Неврологиялық науқастардың негізгі реабилитациясы
ДДСҰ(ВОЗ) (1980) анықтамасы бойынша медициналық реабилитация ауру немесе функция травмасы нәтижесіндегі зақымдануды толық жазу немесе егер ол мүмкін болмаса науқастың физикалық, психикалық және қоғамдық потенциалын оптимальды реализациясы, неғұрлым адекватты қоғамға интеграциялауға бағытталған активті процесс. (McLellan DL., 1997; Wade D.Б 1992).
Қазіргі заманғы технологияның қарқынды дамуына қарамастан нерв жүйесі ауруларының өлімге және де мүгедектікке әкелу дәрежесі алдынғы орындардың бірінде тұр. Жалпы аурушаңдық көрсеткіші жыл сайын өсуде, соның ішінде бас миының қан – тамырлық аурулары ( инсульт ), жол апаттарының әсерінен бас миының және жұлын сұйықтығының жарақаттары, полиневропатиямен қабаттасқан қант диабеті, экологияның бұзылуы және жалпы тұрғындар санының ішінде қарт адамдар санының жоғары болуы әсер етеді.
Мүгедектік адамдардың әлеуметтік-мәдени және де психикалық өмірге көз қарастарын түбегейлі өзгертеді. Ал науқастардың мүгедектікке ұшырамай, денсаулық дәрежелерін қалыпты деңгейде ұстау үшін міндетті хирургиялық және терапиялық шаралармен қоса негізгі реабилитациялық шаралар жүзеге асуы тиіс.
Белгі бір зақымдаушы фактор әсерінен пайда болған ағзаның, жүйелердің және де науқастың психикалық –әлеуметтік бұзылысынан кейінгі қайта қалпына келтіруге бағытталған медициналық, педагогикалық, психологиялық, әлеуметтік, құқықты комплексті шаралар жиынтығы.
Нейрореабилитация
Нейрореабилитацияның негізгі мақсаты:
- Жүйке жүйесі зақымдалған және орталық, перифериялық жүйке жүйесі ауруларының жедел және созылмалы формаларымен ауыратын науқастардың әлеуметтік адаптациясын қалыптастыру.
- Нейроинфекция, бас ми сүйегінің және жұлын сұйықтығының жарақаттарын, инсульттың қалыпқа келу кезеңінде асқынуларды алдын алу.
- Рецидивтің алдын алу.
Реабилитацияға қойылатын жалпы талаптар:
- Реабилитациялық шаралардың ерте басталуы, бұл ауру асқынуын болдырмауға және де толықтай жазылуға мүмкіндік береді.
- Жүйеленген және ұзартылған бұл этапты түрде жүргізуді талап етеді.
- Комплекстілік
- Жан- жақтылық
- Адекваттылық
- Әлеуметтік бағыттылық
- Осы шараларға науқастың және оның жақындарының белсенді қатысуы
- Бақылау әдістері мен жүктемені нәтижелі реабилитация үшін қолдану.
М.М.Кабанов құрастырған принциптер:
- Дәрігер мен науқастың бірге жұмыла жұмыс істеуі;
- Психосоциальды және биологиялық әдістердің бірлесуі;
- Іс шаралардың комплексты түрде болуы;
- Емдік шараларды үзбей, кезеңмен жүргізу.
Дәрінің әсері көмектеспейтін орталық жүйке жүйесінің аурулары кезінде реабилитацияны активті емес түрде жүргізеді. Ол ауруларға бас миының және жұлынның қатерлі асқынған рагы, бүйірлік амиотрофикалы формалы склероз, ауыр шашыранқы формалы склероз, сирингомиелия, нерв жүйесінің тұқым қуалайтын аурулары. Бірақ болжамы нашар аурулар кезінде науқастарға науқастың жалпы жағдайының жақсаруына, эмоциясын көтеру үшін, оларға тағайындалған емді дұрыс қабылдап және қоршаған ортаға (психотерапия, симптоматикалық дәрілік терапия, массаж, культуротерапия) жақсы, түсінушілікпен қарауға арналған жеке реабилитациялық шаралар ұйымдастырады. Толық реабилитациялық бағдарлама орталық және перифериялық нерв жүйесінің ауруларында жоспарлы және кезеңді түрде жүргізіледі. Бұл ауруларға қан – тамырлық, травмалық, инфекциялық, эпилепсиялар, дегенеративті – дистрофиялық омыртқалар зақымдалғанда. Бұл аурулар созылмалы неврологиялық бұзылыстарға және мүгедектікке әкелуі мүмкін. Жүйке жүйесінің аурулары кезіндегі ем шаралар комплексты, кезеңді және науқастың активті түрде реабилитациялық шараларға қатысуымен негізделеді. Кез келген ребилитациялық программалардың маңызды шарттарының бірі комплексты ем шаралар жүргізген кезде тек дәрігер ғана емес сонымен қоса орта мед персоналдың жұмыла жұмыс атқарулары қажет. Бұлар медбикелер, посттағы және процедура бөлмесіндегі медбикелер, емдік дене шынықтыруды, еңбек терапиясын, массаж жасайтын инструкторлар, психолог және психотерапевттердің лаборанттары. Ем шаралардың дұрыс әдісін таңдау және олардың кезеңмен тағайындалуы бірінші орында аурудың клиникалық белгілеріне, сонымен қатар ақаудың ауырлық дәрежесіне, жалпы және науқастың психологиялық тонусына, оның емдік шараларды қабылдауға көз қарасына байланысты. Емнің эффектілі болуы медбикелердің, емдік дене шынықтыруларды үйрететің инструкторлар және т.б. жоғары эффект беретін және минимальды қарсы көрсеткішпен емдік әдістерін жақсы білуіне байланысты. Мысалы, тым көп күш түсуінен науқастарда ауырсыну артуы мүмкін және олар емдік дене шынықтыру, массаж т.б. бас тартулары мүмкін. Ребилитациялық шаралардың негізгі принциптерін қадағалау арқылы эффективті емге қол жеткізуге болады. Бас миының жарақаттары әсерінен және инсульт салдарынан ауыр дене қозғалысының бұзылыстары бар науқастардың 35% еңбекке жарамды болды, 65 % өздеріне күтім жасай алатын дәрежеде болды. Бұл көрсеткіштерден біз ребилитациялық шаралардың неврологиялық науқастар үшін пайдалығын көреміз.
Негізгі реабилитация түрлеріне:
- Уқалау (массаж)- дене бөліктерін уқалау арқылы қалпына келтіру. Бұл арқылы трофикасы төмендеген, қимыл қозғалысы шектелген аймақтар белсендіріледі.
- Сумен емдеу – суды қолдану арқылы емдік шаралар жүргізіледі.
- Кинезотерапия –емдік физкультура.
- Электр тогымен белсендіру.
- Еңбектік терапия.
- Ортопедиялық шаралар.
- Жануарлармен әсер ету.
- Балаларды ойын арқылы сауықтыру.
- Ине рефлексті терапия.
- Психотерапия.
- Логопедтік көмек және басқа да мамандардың көмегі.
Ұқсас материалдарды қарай кетіңіз:
