Тыныс алу жетіспеушілігі синдромы (ТЖ) – артериялык қан қүрамындағы газ арақатынасы бүзылуымен немесе газ тепе-теңдігі сыртқы тыныс алу аппаратының артық жүмыс атқару арқылы қамтамасыз етілуімен сипатталатын организмнің патологиялық жағдайы. Және де сыртқы тыныс алу аппаратының зорлануы организмнің функциялық мүмкіншіліктерін төмендеті. ТЖ организмдегі әр түрлі патологиялық процестерге байлан-ысты туындайды, ал өкпе патологиясында ол негізгі клинико-патофизиологиялық синдром болып табылады.Өкпе ауруларында ТЖ пайда болуы көбінесе сыртқы тыныс алу аппараты қызметінің бүзылуына байланысты. ТЖ даму механи-змдері болып альвеолалар вентиляциясының бүзылуы, оттегі және көмірқышқыл газдың альвеола-капилляр мембранасынан өтуінің бүзьшуы, перфузияның (өкпе капиллярлары арқылы канның белгілі мөлшерде ағып отыруы) бүзылуы табылады.
Альвеолалар вентиляциясының бүзылуы әр түрлі себептерге байланысты — сыртқы тыныс алу аппаратының жеке бөліктері қызметтерінің бүлінуі. Альвеолалар вентиляциясының рестрикциялык бүзылуы өкпе тыныс бетінің азаюына немесе өкпе созылымдығының азаюына байланысты пайда болады. Өкпенің барынша толық созылуы, ауаға толуъі шектеледі. Осының салдарынан тыныс алу фазасында теңелту реакция ретінде транспульмоналды кысым жоғарылайды. Бүл өз кезегімен тыныс бүлшыкеттер жүмысын арттырады. Рестрикдиялық типті бүзылулар өкпедегі жайылмалы кабыну немесе токырау процестері салдарынан (туберкулез, пневмония, созылмалы жүрек шамасыздығы), экссудативті плеврит, пневмоторакс, өкпе эмфиземасы, кифосколиоз, пневмосклероз, силикоз салдарынан калыптасады. Рестриклиялык венталяниянъщ бүзылуы сонымен катар өкпенің айтарлыктай зор ошактарының ыдырауы, немесе операциялык жолмен өкпе бөлігін алып тастау, ателектаз сиякты жағдайлардан да туындайды. Альвеолалар вентиляциясы бүзылуынын аралас түрі обструкциялык және рестрикдиялық бүзылулардың белгілерімен си-патталады. ТЖ патогенезінде өкпе артериясы жүйесіндегі кагшллярлык қан ағысыньщ жағдайы да маңызды больгп табылады.
