Ас қорыту жүйесінің қызметі

1.Тема: Ас қорыту жүйесінің қызметін зерттеу әдістері. Асқазандағы және ішектің әр-түрлі бөліміндегі ас қорытылуының физиологиялық негіздері.

2.Мақсаты: Дені сау адамның ағзасындағы асқорыту жүйесінің қызметінің негізгі зандылықтары, ас қорыту жүйесінің бұзылын емдеу жолдары және оны басқару тетіктері туралы студенттерде түсінік қалыптастыру.

Оқыту мақсаты:асқорыту жүйесіндегі ағзалардың жұмысын реттейтін физиологиялық процестерді түсінуді, балаларда асқорытудың ерекшеліктерін талдауды, рН-метрияны өткізді үйрету.
Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Ағзаны қоректік заттармен әрдайым қамтамасыз ететін функционалдық жүйе.
Асқорыту: оның түрлері, негізгі кезеңдері. Асқорытуды реттеудегі принциптер мен тетіктері.
Ауыз қуысындағы асқорыту.шайнау, жұту, жұту фазалары.
Сілекей бөлу. Сілекейдің мөлшері, құрамы және қасиеттері.
Асқазанның секреторлық қызметі.
Асқазан шырынының құрамы мен қасиеті.
Ішектегі ас қорытылуының ерекшеліктері. Ішек шырыны, оның құрамы қасиеті.
Балаларда асқорытудың ерекшеліктері.
Білім берудің және оқытудың әдістері: Тақырып бойынша практикалық жұмыстарды жасау (клинико-физиологиялық әдістеме негіздері), шағын топтарда жұмыс жасау, жұптасып жұмыс жасау, зерттеу нәтижелерін талқылау, дискуссия, атластармен жұмыс жасау, жұмыс нәтижесін суреттеу, практикалық жұмыстарды орындауды хаттамалау және қорғау, жағдайлық есептерді шешу.

№ 1тәжірибелік жұмыс.

Крахмалдың сілекей ферментінде ыдырауы.

Жұмыстың мақсаты: Денедегі қалыпты температурада сілекейдің амилаза ферменті крахмалды қанттарға дейін ыдырататынын дәлелдеу.

Әдістеме: Төрт түрлі пробирканы алып, оның үшеуіне 6 мл ден 1 % қайнатылған крахмалды, ал төртінші пробиркаға 6 мл 1% қайнатылмаған крахмал құяды. Одан соң 1-ші пробиркаға 1 мл дистильденген суды, 2-ші және 4-ші пробиркаларға 1 мл сілекей және 3-ші пробиркаға 1 мл сілекейді жақсы қайнатылған күйде құяды. Барлық пробиркаларды 5-10 мин-ға 37-38 градус температурадағы термостатқа қояды. Әр пробиркалардағы заттарды екі бөлікке бөліп алып, крахмал және қанттың сапалық сынағын тексеру.

Крахмалға сапалы сынақ:

Жоғарыда айтылған пробиркаларға 1-2 тамшы йод ерітіндісін құямыз. Көкшіл түс 1-3-ші пробиркада байқалады, бұл сол пробиркадағы крахмалдың мөлшерін көрсетеді, ал 2-ші пробиркада түсті көрсеткіш байқалмайды. Қорытынды жасаңдар.

Қантқа сапалық сынақ:

Жоғарыда айтылған пробиркаларға 10 % 3 мл NaOH және 1 мл 1% CuSO4 қосады. Оларды қайнатып 2-ші пробиркада қоңыр-қызыл түстің пайда болғанына көз жеткіземіз, бұл қанттың мөлшерін көрсетеді.

Жұмыстың қорытындысын және нәтижесін жасаңдар.

№ 2 тәжірибелік жұмыс.

Сүт, ет және нан тағамдарын пайдаланудағы асқазан сөлінің секреция жұмысын оқып үйрету.

Жұмыстың мақсаты: Асқазан безі секрециясының бейімделгіштік қасиетіне көз жеткізу.

Әдістеме: Оқу таблицасын және 3 түрлі түсті қаламды пайдалана отырып, 2 график салыңдар. Асқазан сөлінің сызбасы секреция және нан, ет, сүтті бірдей дәрежеде қолданғандағы оның қорыту күші. Қорытынды жасаңыз: секреция мен асқазан сөлінің ерекшелігін: нанды, етті, және сүтті мөлшеріне, ұзақтығына, қышқылдығына және сөл бөлінуінің максимум ұзақтығын анықтау.

Асқазан сөлінің нанды, етті, сүтті пайдаланғандағы әсерінің сызбасын талдау

Асқазан сөлінің бөлінуінің негізгі қоздырғышы тағамда қолданатын заттар болып табылады. Асқазан безінің әр түрлі тағамдарға функцияналды бейімделуі, асқазанның әртүрлі секторлық реакция жұмысында байқалады.

Асқазан секреторлық аппаратының белгілі бір тағамға жеке бейімделуі сол тағамның сапасына, дәрежесіне тағамдану ретіне байланысты. Секреция бөлуінің негізгі қоздырғышы ақуызды тағамдар болып табылады. Ақуыз және оны қорытатын азықтар сөл бөлінуінің айқын әрекеті. Етті қабылдағаннан кейін, 2 сағат өткеннен соң асқазан сөлі секрециясының жұмысы күшейе түседі. Етті көп қабылдағаннан кейін, асқазан сөлі қышқылды мөлшерден тыс бөліп, асқазан жұмысы бұзылады.

Көмірсулы тағамдар(нан)– секреция бөлінуінің ең әлсіз қоздырғышы болып табылады. Нанның химиялық қоздырғыштары аз болғандықтан, қолданғаннан кейін 1 сағат ішінде жауапты секреторлы қызмет пайда болады (сөл бөлінуі рефлекторлы) жылдам азайып, белгілі бір дәрежеде орнығады. Көмірсулы тағамдарды көп пайдаланған кезде қышқылдық және асты қорытудағы қышқылдың күші бәсеңдейді.

Сүт майларының асқазан сөлі секреция жұмысына 2 сатыдағы әсері:

Тежелуші 2)қоздырушы. Бұл осы тағамдарды пайдаланғаннан кейін секреторлы реакцияның жұмысы тек 3-ші сағатта ғана жұмыс істейтінімен түсіндіріледі. Майлы тағамдарды пайдаланғаннан кейін асқазан секрециясының тағамдық тітіркендірушіге әсерінің артуы, оның екінші секреторлық периодында іске асады. Сөлдің асқорыту күшінің жұмысы етті тағамның ретіне қарағанда, майлы тағамдарда төменірек болады , ал көмірсулы тағамдарда жоғары болады.

Сонымен қатар сөлдің бөлінуінің оның қышқылдығы, белсенділігі, тағамның мөлшеріне де байланысты, яғни егер тағамды көп мөлшерде пайдаланса, асқазан сөлінің жұмысы да күшейеді.

Осыны негізге ала отырып, етті, сүтті, нанды тағамдарды пайдаланғанда сөлдің секрециялық жұмысын мына кесте арқылы көрсетуге болады

Көрсеткіш деңгейлері	Максималды	Орташа	Минималды
Сөлдің мөлшері	ет	нан	сүт
Секреция ұзақтығы	нан	ет	сүт
Сөлдің қышқылдығы	ет	сүт	нан
Асты қорыту күші	нан	ет	сүт

№3 тәжірибелік жұмыс.

АЦИДОГАСТРОГРАФИЯ (рн-МЕТРИЯ)- – инструкциясынан алынған мәлімет.

Микропроцессорлы ацидогастрометр АГМ-МП-03-1 асқазанның қышқыларттыру қызметін данамикалық бақылауында водород иондарының активтілігін рН бірлігінде өлшеу ішін беймделген. Бұл құрал асқазан –ішек жолдарының рН-зонд жұту арқылы және ұзбей КФБЮ 943119.001 асқазан-ішек жолдарының кез келген бөлімінде қышқылдығын анықтап тіркеуге, гастроэнтерологиялық зерттеуін жүргізуіне мүмкіндік береді.

Бақылау:

Жағдайлық есептерді шешу:

№ 3 есеп

Неге және кандай жағдайларда дәрігер механикалық және химиялық аяулы тағам тағайындайды?

Шешу алгоритмі:

– Асқорыту жүйесінің механорецепторлы және хеморецепторлы аппараты;

– Рецепторлы аппараттың үлестіру градиенті;

– Асқорыту әрекетіндегі асқазан- ішектік жолындағы механикалық және химиялық тітіркендіргіштердің рөлі;

– жеңілдетілген (щадящяя) ашығу туралы түсінік.

№ 4 есеп

Егер он екі елі ішекке HCL енгізсе, асқазан сөлінің секрециясы қалай өзгереді?

Шешу алгоритмі:

– HCL секрециясы мен түзілу тетіктері;

– HCL-дың асқорытудағы ролі;

– қалыпты жағдайда он екі елі ішек қызметі үшін HCL-дың мәні(он екі елі ішектің секреторлық қызметіне, он екі елі ішектің инкреторлық қызметіне, пилорикалық сфинктер қызметі үшін асқазанның секреторлық қызметіне);

– асқазанға рефлекторлық және гормональдық әсері;

№ 8 есеп

Неліктен өте ыстық тамақ ішкеннен кейін біраз уақыт дәм сезінуі жойылады?

Шешу алгоритмі:

– Дәм сезу қабілеті туралы түсінігі және оның қалыптасу тетіктері;

– дәм сезу анализаторының көпканалділігі және полимодалділігі;

– рецептор мен орталық аймақтарда функционалды қарым-қатынасы;

– табалдырықты және табалдырықтан асатын тітіркендіру туралы түсінік;

– жүйке орталығының доминантты күйі туралы түсінік және доминантты ошақтың қасиеттері;

№ 21 есеп

Егер қанда глюкоза концентрациясы 10 мг%, ал ішектердің ойықтарында -20 мг% болса, онда ол ішектерде сіңіріледі ме?

Шешу алгоритмі:

– аппараттың гисто – функционалдық сипаттамасы, аш ішек сөлінің сіңірілуі;

– заттарды сіңіру тетіктері (пассивті және белсенді);

– глюкозаны сіңіру ерекшеліктері;

– берілген шарттарда глюкозаның сіңірілуі: қанда – 100мг%, ішекте– 200мг%.

1.Тема: Ішектің түрлі бөлімдеріндегі ас қорытылуының физиологиясы. Ұйқы безінің асқорытудағы маңызы.

2.Мақсаты: Дені сау адамның ағзасындағы әр түрлі ішектің бөлімдеріндегі асқорыту жүйесінің қызметерінің негізгі зандылықтары, асқорыту жүйесіндегі ішектер мен ұйқы безінің бұзылысын емдеу жолдары және оны басқару тетіктері туралы студенттерде түсінік қалыптастыру.

Оқыту мақсаты: Ішектер мен ұйқы безінің әрекеттерін реттейтін физиологиялық процестерді түсінуге, рН-метриямен жүргізілетін дағдыларды үйрету.
Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Панкриатикалық сөлдің құрамы мен қасиеттері.
Панкриатикалық секрецияның реттелуі: а) күрделі-рефлекторлық фаза; б) гуморальдық фаза.
Ішек сөлі, оның құрамы мен қасиеттері.
Асқазан-ішектік жолдағы бұлшықеттің жиырылу түрлері, оның сипаттамасы.
Асқазан-ішектік жолдың моторлық функциясын реттеу.
Негізгі қоректік заттарды сіңіру, сіңіру механизмі, оның реттелуі.

Білім берудің және оқытудың әдістері: Тақырып бойынша практикалық жұмыстарды орындау (клинико-физиологиялық әдістемені меңгеру), шағын топтарда жұмыс жасау, жұптасып жұмыс жасау, зерттеу нәтижелерін талқылау, дискуссия, атластармен жұмыс жасау, жұмыс нәтижесін суреттеу, практикалық жұмыстарды орындауды хаттамалау және қорғау, жағдайлық есептерді шешу.

Тәжірибелік жұмыс №1.

АСҚАЗАН СӨЛІНІҢ АҚУЫЗДЫ ҚОРТУЫ.

Жұмыстың мақсаты: Пепсиннің оптималдық жағдайда әсерін анықтау.

