Жедел іріңді медиастенит. Көкірекаралық талшығының іріңді немесе шірікті қабынуы пайда болуы мүмкін:
1) түтікті ағзалардың (өңеш, кеңірдек) диагностика немесе бөгде затты алу мақсатындағы эндоскопия кезінде аспаптық зақымдалуы кезінде;
2) ашық кесіліп-шаншылған және«оқ атқаннан кейінгі» жарақаттан;
3) өңеш, бронх, көкірекаралық ісіктердің ыдырауы кезінде;
4) алыста орналасқан ағзалардың инфекциясының гематогенді және лимфогенді тасымалдануы нәтижесінде;
5) қабынудың жақын жатқан ағзадан өтуінде;
6) кеуде ағзаларына (жүрек, өкпе, перикард) жасалған операциядан кейінгі жедел медиастениттен. Бұл аурулардың бөлігіне мөлшермен 92-94% кездеседі.
Орналасуына қарай алдыңғы және артқы жедел медиастенит болады. Көкірекаралық талшығы борпылдақ және қалқаны жоқ, сондықтан медиастенит жиі жайылған, флегмонозды түрде көрінеді. Кейбір жағдайларда ғана көкірекаралықтың шектелген абсцесі пайда болады. Аурудың қоздырғыштары стрептококктар, стафилококктар, пневмококктар, аралас флора, кейде шірікті, аз жағдайда аэробтар болып табылады.
Қабыну түріне қарай: серозды, іріңді, гангренозды. Клиникалық ағымына қарай: 4 түрін ажыратады: найзағай тәрізді, жедел, жеделдеу және созылмалы.
Клиникалық көріністері. Ауру кенеттен басталады, дене температурасының39-40оС-қа дейін көтерелуі, төс артындағы ауру сезімі, қалтырау, ұйқысыздық, тәбеттің жоғалуы, әлсіздік пайда болады. Алдыңғы медиастенит кезінде төсті соққылағанда, басты артқа шалқайтқанда ауру сезімі күшейеді, кеуденің алдыңғы бетінде, мойында ісінулер байқалады. Үдеріс артқы көкірекаралықта болғанда, ауру сезімі жауырынаралық аймақта кейде эпигастрий аймағында байқалады. Ісінулер арқасында, паравертебралды орналасады. Оның пайда болуы веналық қан ағуды қиындатады. Алдыңғы медиастенит кезінде төс, арқа аймағында тұйықтықтың күшеюі байқалады, артқы медиастенитте – паравертебралды аймақта. Үдерістің өңеш тініне өткен кезінде жұтынғанда ауру сезімі пайда болады. Науқастар тыныс алуды жеңілдету және ауру сезімі азайту үшін басын алдына еңкейтіп, отырған немесе жартылай отырған қалыпта болады.
Медиастенит көрші ағзаларды сығумен жиі асқынады. Тамырлар қысылғанда, мойын, ас, қолдардың веналарының ісінуі, цианоз байқалады, артериялық қысым төмендеп, веналық қысым жоғарылайды. Кезбе нервінің зақымдалуы дауыстың қарлығуына, ұстамалы түрде жөтелдің пайда болуына әкеледі, симпатикалық нерв бағаны зақымданса, Горнер симптомы, көкеттік нерв зақымданса, ықылық пайда болады. Кеңірдектің қысылуы – тыныс алудың кенет бұзылысына, ентігуге өнештің қысылуы – жұтынудың бұзылысына әкеледі. Анаэробтармен немесе шірікті инфекциямен шақырылған медиастенитте клиникалық және рентгенологиялық түрде эмфизема табылады. Мойын, бас эмфиземасы, ентікпе, басының ауруы, венаның теріасты торының кеңеюі. Кеуде жасушасы аймағында, артериялық қысым төмендеуі және басқалар. Көбінесе медиастениттің ауыр асқынуы болып көрші ағзалардың (кеңірдек, өңеш, тамырлар) қысылуы және перфорациясы болып табылады.
Аурудың ағымы жиі жедел, кейде найзағай тәрізді, сирек созылмалы болады. Медиастиниттің жиі асқынуы – пиопневматоракс, іріңді перикардит, ми абсцесі, сепсис. Өлім-жітімділік жоғары.
Диагностика. Жедел іріңді медиастиниттің диагностикасы біршама қиындықтар туғызады. Аурудың симптоматологиясы жиі инфекцияның біріншілік ошағымен (өкпе абсцесі,өңештің зақымдануы, мойын флегмонасы, перикард аурулары жасырынады.
Медиастинит диагностикасында кеуде жасушасының полипо-зиционды рентгенологиялық зерттеу көмектеседі. Сонымен қатар, КТ және УЗД қолданады. Өңеш және кеңірдек зақымдануынакүмән болған жағдайда, фиброэзофагоскопия немесе бронхоскопия жасалады.
Медиастинитті пневмониядан, перикардиттен, медиастиналды плевриттен, көкірекаралық ісіктерден және басқалардан ажырату керек, рентгенологиялық зерттеу медиастиниттің дұрыс диаг-ностикасында үлкен орын алады. Алдыңғы және артқы көкірекаралық диагностикалық пункцияны өте сақтықпен жасау керек, өйткені, тамырлардың, өңештің, кеңірдектің зақымдануы, сонымен қатар, инені алу кезінде плевра қуысы инфицирленуі мүмкін.
Емі. Жедел медиастиниттің емін ерте бастап және интенсивті түрде жүргізу керек. Инфекцияның біріншілік ошағын анықтау үшін міндетті түрдемикрофлораның антибиотикке сезімталдығын зерттеу қажет. Кеңспектрлі және тура бағыттама әсер ететін антибиотиктер (бензилпенициллин мен клиндамицинмен немесеметронидазолмен бірге). Сонымен бірге, детоксикалық және жалпы қуаттандыратын терапия жүргізілу керек: глюкозаэлектролитті, ерітінділер құю, қан, плазма құю, витаминдер енгізу. Науқастардың тағамдануына, жүрек препараттарын енгізуге, оксигенотерапия жүргізуге ерекше көңіл аудару керек.
Хирургиялық ем. Іріңді қуысты кең ашу және адекватты дренирлеу болып табылады. Медиастиниттің орналасуына қарай мидиастинотомияны әртүрлі жолмен жасайды: мойындық, транс-терналдық, плевра арқылы және плевра сыртындағы (плеврадан тыс). Көкірекаралықтың жоғарғы алдыңғы бөлімі зақымдалғанда, төс ойығының жоғарғы үстінен мойындықмедиастинотомия жасалады. Егер қабыну үдерісі артқы көкірекаралықтың жоғарғыбөлімінде орналасса, іріңдікті дренирлеумен бүйірлік мойындық медиастинотомияжасалады. Артқы, ортаңғы,төменгімедиастинитте көкірекаралықты дренирлеу бүйірлік- артқы 7-8 қабырғалық жолмен өкпеқап қуысы арқылы жүргізіледі. Медиастиниттің кейбір түрлерін көкірекаралықты видео-торакоскопиялық аппаратура көмегімен санация жасау және дренирлеу арқылы емдейді.
