ауыстыру тэртібін;

зениттік бөлімшеге – эуе қарсыласына барлау жүргізу секторын, жылжу, өрістету кезінде жэне ұрыс барысында эуе соқкысынан кан­дай бөлімшелерді бүркемелеуді, жауынгерлік реттегі орнын жэне орын ауыстыру тэртібін;

басқа күшейту бөлімшелеріне – батальон бөлімшелерінің қозға-лысын қамтамасыз ету, оларды өрістету жэне шабуылдау тэртібін, жауынгерлік реттегі орнын жэне ұрыс барысында орын ауыстыру тэртібін.

Бас жорықтық заставаға тағайындалған рота командирі міндеттер кою кезінде жауынгерлік бүйрыкта мыналарды көрсетеді:

бас шолғынға – күрамын, жауынгерлік тапсырманы, карсыласпен кездесу кезіндегі іс-қимыл жэне жағдай туралы баяндау тэртібін;

мотоатқыштар (танк) взводтарына – жауынгерлік тапсырманы, қарсыласпен кездесу кезіндегі іс-қимыл тэртібін;

күшейту бөлімшелеріне – орындауға эзір болу тапсырмаларын, ротаның жорықтык жэне жауынгерлік реттегі орнын.

Батальонный басты күштерінің күрамында эрекет ететін ротаның командирі мотоаткыштар (танк) взводтарына тапсырмаларды кою ке-зінде жауынгерлік тапсырманы, шабуылға көшу шебі мен уакытын, өзара іс-қимыл тэртібін көрсетеді.

284. Алдыңғы жасактың (авангардың) карсы ұрысы, эдетте, бас Жорықтық заставаның үрысымен басталады, ол қарсыластың бар-лауымен жэне күзет бөлімшелерімен кездескен кезде оқ атумен Және екпінді іс-кимылмен оларды бірден жояды жэне қойылған

тапсырмаларды орындауды жалғастырады. Күші бойынша артық карсыласты кездестірісімен, бас жорықтык застава колайлы шепк_е орналастырылады, кең майданда белсенді іс-кимылмен оның басты күштеріне соккы береді. Орналаскан шепті үстай отырып, ол бата­льонный басты күштерін маневрлеуді жэне өрістетуді камтамасьіз етеді, ал олар шабуылға көшісімен, оған көрсетілген бағытта бата­льонный бірінші эшелонында шабуылдауға шығады.

Артиллериялық бөлімшелер бірден ок ату бекінісіне орналасты­рылады, карсыластың жақындаған лектеріне ок атуды ашады, оның артиллериясын, танкіге карсы кұралдарын басады жэне бас жорық-тық заставаның үрысын, сондай-ак батальонный басты күштерінің козғалысын, өрістетілуін жэне үрысын сүйемелдейді. Танкіге карсы бөлімше батальонный басты күштерін өрістетуді бүркемелеу үшін кауіп төнетін бағытқа козғалады, ал гранатааткыш бөлімшесі кар-сыластың тірі күші жинақталған бағытта колайлы бекініске орналас­тырылады, өзінің оқ атуымен жаяу эскерді танкілерден (жауынгер-лік машиналардан) бөліп тастайды жэне оны жояды.

Алдыңғы жасақ (авангард) жасырын кіреберістерді, ал кейде аэ-розольмен (түтінмен) бүркемелеуді пайдалана отырып, бас жорық-тық заставасының жэне артиллерияның ок атуымен бүркемелеуінде негізгі күштер шогырланған багытқа жылдам шығады, бірден, эдет­те, қапталға немесе тылға жауынгерлік ретке өрістетіледі жэне ек-пінді шабуылмен карсыластың жорыктық күзетін жоюды аяктайды. Қарсыластың жорықтық күзетін жойып, алдыңғы жасак екпінді түрде оған көрсетілген шепті басып алады жэне оны бригаданың басты күштері келгенге дейін ұстайды, ал авангард қарсыластың басты күштеріне батыл бүзып өтеді жэне оларға сокды береді. Кейін-нен алдыңғы жасақ жэне авангард эдетте бригаданың бірінші эше-лонының қүрамында эрекет етеді.

Зениттік қүралдар жауынгерлік ретте бола түрып, шабуылдаушы бөлімшелерден кейін эуе нысаналары бойынша оқ атуды жүргізуге түрақты эзірлікте орналастырылады.