Әдістеме: 6 пробиркаға бірдей мөлшерде кесілген бақаның (немесе фибриннің) бұлшықеттерін салу керек. Сонан соң кезекпен 2мл-ден келесі ерітінділерді құямыз: бірінші және екінші пробиркаға асқазан сөлін; үшіншіге -алдын ала жақсылап қайнатылған асқазан сөлін; төртіншіге -пепсиннің судағы ерітіндісін; бесіншіге- пепсиннің содадағы ерітіндісін; алтыншыға -әлсіз тұз қышқылын (0,5%) құямыз.

Екінші пробирканы мұз салынған банкіге, қалғандарын температурасы 37-40⁰болатын термостатқа 40 минутқа қоямыз. Осы уақыт өткеннен соң пробиркаларды бір мезгілде алып, әрбір пробиркадағы сұйық бөлігіне биурет реакциясын жасау керек. Ол үшін зерттелетін ертіндідегі 10 тамшы 10% натрий сілтісінің ерітіндісін және 5 тамшы 2% мыс купоросы ерітіндісін құю керек.

Ерітіндіде ақуыз болса, ерітінді көк-күлгін түске боялады. Белок –альбумоза және пептон болса қызыл түске боялады. Тәжірибенің қорытындысын сызба нұсқаға түсіреміз.

Пробирка №	Барлық ферменттер	Ортаның рН-ы	Ортаның температурасы	Биурет реакциясы	Қортынды

Пепсин үшін қай ортада оптимальды жағдай екендігі туралы қортындыға келу.

Тәжірибелік жұмыс №2.

АСҚОРЫТУ ҚЫЗМЕТІН ЗЕРТТЕУДЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ЖАНУАРЛАРҒА ЖАСАЛАТЫН ОПЕРАЦИЯЛАРДЫ ЗЕРТТЕУ.

Жұмыстың мақсаты: Асқорыту аппаратының қызметін зерттеуде әдістемемен танысу.

Әдістеме: Оқу кестелерін қолдана отырып, сызба-нұсқа салу: өңештен үлкен және кіші қиғаштықтан келетін кезбе жүйкелері бар операция жасалмаған асқазан;Павлов бойынша асқазан, Гейденгайн бойынша асқазан.

Әр әдістеменің қасиеттері бойынша қорытынды жасаңыз.

7.Бақылау:

Жағдайлық есептерді шешу:

№ 45 есеп. Ауыр жарақаттан кейін ащы мен мықымдық ішектерінің жарақаты пайда болды. Бұл ішек бөлімнің 2/3 ұзындығы алынып тасталды. Операциядан кейінгі уақыт жақсы өтті. Бұл жағдайда қабыну болуы мүмкін бе?

Шешу алгаритмі:

– асқорыту этаптары және ащы ішектің асқорытудағы ролі;

– қуыстық және мембрандық асқорыту туралы түсінік;

– асқорыту мен сіңірудің байланысы;

– аш ішек бөлімдері процестерінің реттелуі;

№ 4 есеп.

Егер он екі елі ішекке HCL-ды енгізсек асқазан сөлінің секрециясы қалай өзгереді?

Шешу алгоритмі:

– HCL-дың түзілу мен сектеция тетігі;

– НCL-дың асқорытудағы ролі;

– қалыпты жағдайда HCL-дың он екі елі ішектің қызметі үшін маңызы (он екі ішектің секреторлық қызметі, он екі ішектің инкреторлық қызметі, полиритикалық сфинктер қызметі үшін секреторлық функциясы);

– асқазанға рефлекторлық және гормональдық әсерлері.

№ 8 есеп.

Неліктен өте ыстық тағам қабылдаудан кейін дәм сезу қабілеті біраз уақыт жоғалады?

Шешу алгоритмі:

– дәм сезі қабілеті туралы түсінік және оның түзілу тетіктері;

– дәм сезу анализаторлардың полимодальдылығы және көпканалдылығы;

– рецептор аймағы мен орталық функционалдық қарым-қатынасы;

– табалдырық және табалдырық асырарлық тітіркендіру туралы түсінік;

– жүйке орталығының доминантты күйі мен доминантты ошақ қасиеттері туралы түсінік;

1.Тақырыбы: Сөл түзілуді реттеудегі бауырдың рөлі және сөлдің асқорытуға қатысуы.

