Өкпенің іріңді аурулары бар науқастардың ішіндегангренозды абсцестері бар науқастар ауыр топқа енеді. Гангрена кезінде өкпе тінінің массивті инфильтрациясы фонында некроз болады,ал сау және зақымданған тін арасындағы демаркациялық шекара мүлдем болмайды.Жиі өкпенің төменгі бөлігі зақымданады,ал плевра жағынан реакция,абсцеске қарағанда,жиі кездеседі.Өкпенің шірінді ыдырау өнімдері және бактериялық токсин деструкция аймағын үлкейтетін қабыну медиаторларын,соның ішінде, ең бірінші қабынулық цитокиндерді және активті радикалдарды белсендіреді.Осыған байланысты ағзаның қабынуға қарсы реакциясы жүйелі сипатқа айналады, иммунды жүйе бақылауы әлсірейді немесе жоғалады.
Клиникалық көріністері. Аурудың басы өкпе абсцесіне ұқсайды.Кеуде тұсындағы ауру сезімі айқын білінеді, өкпе паренхимасының шірінді ыдырауынан пайда болатын ауыздан сасық иістің шығуы ерте білінеді.Иістің қатты білінетіні соншалық,ол тіпті, алыстан білінеді және науқаспен бір палатада болу мүмкін емес. Дене қызуы жоғары болады. Анаэробты немесе аралас инфекция қатысуын білдіретін шірінді иісі бар және ет жуындысына ұқсас (кір-сұр түсті) көп мөлшерлісұйық қақырық өте ерте бөлінеді.Іріңді үрдіске плевра қатысып,плевра эмпиемасының дамуына әсер етеді.
Науқасты қарап тексергенде, тыныс жетіспеушілігі – тері жабындыларының бозаруы,ентігу,цианоз айқын білінеді.Науқастың жағдайы тез ауырлайды. Науқас мәжбүрлік қалыпта – созылған күйі қолына тіреліп отырады.Қабырғалары жұмсақ тіндерінің астында рельефті контурланады. Зақымданған аймақтағы кеуде торы тыныс алуға қатыспайды,қабырғааралықтар тарылған.Жөтелген кезде қақырық түсуі жоғарылайды,қақырық түсі –кір-сұр,жасыл немесе шоколад түсті.Кей жағдайда қақырық арасында өкпенің ұсақ өлі тіндері болады.Аурудың негізгі ерекшелігі – тәулігіне 500–1000 мл-ге дейін және одан көп мөлшердетолық ауызбен,үздіксіз,фибрині бар іріңді қақырықтың түсуі.
Физикалық зерттегенде, зақымдану аймағы перкуссияда дұрыс емес контурлы(нұсқалы) ошақ түрінде анықталады.Перкуторлы дыбыс тұйық,дауыс дірілі күшейген,әртүрлі калибрлі көптеген ылғалды сырылдар естіледі.
Рентгенологиялық зерттегенде, өкпенің сәйкес зонасында шекаралары анық емес,күн сайын прогрессивті өсетінбірыңғай қараю аймағын көруге болады. Плевралық қабаттасу байқалады.
Деструкция қуысы бронхпен байланысқанда өкпе тінінің инфильтрациялану фонында әртүрлі көлемде және дәрежеде ауамен және іріңмен толған деструкция қуыстары анықталады. Компьютерлік томографияда ірі қуыстарда әртүрлі көлемдегі секвестрлер байқалады.Өкпенің субплевралды құрылымдарын және плевра ауруларын диагностикалау үшін ультрасонография қолданылады.
Лабораторлы көрсеткіштер: лейкоцитоз (20000–-30000),гипо-протеинемия, ЭТЖ 60–70 мм/сағ.Қанды сепкенде, бактеремия анықталады.
Дифференциалды диагностика өкпе обырымен,туберкулезді кавернамен, эхинококты кистамен, плевра эмпиемасымен жүргізі-леді.
Емі.Гангренозды абсцестері және өкпе гангренасы бар науқас-тарда іріңді интоксикация және волемиялық бұзылыстарайқын болғандықтан, кең спектрлі антибиотиктер көмегімен жүзеге асырылатын инфекциямен күресуге, су-электролиттік және метаболикалық бұзылыстарды түзетуге жүрек-қантамыр және тыныс алу жүйесінің,бауыр,бүйрекқызметін ұстап тұруға,абсцесті дренаждау жағдайларын жақсартуға бағытталғанкешенді ем қажет.
