Молекула тақырыбы бойынша глоссарий

1. Антикодан – а-РНҚ молекуласына комплиментарлы тРНҚ триплеті.
2. Лидерлік тізбек ДНҚ молекуласы тізбегі үздіксіз синтезделуі.
3. Кешігуші тізбек ДНҚ молекуласы тізбегі үзіліп үзіліп синтезделуі.
4. Геликаза ДНҚ молекуласының тізбегіндегі комплиментарлы нуклеотидтер арасындағы сутектік байланысты үзіп, репликативтік ашаның пайда болуына алып келетін фермент.
5. ДНҚ полимераза жаңа тізбектерді синтездейді.
6. РНҚ полимераза ферменті оперонның бастапқы бөлігі промоторды таниды, ДНҚ молекуласының қос тізбегін ширатады.
7. Транслияция инициясиясы Метионин аминқышқылын тасымалдайтын тРНҚ аРНҚдағы бастаушы кодонды танып, онымен комплиментарлы байланысады.
8. Элонгациясы аминқышқылдар ұзару процесі.
9. Терминациясы рибосома мағынасыз кодонға жетіп, бос қадам жасайды. Аминқышқылдар тізбегі үзіліп тРНҚдан бөлінеді. Жаңа тізбектелген полипептид тізбегі ЭПТ түтіктеріне түсіп, құрылымдық өзгеріске ұшырап, белок қалыптасады.
10. ДНҚ лигаза Оказаки фрагменттерін жалғайды.
11. Топоизомераза репликациялық ашаның алдындағы ДНҚ ның тығыз ширатылған жерлерін босатады.
12. Кодон ДНҚ дағы 3 нуклеотид 1 аминқышқылын кодтайды.
13. Экзон құрылымдық гендердің мағыналық учаскелері.
14. Интрон мағынасыз учаскелер.
15. ДНҚ репликациясы ДНҚ молекуласының өздігінен екі еселенуі.
16. Нуклеотид нуклеин қышқылдарының мономерлері.
17. Полимер (жоғары молекулалы қосылыстар) молекула құрамында өзара химикалық немесе координаттық байланыстармен қосылған жүздеген, мыңдаған атомдары бар және өздеріне ғана тән қасиеттермен ерекшеленетін заттар тобы.
18. Праймаза РНҚ праймерін синтездейтін фермент
19. Прибнев боксы микроағзалар гендерінің промоторында болатын және транкрипция факторы сигма ақуызбен байланысып, транскрипцияны инициициялайтын учаске.
20. Промотор транкрипция басталатын ДНҚ молекуласының бір учаскесі
21. Транскрипция ДНҚ молекуласындағы ақпараттың РНҚ молекуласына көшірілуі (РНҚ синтезі)
22. Транслияция белок құрамы жазылған ақпараттың нуклеотид тізбегінен полипептид тізбегіне ауыстырылуы.
23. Фолдинг ақуыз молекуласының оралып, үш өлшемді табиғи құрылымының түзілу процесі
24. Шаперондар ақуыз фолдингін жеңілдететін ақуыздар. Температуралық шок ақуыздар деп атауы олардың синтезделуі стресс жағдайында айтарлықтай жоғарылайды.
25. Генетикалық код ДНҚ дағы бір генде белгілі бір ретпен орналасқан нуклеотидтер жүйесі белок молекуласындағы амин қышқылдарының орналасу ретін анықтайды.
26. Оказаки фрагменттері кешігуші тізбек негізінде синтезделеді. 1000-2000 нуклеотидтерден тұратын қысқа бөліктер.
27. Процессинг пре РНҚ ның пісіп жетілу процесі
28. Сплайсинг пре аРНҚ экзондарының бір бірімен жалғасуы
29. Нәруыздың бірінші реттік құрылымы ақуыз молекуласындағы аминқышқылдар бір бірімен пептидтік байланыс арқылы байланысып полипептидтік тізбегін пайда етеді
30. Нәруыздың екінші реттік құрылымы пептидтік тізбектіктің фрагменттері алғаш Альфа ширатпа және бетта құрылым күйінде болады.
31. Нәруыздың үшінші реттік құрылымы полипептид тізбегінің, екінші реттік құрылымның, құрылымсыз учаскелердің кеңістікте глобула конфармациясына жинақталып, табиға нативти құрылымның түзілуі.
32. Ген полипептид не нуклеин қышқылының синтезделуін анықтаушы ДНҚ бір учаскесі
33. Репликативтік аша репликация басталатын учаске.
34. Прокариот ядросы толық қалыптаспаған бір жасушалылар. Көк жасыл балдырлар мен бактериялар.
35. Эукариоттар ядросы қалыптасқан ағзалар. Өсімдіктер жануарлар адамдар.
36. Ядролық поралық кешен ядро мембранасында орналасқан, заттардың ядроға не ядродан цитоплазмаға өтуін қамтамасыз ететін және хромосомалар бекінетін ақуыздардан құралған ерекше қабат.
37. Цитоплазма ядроны қоршап жатқан жасуша бөлігі, қоймылжық сұйықтық.
38. ЭПТ ұзынша келген қуысты түтікшелер мен өзекшелерден тұратын, қабырғасы биологиялық жарғақтармен шектелген  жасуша цитоплазмасының органелласы.
39. Митохондриялар жіпше және түйіршік тәрізді АТФ ті синтездейтін органелла.
40. Лизосомалар жасушаішілік ас қорыту яғги заттарды ыдырату қызметін атқаратын жасуша органелласы.
41. Жасуша орталығыжасушалардың митоздық бөлінуін қамтамасыз ететін органелла
42. Ядро тұқым қуалаушылық ақпараттың сақталуы және осыған байланысты жасуша цитоплазмасындағы белоктар мен ферменттердің түзілуін қамтамасыз ететін жасушаның ең ірі органелласы.
43. Гликокаликс барлық жасушалар плазмолеммаларымен тығыз байланысып, олардың сыртқы жарғақ үсті қабатын құрайды. Гликокаликс — тарамдалған тым жіңішке күрделі көмірсулар — гликопротеидтер мен гликолипидтер жіпшелерінен тұрады.
44. Гольджи кешені бір-бірімен қабаттаса тығыз орналасқан жалпақ жарғақты 5 – 10 «цистернадан» және олардың шетіндегі ұсақ көпіршіктерден құралған органоид. Мұнда өндірілген өнімдер жинақталып, пісіп жетіліп, сыртқа шығарылады, Жасуша лизосомаларының түзілуіне қатысады.