2.Мақсаты: Сау адам ағзасында өттің түзілуі мен бөлінуі процесстерінің негізгі зандылықтары туралы студенттердің білімдерін үйлестіру, басты принциптерін түсіну үшін олардың механизімдерін және бауырдың функционалды жұмысының бұзылуының компенсация жолдарын түсіндіру.

Оқыту мақсаты: бауырдың жұмысын қалыптастыратын өт түзу мен бөлуінің физиологиялық процесстерін түсінуге, бауырдын функцияларын зерттеуге үйрету.
Тақырыптың негізгі сұрақтары:

Өттің асқорытудағы маңызы.
Өттің құрамы мен қасиеті.
Өт тузудің реттелуі.
Өт түзу процессін күшейтетін негізгі қоректік заттар.
Өт бөлу механизмі.
Өт түзу мен өт бөлудегі гуморальді және рефлекторлық реттелуі.

Білім берудің және оқытудың әдістері: Тақырып бойынша практикалық жұмыс жасау (клинико-физиологиялық әдістемені меңгеру), топшаларда жұмыс істеу, Жұптасып жұмыс жасау, зерттеудің нәтижесін талқылау, дискуссия, атласпен жұмыс істеу, жұмыс нәтижесін аьбомға салу, практикалық жұмыстың орындалу туралы хаттамаларды толтыру мен қорғау. Бақылау жұмыс.

Тәжірибелік жұмыс №1.

Өттің майға әсері.

Жұмыс мақсаты: Өттің фильтірленуге және майдың эмульгирлеуіне әсерін зерттеу. Әдістеме: Варонкаға салынған сүзгілердің бірін өтпен, екіншісін сумен жақсылап сулаймыз. Воронканы пробиркаға салып, оған аз ғана май құйамыз. Өтпен суланған сүзгіден май аз уақытта сүзіледі, ал сумен суланған сүзгіден май сүзілмейді.

Үшінші пробиркаға 5 мл өт, 0,5 мл сұйық май мен 1 мл су құйып, жақсылап араластырамыз. Нәтижесінде тұрақты эмуьсия түзіледі.

Жұмыс нәтижесін қорытындылаймыз.

7.Бақылау:

Жағдайлық есеитерді шешу:

Есеп № 35. Он елі ішекке өттің түсуі шектелген. Бұл ас қорыту процесіне қалай әсер етеді?

Шешу алгаритмі:

– өттің бөліну динамикасы;

– өттің құрамы мен мөлшері;

– асқорыту мен сіңірілудегі өттің ролі;

– өт бөлінуін, өт түзілуін реттеу.

Бақылау сұрақтары:

Асқорыту процесінің анығы.
Қан құрамындағы қоректік заттардың қалыпын сақтайтын функционалдық жүйе. Ас орталығы. Ашығу, шөлдеу, тойынудың туу механизмдері туралы қазіргі көзқарастар.
Асқорыту бездерінің функцияларын зерттеу әдістері. И. П. Павловтың хроникалық зерттеу әдісінің түзілуі, басымдылығы.
Ауыз қуысының асқорыту процесіндегі ролі.
Сілекейдің құрамы мен қасиеті.
Сөзсіз сөл бөлу рефлексінің рефлекторлық доғасының сызбанұсқасы.
Әр түрлі тағамдық және жағымсыз заттарға қалыптасатын мінез құлық.
Асқазандағы асқорыту процесінің жалпы сипаты.
Асқазан сөлінің құрамы мен қасиеті.
Асқазан секрециясының реттелуі.
Панкреатикалық сөлдің құрамы мен қасиеті.
панкреатикалық секрецияның реттелуі: а) күрделі-рефлекторлық фаза; б) гуморальдық фаза.
Ішектік сөл, оның құрамы мен қасиеті.
Асқазан-ішек жолдарындағы бұлшық етінің жиырылу түрлері, олардың сипаттамасы.
Асқазан-ішек жолдарындағы моторлық функциясының реттелуі.
Негізгі қоректік заттардың сіңірілуі, сіңірілу механизімі, оның реттелуі
Өттің асқорытудағы ролі.
Өттің құрамы мен қасиеті.
Өт түзілуінің реттелуі.
Өт түзілуін күшейтуші негізгі қоректік заттар.
Өт бөлінуінің тетігі.
Өттің түзілуі мен бөлінуінің рефлекторлік және гуморальдік реттелуі.