Батальон бөлімшелері бөгеттер мен кедергілерді айналып өтеді немесе бірден өтеді.

Егер батальонный іс-қимыл бағытында тактикалық эуе десанты түсірілсе, батальон командирі олармен жылдам қосылу жэне бірлес-кен іс-қимылмен койылған тапсырмаларды орындауға барлық ша-раларды кабылдайды.

Барлау (жауынгерлік барлау) шолғыны қарсыластың басты күш-терінің лектерін жүргізеді, оның екінші эшелондарының (резервте-рінің) күрамын жэне козғалу багытын аныктайды.

285. Қарсылас басым күштерімен алдыңғы жасактың оған көрсетіл-
     _ген шепке шыкканда, ал авангардты (бас жорыктық заставасын) өріс-
     тетуде алдын алған жэне шабуыл жасаған жағдайда батальон барлық
     кұралдардан оқ атумен жэне белсенді іс-қимылмен кол жеткізілген шеп-
     те кең майданда карсыласка соккы береді, оған тойтарыс береді жэне
     бригаданың (батальонный) басты күштерін өрістету үшін барынша
     колайлы жағдайлармен камтамасыз етеді. Бұл ретте мотоаткыштар
     бөлімшелері жаяулатылады. Танкілер мен жаяу эскер жауынгерлік ма-
     шиналары (броньды транспортерлер) паналардың артында оқ ату бекі-
     нісіне орналасады жэне карсыласты оқ атумен жояды.
286. Бригаданың (батальонный) басты күштерінің қүрамында түр-
     ған батальон (рота) командирі жауынгерлік тапсырманы алысымен,
     карта бойынша, эдетте, қозғалыста қарсы үрысқа шешім кабылдай-
     ды. Бөлімшелерге тапсырмалар қоюды, өзара іс-қимылды, үрысты
     басқаруды жэне жан-жақты қамтамасыз етуді ол, эдетте, радио ар-
     кылы жүзеге асырады. Кейіннен осы мэселелерді ол жергілікті жерде
     нактылайды.

Батальон (рота) жоғары дэлдікті қарудан қорғау жөніндегі ша-раларды сақтай отырып, жасырын түрде барынша рүқсат етілген жылдамдықпен өз бағытына шығады, жауынгерлік ретке өрістетіледі, карсыласты екпінді шабуылдайды жэне бойлап шабуылдауды арт-тырады.

287. Қарсыластың корғанысқа көшу эрекеті кезінде батальон (ро­та) қолайлы шепте оқ атумен жэне екпінді шабуылмен бірден оның жауынгерлік ретін бүзады, карсыласты жояды, осы шепті басып ала­ды, қойылған тапсырманы орындауды жалғастырады.

Қарсыластың шегінуін байқағанда батальон (рота) дереу ізге тү-суге көшеді, екпінді түрде оның басты күштеріне бүзып кіреді жэне параллель багдарлар бойынша ізге түсіруді жүргізетін бөлімшелер-мен өзара іс-қимылда оларды жояды.

Кіретін қапталда эрекет ететін батальон (рота) кыска жолдармен екпінді түрде карсыластың шегіну бағытына шығады жэне оны ек-пінді түрде шабуылдайды.

288. Бүйір жорықтық заставасында эрекет ететін рота карсылас-пен кездескен кезде ок атумен жэне белсенді іс-кимылмен колайлы шептерде оған соккы береді жэне бригаданың басты күштерін койыл-ған тапсырмаларды орындау үшін маневрлеу мүмкіндігімен камта­масыз етеді.

Бригаданы (батальонды) каптал жақка өрістету кезінде бүйір жо-рықтық застава сонымен катар бас жорықтық застава сиякты да эре­кет етеді.

289. Батальонның техникалык жэне тылдық қамтамасыз ету б_ө_
     лімшелері карсы ү_рыс басталысымен, мүмкіндігінше танктер үщ^
     өтуі қиын аудандарға батальонный жауынгерлік ретінен кейін өрі_с.
     тетіледі. Батальонный медициналык пункті және техникалық бақы.
     лау пункттері батальонный шабуылдаушы бөлімшелерінен кейін ор-
     наластырылады.