ЭКГ электрофизиологиялық негіздері

ЭКГ туралы және оның құрылымы жайында жалпы түсінік.

Электрокардиограмма (ЭКГ) ол – жүректің интегралды электрлік белсенділігінің уақытындағы өзгерістерінің графикалық сипаттамасы. Жалпы жүректің қалыпты экг жайлы алдыңғы материалда айтып кетен болатынбыз. Мына материалда біз ЭКГ-нің физиологиялық жақтарын қарастырмақпыз.

ЭКГ – нің құрылымын келесі шарттар негіздейді:

  1. Жүректің  өзімділік қозу құрылымының (жасушаның потенциалы) электрлік белсенділік сипаттамасы.
  2. Жүрек электрлік белсенділігінің  реттілігі.
  3. Электрокардиографиялық шықпалар.

экг физиологиясы

Жүректің потенциалдары:

Жүрек бұлшықеті 2 түрлі жасушадан тұрады – арнайы жүйеден және жиырылатын миокардтан. Жасуша мембранасы жасуша құрамын және жасушадан тыс ортаны бөледі, осы сұйықтықта иондардың әр түрлі концентрациясы болады: натрий – жасуша сыртында 10 есе, ал калий жасуша ішінде 30 есе көп болады. Тыныштық жағдайында жасуша мембранасы натрий иондарын өткізбейді, жартылай тандамалы түрде калий иондарын өткізеді. Бұл ішкі және сыртқы жасушалық мембрана потенциалының әр түрлілігін 60 – 90 (мв) (тыныштық тоғы) көрсетеді, жасушаның сыртқы мембранасы оң зарядты, ал ішкі беті теріс зарядталған.

Жасушалық қозу кезінде әр түрлі иондарға мембрананың өткізгіштігі жоғарылайды. Бәрінен бұрын натрий иондарына мембрананың  өткізгіштігі жоғарылап, оң зарядталған натрий иондарының градиент концентрациясы күшіне байланысты каналдар арқылы жасуша ішіне «тез» енеді де, зарядтардың полярлы өзгерістерін ішкі және сыртқы бетінде де (деполяризация) тудырады. Бұл кезде сызбаның тез жоғарыға ығысуы тіркеледі, ол нөлдік сызықтан асады (әсер ету потенциалының нөлдік фазасы). Осы деполяризацияның қысқа фазасынан кейін, ұзақ реполяризация фазасы басталады – жасуша мембранасы бетінде теріс зарядтың біртіндеп азаюы, содан кейін онда оң тыныштық потенциалының қалпына келуі болады.

Реполяризация процессі әр түрлі жылдамдықпен өтіп, бірнеше фазаға бөлінеді:

Әрекет потенциалының 1 – фазасы – тез болатын бастапқы реполяризация, ол жасуша ішіне теріс зарядты хлор ионының енуімен сипатталады;

Әрекет потенциалының 2 – фазасы – ол – ұзағыраққа созылады, келген мембранада зарядтың аздаған өзгерістерімен көрінеді («баяу» түтіктер арқылы жасушаға натрий, кальцийдің оң иондарының түсуі, жасушадан оң ионды калийдің шығуымен теңеледі). Потенциалдық реполяризацияның екінші фазасы «плато» түзеді.

Реполяризацияның ақырғы 3- фазасы жасушаға кіретін натрий, кальций иондарының және сол уақытта жасушадан шығатын калий иондарының инактивтілік ағымымен байланысты болуы. Реполяризацияның әрекет етуінің 3-фазасы қисық сызықтың өз қалпына тез төмендеуімен және жасуша мембранасының сыртында оң зарядтың қалпына келуімен, ал ішкі бетінде теріс зарядтың қалыптасуымен(тыныштық потенциалының жасушада қайта статикалық поляризациясы) жүреді.

Реполяризация үрдісінің аяқталуынан кейін әрекет потенциалының 4-ші фазасы басталады, осы кезде жүйенің арнайы ферменттері иондардың концентрациалы градиентке кері ығысуын тудырады. Бұл жасушаның келесі қозуға дайын екенін көрсетеді. Төртінші фазада өткізгіштік жүйенің арнайы жасуша бөлімінде кенеттен баяу деполяризация жүреді, біртіндеп төмендейтін мембраналы тыныштық әрекеті шекаралық деңгейіне жетеді, содан кейін мембрананың жылдам деполяризациясы жүреді (арнайы жасушалардың автоматты белсенділігі)

Жүректің электрлік алаңы және оның векторлық сипаттамасы

Әр жасушаның электрлік белсенділігі жүйенің – диполь түріндегі көлемі бірдей екі қарсы зарядттық белгіден тұруы мүмкін. Осы заряд айналасында электрлік алаң пайда болып, онда әрбір нүкте белгілі – бір потенциалмен сипатталады. Теріс және оң заряд арасынан нөлдік изопотенциалды сызық өтеді, онда заряд мөлшері нөлге тең болады. Бұл сызық электрлік алаңды екі бөлікке бөледі – оң (онда бар нүктелер оң потенциалды) және теріс (бар нүктелер теріс потенциалды).

Электрлік диполь – потенциалдың әр түрлілігін шақырады да, электр қозғалыс күшін тудырады, ол векторлық көлеммен сипатталады. Вектор диполі тура сызықтың үзінді түріндегі бағытымен сипатталады. Вектор ұзындығы диполь потенциалының әр түрлілігінің көлемін, ал бағдар электр жылжу күшінің бағытын көрсетеді, вектор басы дипольдің теріс зарядына, ал соңы бағдармен оң зарядқа сәйкес келеді. Бір уақытта бірнеше дипольдің пайда болуы оның электр жылжу күші, вектордың қосылу заңымен болады. Параллельді векторлар алгебраикалық мөлшер ретінде қосылады; бір – біріне бұрыштан жіберілген векторлардың басын параллелограммадағыдай бір нүктеде жинайды. Осындай паралеллограмма диагоналі қорытынды вектор болып саналады.

Тыныштық күйде бұлшықет бетінде потенциалдардың айырмашылығы болмайды. Жасушалық мембрананың кез – келген бөлімінде қозғыштық салдарынан қозған және қозбаған бұлшықет шекарасында диполь пайда болып, осы қозу толқынымен бірге «айдаршығына» ауысады. Қозып тұрған бұлшықет талшығының электрлік белсенділігі гальвонометр көмегімен тіркеледі (электрокардиограф), оның оң және теріс полюстеріне екі элекрод жалғасқан. Егер электрод дипольдің оң зарядына бағытталса, яғни гальвонометрдің оң полюсіне жалғасса (дифферентті, белсенді немесе оң электрод), онда қисық сызықтың жоғарыға ығысуы тіркеледі (оң серме), егер белсенді (дифферентті) электрод теріс зарядқа бағытталса, төменге ығысу тіркеледі (теріс тісше).

Сонымен қатар материалға қосымша ЭКГ балалардағы ерекшелігі және ЭКГ тіркеу ережелері, қалыпты экг жайлы материалдарды қарай кетіңіз.

Пікір үстеу

Сайттағы материалды алғыңыз келе ме?

ОСЫНДА БАСЫҢЫЗ

Бұл терезе 3 рет ашылған соң кетеді. Қолайсыздық үшін кешірім сұраймыз!