Қорытынды бақылаудың тестері:

Ұйқы безі сөлінің протеолиттік ферменттерін атаңыз?

А) пепсин, трипсин, амилаза, липаза;В) липаза, химотрипсин, трипсин, амилаза;

С) энтерокиназа, амилаза, липаза;

Д) энтерокиназа, пепсин, трипсин, липаза;

Е) трипсин, мальтаза, пепсин, лизоцим.

Адам сілекейінің негізгі ферменттері?

А) амилаза, мальтаза;

В) амилаза, липаза;

С) липаза, энтерокиназа;

Д) амилаза, пепсиноген;

Е) энтерокиназа, мальтаза.

Аш ішектегі қозғалыс түрлері:

А) перестальтикалық, антиперестальтикалық;

Б) маятник тәрізді, ырғақты бунақтану, антиперистальтикалық;

С) тонустық, антиперестальтикалық, ырғақты бунақтану ;

Д) маятник тәрізді, бунақтану, тонустық, перистальтикалық;

Е) антиперистальтикалық, маятник тәрізді.

4. Ас қорыту процесіндегі секретиннің ролі қандай?

А) қарын сөлінің бөлінуінің қоздырады;

В) ұйқы безі сөлінің бөлінуін күшейтеді;

С) сілекей бөлінуін қоздырады;

Д) қарын және ішек сөліні бөлінуін қоздырады;

Е) өт бөлінуін тежейді.

5. Ұйқы безінен бөлінетін липаза қандай затпен белсендіріледі?

А) пепсинмен;

В) трипсинмен;

С) химотрипсинмен;

Д) өтпенен;

Е) НCl.

6. Қарын сөлінде аталған ферменттердің қандай түрлері бар?

А) пепсин, липаза, гастриксин;

В) ренин, энтерокиназа, пепсин;

С) пепсин, трипсин, химотрипсин;

Д) трипсин, химотрипсин, амилаза;

Е) химозин, секретин, холин.

Оқшауланған ішек кесіндісінің моторикасына келесі заттар қандай әсерін тигізеді?

А) адреналин үдетеді, ацетилхолин тежейді;

В) адреналин тежейді, ацетилхолин үдетеді;

С) адреналин әсер етпейді, ацетилхолин үдетеді;

Д) адреналин тежейді, ацетилхолин әсер етпейді;

Е) адреналин әсер етпейді, ацетилхолин тежейді.

8. Энтерокиназа дегеніміз не және ол қай жерде түзіледі?

А) энтерокиназа гормон, асќазанда түзіледі;

В) энтерокиназа гормон, аш ішекте түзіледі;

С) энтерокиназа фермент, 12 елі ішекте түзіледі;

Д) энтерокиназа фермент, асқазанда түзіледі;

Е) энтерокиназа фермент, бауырда түзіледі.

9. Қандай сілекей бездері көбіне серозды секрет бөледі?

А) шықшыт бездері (околоушные);

В) жақ асты бездері;

С) ауыз қуысындағы ұсақ бездер;

Д) тіл асты бездері;

Е) тіл асты және жақ асты бездері;

10. Гастриннің атқаратын негізгі ролі:

А) ұйқы бездері ферменттерін белсендіреді;

В) қарында пепсиногенді пепсинге айналдырады;

С) қарын сөлі бөлінуін күшейтеді;

Д) өттің бөлінуін күшейтеді;

Е) ұйқы безі секрециясын күшейтеді;

11. Қандай жағдайда трипсиноген трипсинге өтеді:

А) қарын сөліндегі тұз қышқылының әсерінен;

В) өт әсерінен;

С) 12 елі ішектің кілегей қабатымен жанасқанда;

Д) қарын сөлі ферменттерінің әсерінен;

Е) химустың әсерінен;

12. Сілекейдің негізгі ферменттері:

A)мальтаза мен энтерокиназа;

B)амилаза мен мальтаза;

C)амилаза мен липаза;

D)мальтаза мен липаза;

E)пепсин мен гастриксин.