Өкпе абсцесінің консервативті терапиясы клинико-рентгено-логиялық сауығуға дейін(жиі 6–-8 апта)бактерияға қарсы препараттарды қолдануға негізделген.Препарат қақырықтың,қанның бактериологиялық зерттеуінің нәтижелеріне және антибиотиктерге микроорганизмдердің сезімталдығына байланысты таңдалады.
Өкпе абсцесінің және гангренасының емінде жиі комбинирленген(екі және одан көп препараттар)бактерияға қарсы терапия қолданылады.
- III ұрпақ цефалоспориндері(цефотаксим,цефтриаксон-роцефин)немесе II ұрпақ цефалоспориндері(цефураксим,цефамандол);
- аминогликозид (амикацин) + клиндамицин;
- III-IVұрпақ фторхинолондар + метронидазол.
Сонымен қатар, бірнеше бактерияға қарсы препараттардың комбинациясы да қолданылады:цефалоспориндер мен гентамицин,метронидазол.
Цефаперазон+сульбактам немесе карбопенемдерді қолдана отырып,монотерапия жүргізуге де болады.Антибиотиктерді бронх ағашына аэрозольтүрінде немесе брохоскоп арқылы іріңдік қуысына енгіземіз.
Науқастың нәруызға және витаминдерге бай толыққанды тамақтануы өте маңызды.Ақуыздың көп мөлшерде жұмсалатынын ескере отырып, науқас күніне 3500–4000 калорийден кем емес ақуыз қабылдауы қажет.
Қақырықтың, бронх шайындысының, пункционды материал-дың бактериологиялық зерттеуін 7–10 күннен кейін қайталап отыру керек,бұл кезде аурудың клиникалық көрінісі ескеріледі.
Қазіргі кезде өкпенің жедел инфекциялық деструкциясының оперативті емінің көрсеткіштері келесідей: консервативті және миниинвазивті хирургиялық емнің нәтижесіздігі; асқынулардың дамуы (өкпелік қан кету, қайталанатын қан қақыру, тұрақты бронхтық жыланкөздер); созылмалы абсцеске өтуі. Өкпе гангре-насының және өкпенің гангренозды абсцесінің консервативті емінің нәтижелілігі төмен және жиі науқастың өлімімен аяқталады.Сонымен қатар,әдеби мәліметтерге сай,өкпе резекциясынан,лобэктомия және пневмонэктомиядан кейін өлімділік жоғары болып табылады және 27–70% арасында болады.
Өкпе гангренасының және өкпенің гангренозды абсцесінің таңдамалы операциясы некрсеквестрэктомия және ыдыраған қуыс санациясыменбіріккен торокоабсцесотомияболып табылады.Тороко-іріңдікотомия-дренаждаушы операция – пневмотомияның жетілген нұсқасы.Себебі: консервативті терапия нәтижесіз,ал радикалды операцияның қаупі өте жоғары.
Шектелген гангренасы бар науқастарда пневмотомия немесе торакоплевра іріңдікотомия типті – мүше сақтайтын операцияларды қолдауға болады. Резекцияланған бір–екі қабырға орныпатологиялық ошаққа ең жақын аймақ болып табылады.Өкпе тінінің секвестрлерін және іріңді алады.Париеталды плевра және терінің шеттерін іріңді қуысты ұзақ уақыт ашық санациялау үшін плевроіріңдікостома түзе отырып,тігеді.Өкпенің шектелген гангренасы жайылмалы үрдіспен салыстырғанда, сирек кездеседі.Сол себепті науқастың жағдайы ауыр болғандығына қарамастан, радикалды операция жасауға мәжбүр боламыз.
Іріңді қақырықтың қарама-қарсы өкпеге өтуін болдырмас үшін зақымдалған аймақ жақтағы бас бронхтың эндоскопиялық окклюзиясын жасайды. Хирургиялық ену жолы–бесінші қабыр-ғааралықпен алдыңғы-бүйірлік торакотомия. Плевралды қуыстан іріңді,фибринді және өкпенің секвестрлі тіндеріналады.Өкпе артериясын,жоғарғы және төменгі өкпе веналарынөңдейді.Бас бронхты бөліп алып,аппаратпен тігіп,кеседі.Өкпені алып тастайды.Бронх тұқылын қосымша тігіп,өкпеқап қуысын санациялап,дренаждар орнатады.