1 Ұйқы без сөлінде болатын ферменттер:

A)пепсиноген,трипсин,амилаза,липаза,энтерокиназа;

B)трипсиноген,химотрипсиноген,амилаза,липаза,нуклеаза;

C)химотрипсин,энтерокиназа,амилаза,липаза;

D)трипсиноген,пепсин,энтерокиназа,липаза;

E)пепсиноген,гастриксин,энтерокиназа,амилаза.

Тоқ ішектің бактериальды флорасы:

A)ішек қозғалысын тежейді;

B)өсімдік клетчаткасының ыдырауын қамтамасыз етеді;

C)асқазан сөлінің бөлініп шығуын күшейтеді;

D)сіңіруді күшейтеді;

E)өттің бөлініп шығуын қамтамасыз етеді.

Асқорыту жолдарының қимылдарын күшейтетін:

A)энтерогастрон,өт сұйықтығы,тироксин;

B)өт сұйықтығы,симпатикалық талшықтардың тітіркенуі,секретин;

С)серотонин,құрсақ нервтің тітіркенуі,гастрин;

D)ацетилхолин,кезбе нервтің тітіркенуі,өт;

Е)адреналин,инсулин,құрсақ нервтің тітіркенуі.

Асқазаннан сөлдің бөлініп шығуының кезендері келесі:

A)механикалық,күрделі рефлекторлық,ішек;

B)күрделі рефлекторлы, асқазандық, ішектік;

C)гуморальды,ішектік,күрделі рефлекторлы;

D)мидың қатысуымен өтетін кезең,химиялық,механикалық

E)ішектік, асқазандық, шартсыз рефлекторлы

Асқазан сөлдің бөлініп шығуын күшейтетін:

A)энтерогастрон,холецистокинин;

B)адреналин,бульбогастрин;

C)вастрон,секретин;

D)гистамин,гастрин;

E)соматостатин,серотонин.

Парасимпатикалық жүйкелердің тітіркенуінен ас қорыту жолдарының қимыл қызметтері:

A)күшейеді;

B)тежелуге ұмтылады;

C)тоқтайды;

D)өзгермейді;

E)төмендеп кейін күшейеді.

Ішек түктерінің қозғалысын күшейтетін:

A)адреналин,өт қышқылдары;

B)вазоинтестинальды пептид,энтерокиназа;

C)секретин,өт;

D)энтерогастрон,глюкоза;

E)вилликинин,өт қышқылдары.

Асқазан сөлінде пепсиногенді активтендіретін:

A)өт;

B)сілекейдегі амилаза:

C)асқазан сөліндегі тұз қышқылы;

D)ішек сөліндегі энтерокиназа;

E)натрий бикарбонаттар.

Асқорыту жолдарының секреторлы және қимыл әрекеттерін

күшейтетін жүйке:

A)симпатикалық;

B)соматикалық;

C)парасимпатикалық;

D)сенсорлы;

E)афферентті.

Өттің әсерінен асқорыту жолдарының қимыл-қызметтері:

A)жоғарлайды;

B)төмендейді;

C)өзгермейді;

D)жойылады;

E)фазалық түрде өзгереді.

Асқазан секрециясын тежейтін:

A)көмірсулар;

B)майлар;

C)судын қабылдауы;

D)жеміс шырыны;

E)белоктар.

Белоктарды ыдырататын ферменттер:

A)пепсин,гастриксин,липаза;

B)амилаза,трипсин,пепсин;

C)трипсин,сахараза,энтерокиназа;

D)пепсин,трипсин,химотрипсин:

E)химотрипсин,лактаза,липаза.

Көмірсуларды ыдырататын ферменттер:

A)липаза,мальтаза,пепсин,трипсиноген;

B)амилаза,пепсин,галактаза,энтерокиназа;

C)амилаза,пепсин,рибонуклеаза,липаза;

D)амилаза,мальтаза,лактаза,сахараза;

E)химотрипсин,лактаза,сахараза,липаза.

Аштық сезімінің пайда болу себептері:

A)дене температурасының жоғарлауы мен су мөлшерінің азаюы;

B)дене салмағының және қан плазмасының осмостық қысымының

төмендеуі;

С)қандағы глюкозаның төмендеуі мен аминоқышқылдардың жоғарлауы;

D)қандағы глюкоза мен аминоқышқылдардың төмендеуі;

E)қандағы глюкоза мен аминоқышқылдардың жоғарлауы.